Immunoterapia czerniaka

Na czym polega immunoterapia czerniaka?

Immunoterapia, stosowana m.in. w leczeniu czerniaka, jest leczeniem o odmiennym mechanizmie działania od klasycznych form leczenia onkologicznego, tj. chemioterapii, radioterapii i terapii ukierunkowanej molekularnie. O tym jak rozpoznać czerniaka, jego diagnostyce i klasyfikacji dowiesz się więcej, klikając tutaj. Zastosowana immunoterapia wpływa na naturalną odpowiedź układu immunologicznego człowieka chorującego na nowotwór i sprzyja atakowaniu i niszczeniu komórek nowotworowych. Immunoterapia pobudza więc układ immunologiczny do walki z nowotworem. Nowotwór bowiem wymyka się spod kontroli układu odpornościowego i oszukuje mechanizmy układu odpornościowego, stając się dla niego nierozpoznawalny. W wyniku tego komórki nowotworowe stają się nieśmiertelne, a proces ich umierania nie funkcjonuje prawidłowo. Wskutek tego organizm nie potrafi samodzielnie zwalczyć nowotworu. Immunoterapia ma za zadanie zablokować struktury odpowiedzialne za hamowanie powyższych funkcji układu immunologicznego. Do struktur tych należą tzw. punkty kontrolne układu immunologicznego, takie jak CTLA-4 (antygen, czyli substancja pobudzająca układ odpornościowy, znajdująca się na powierzchni cytotoksycznych limfocytów T – czyli komórek, które potrafią spowodować śmierć innych komórek), PD-1 (receptor programowanej śmierci komórkowej). Leki z tej grupy są przeciwciałami, które nazywane są inhibitorami immunologicznymi punktów kontrolnych podziału komórek lub inhibitorami punktów kontrolnych układu odpornościowego (CTLA-4, PD-1, LAG-3), bowiem mają zdolność blokowania sygnałów pochodzących z punktów kontrolnych układu odpornościowego. Leki z tej grupy, które są aktualnie dostępne w Polsce i stosowane w leczeniu czerniaka wymienione są w tabeli poniżej:

Rodzaj leku	Przykład
Inhibitory CTLA-4	ipilimumab
Inhibitory PD-1	niwolumab, pembrolizumab
Inhibitory LAG-3	relatlimab

leki z grupy inhibitorów immunologicznych punktów kontrolnych podziału komórki

Należy zwrócić uwagę, iż nie wszyscy chorzy odnoszą korzyść terapeutyczną z immunoterapii, a u około 5-10 proc. chorych immunoterapia może nawet przyspieszyć rozwój choroby. Jest to tak zwana hiperprogresja. Zwiększenie wielkości guza nie zawsze jednak świadczy o braku skuteczności leczenia, ponieważ może wystąpić zjawisko przejściowego zwiększenia się wielkości nowotworu, czyli tzw. pseudoprogresja. Nadal trudno przewidzieć, którzy chorzy odniosą korzyści z immunoterapii, a którzy ich nie odniosą. Jedynie w przypadku relatlimabu wiadomo, że czynnikiem, który pozwala w pewnym stopniu określić skuteczność jego skojarzenia z niwolumabem, jest ekspresja, czyli obecność na komórkach nowotworowych receptora określanego skrótem PD-1, która oceniana jest w komórkach nowotworowych w laboratorium przed kwalifikacją do tego leczenia. Leczenie to jest skuteczne zwłaszcza u chorych, u których ta ekspresja jest bardzo mała, i wyłącznie u takich chorych leczenie to może być stosowane.

Działania niepożądane immunoterapii czerniaka

Należy pamiętać o działaniach niepożądanych immunoterapii, które związane są z mechanizmem jej działania. Są one najczęściej odwracalne, jednak w nielicznych przypadkach mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Jest to związane z faktem, iż układ odpornościowy człowieka funkcjonuje w całym organizmie, dlatego też działania niepożądane immunoterapii wynikające ze stymulacji układu odpornościowego mogą praktycznie dotyczyć wszystkich narządów. Mogą one wystąpić podczas leczenia, ale także po jego zakończeniu, po upływie wielu miesięcy, a nawet roku. Działania niepożądane immunoterapii mogą dotyczyć więcej niż jednego narządu, co oznacza w praktyce, że u jednego chorego mogą wystąpić różne działania niepożądane. Każdy pacjent poddany immunoterapii powinien znać objawy działań niepożądanych pochodzenia immunologicznego. Umiarkowane i ciężkie działania niepożądane mogą prowadzić do istotnego pogorszenia funkcji różnych narządów oraz jakości życia chorych, a nawet prowadzić do śmierci. Podczas i po stosowaniu zarówno inhibitorów anty-CTLA-4, jak i anty-PD1 oraz anty-LAG-3, najczęściej występują objawy niepożądane ze strony skóry, takie jak np. świąd skóry, osutka skórna, objawy ze strony przewodu pokarmowego (np. biegunka, zapalenie jelita), objawy ze strony płuc (zapalenie płuc) i tarczycy (nadmierne lub niedostateczne wydzielanie hormonów tarczycy określane mianem nad- lub niedoczynności tarczycy), zapalenie wątroby (zwykle objawiające się nieprawidłowością wyników badań laboratoryjnych określających funkcje wątroby, niekiedy żółtym zabarwieniem oczu i skóry, bólem w nadbrzuszu po prawej stronie lub uczuciem zmęczenia), objawy neurologiczne (na przykład osłabienie siły mięśni, drętwienie, trudności w oddychaniu), zapalenie mięśni i/lub stawów (ból), zapalenie serca, zapalenie oczu, zapalenie nerek. Bardzo ważne jest wczesne zidentyfikowanie działań niepożądanych i szybkie wdrożenie właściwego postępowania, które może polegać na wykonaniu badań dodatkowych, wstrzymaniu immunoterapii na jakiś czas, niekiedy zastosowaniu tzw. leków immunosupresyjnych (najczęściej sterydów) celem zahamowania stymulacji układu immunologicznego, aby zapobiec nasilonym działaniom niepożądanym, które mogą stanowić zagrożenie zdrowia i życia i skutkować koniecznością zakończenia leczenia immunoterapią.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!