Objawy nowotworów skóry

Wśród nowotworów skóry wyróżnić można raka podstawnokomórkowego, raka kolczystokomórkowego i czerniaka. Jak rozpoznać te nowotwory i kto jest narażony na ich wystąpienie?

Rak podstawnokomórkowy skóry

Rak podstawnokomórkowy to bardzo często występujący nowotwór, ale jednocześnie o dobrych rokowaniach. Jest to rak miejscowo złośliwy, co znaczy, że może naciekać i niszczyć okoliczne tkanki, jednak nigdy nie przerzutuje do innych części ciała.

Ten typ nowotworu nie powoduje dolegliwości bólowych i rozwija się głównie w górnej połowie twarzy (czoło, skronie, nos, powieki). Występują różne postacie kliniczne raka podstawnokomórkowego skóry. Do wizyty u lekarza powinna skłonić każda niegojąca się zmiana na twarzy, zmiany wrzodziejące, krwawiące, guzki o perłowych brzegach oraz stwardnienia lub blizny, pojawiające się bez uchwytnej przyczyny.

Przyczyną wystąpienia raka podstawnokomórkowego może być ekspozycja na promieniowanie słoneczne, jednak może on się rozwinąć również na skórze niewystawianej na światło słoneczne. Do czynników ryzyka należy też narażenie na inne rodzaje promieniowania, na czynniki rakotwórcze takie jak związki arsenu, przewlekłe uszkodzenie skóry (blizny, owrzodzenia), zaburzenia odporności. Bardziej narażone na zachorowanie są też osoby o jasnej karnacji skóry.

Rak kolczystokomórkowy skóry

Rak kolczystokomórkowy rozwija się przeważnie na pograniczu skóry i błon śluzowych (dolna warga, okolice nosa, okolice narządów płciowych). Do jego objawów należą ostro odgraniczone czerwone zgrubienie lub stwardnienie, naciek podstawy i obwałowanie brzegów zmiany, wykwity guzowate z nadmiernym rogowaceniem naskórka. Uwagę powinny też zwrócić głębokie owrzodzenia o twardych brzegach, niegojące się krwawienie powstałe bez wyraźnej przyczyny oraz szybki wzrost zmiany.

Przyczyną rozwoju raka kolczystokomórkowego skóry może być fotochemioterapia z użyciem psoralenów, zakażenie wirusem HPV lub czynniki rakotwórcze takie jak produkty przemiany ropy naftowej, tytoń, arsen. Na wystąpienie tego nowotworu narażone są też osoby, które stosują leki obniżające aktywność układu odpornościowego lub obciążone genetycznie. Ponadto, do czynników ryzyka należą ekspozycja na promieniowanie słoneczne i inne rodzaje promieniowania, a także blizny (głównie pooparzeniowe), stan po popromiennym zapaleniu skóry, toczniu rumieniowatym, zanikowym zapaleniu skóry.

Czerniak skóry

Czerniak to najbardziej złośliwy nowotwór skóry. Można go rozpoznać po występowaniu tzw. znamion atypowych (dysplastycznych), które objawiają się kształtem innym niż owalnym/okrągłym, poszarpanymi brzegami lub zlewającymi się ze skórą oraz niejednolitym zabarwieniem. Ich średnica jest większa od 6 mm, a wyniosłość przekracza 5 mm.

Im więcej atypowych znamion, tym większe ryzyko wystąpienia czerniaka. Jedno atypowe znamienie zwiększa ryzyko czerniaka 2-krotnie, a trzy znamiona – 4-6-krotnie.

Zwiększone ryzyko zachorowania na czerniaka występuje również u osób posiadających dużą liczbę znamion melanocytowych, rude włosy i piegi, fototyp skóry I i II (skóra łatwo ulegająca oparzeniom słonecznym) oraz u osób, które doznały oparzeń słonecznych przed 15. rokiem życia. Znaczenie mają też czynniki genetyczne. Występowanie czerniaka w rodzinie 12-krotnie zwiększa ryzyko zachorowania na ten nowotwór.

Autor: Maja Kochanowska

Źródło: Marcin Śniadecki „Kryteria rozpoznawania i wczesne objawy chorób nowotworowych”, Via Medica, Gdańsk 2015.