Podstawowym badaniem przesiewowym w kierunku raka gruczołu krokowego jest oznaczenie poziomu swoistego antygenu prostaty (PSA). Jego wyniki wskazują, jakie jest ryzyko rozwoju raka prostaty u badanego mężczyzny, jednakże nie dają odpowiedzi, czy rozwija się u niego nowotwór. Potwierdzenie lub wykluczenie raka prostaty jest możliwe po wykonaniu biopsji i badania histopatologicznego.
Kiedy wykonuje się biopsję prostaty?
Na biopsję prostaty kierowani są mężczyźni, u których wyniki badań poziomu PSA oraz badania per rectum wskazują na podejrzenie raka prostaty. Co istotne, pojedynczy nieprawidłowy poziom PSA nie powinien decydować o natychmiastowej biopsji. Badanie należy powtórzyć po kilku tygodniach oraz wykluczyć inne przyczyny podwyższonego poziomu PSA. Przed zleceniem biopsji rekomendowane jest również wykonanie obrazowania prostaty multiparametrycznym rezonansem magnetycznym (mpMRI). Takie postępowanie pozwala ograniczyć ryzyko niepotrzebnego wykonania biopsji oraz zwiększa szansę na postawienie prawidłowego rozpoznania.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Jak wygląda zabieg biopsji prostaty?
Biopsja polega na pobraniu za pomocą cienkiej igły fragmentu tkanki gruczołu krokowego. Próbkę poddaje się analizie histopatologicznej, która umożliwia wykrycie zmian nowotworowych. W celu zwiększenia precyzji, biopsja jest przeprowadzana pod kontrolą ultrasonografii przezodbytniczej (TRUS). Igła za pomocą której zostaną pobrane wycinki prostaty, może być wprowadzona przezodbytniczo lub przezkroczowo. Metody te nie różnią się istotnie pod względem skuteczności w wykrywaniu zmian nowotworowych. Biopsja przezodbytnicza wiąże się jednak z nieco większym ryzykiem powikłań infekcyjnych, dlatego przed wykonaniem badania rekomendowana jest antybiotykoterapia. W celu ograniczenia dyskomfortu i bólu związanego z wkłuciem, biopsję prostaty wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Czy są jakieś skutki uboczne występujące po biopsji prostaty?
Biopsja prostaty, jak każda inwazyjna procedura medyczna, wiąże się z pewnym ryzykiem skutków ubocznych. U niemal 38% mężczyzn po zabiegu w spermie może pojawić się krew, a w niemal 15% przypadków krew pojawia się również w moczu. U 1 i 2 na 100 mężczyzn poddawanych biopsji występują krwawienie z odbytu oraz zapalenie prostaty. Rzadziej, bo u 8 i 7 na 1000 mężczyzn może wystąpić gorączka i zapalenie najądrzy, a u 2 na 1000 – zatrzymanie moczu.
Kiedy powtórzyć biopsję prostaty?
Mimo negatywnego wyniku pierwszej biopsji lekarz może zdecydować się na powtórne wykonanie badania w przypadku, gdy:
- poziom PSA jest stale podniesiony lub wzrasta w czasie,
- wykryto niepokojące zmiany w badaniu prostaty per rectum lub rezonansem magnetycznym,
- wynik pierwszej biopsji jest niejednoznaczny lub wskazuje na obecność stadium przednowotworowego.
Czym jest biopsja fuzyjna?
Metodą, która pozwala na zmniejszenie ryzyka powtarzania biopsji, a także zwiększa szansę na wykrycie istotnego klinicznie nowotworu prostaty jest tzw. biopsja fuzyjna. Próbka tkanki gruczołu krokowego pobierana jest wówczas pod kontrolą obrazu rezonansu magnetycznego, który jest precyzyjnie nakładany na uzyskiwany w trakcie biopsji obraz TRUS. Dzięki takiemu podejściu możliwe jest bardziej precyzyjne pobranie fragmentu prostaty, który może być zmieniony nowotworowo. Obrazowanie TRUS nie zawsze pozwala na uwidocznienie zmian nowotworowych. Próbka pobrana jedynie pod kontrolą TRUS może więc pochodzić ze zdrowej części gruczołu krokowego, a wynik biopsji będzie negatywny, choć w narządzie rozwija się nowotwór.
W poprzednim artykule opisane zostały również testy diagnostyczne, które mogą pomóc w podjęciu decyzji, czy zasadne jest ponowne wykonanie biopsji.
Autorka: Natalia Tarłowska
Źródła:
Mottet, Nicolas, et al. „EAU-EANM-ESTRO-ESUR-SIOG Guidelines on Prostate Cancer—2020 Update. Part 1: Screening, Diagnosis, and Local Treatment with Curative Intent.” European Urology (2020)
Parker, C., et al. „Prostate cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up.” Annals of Oncology 31.9 (2020)
