Na tegorocznej konferencji Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU) zaprezentowano dodatkową analizę wyników badania ImVigor010. Obejmowało ono pacjentów z miejscowo zaawansowanym rakiem urotelialnym, u których zastosowana była immunoterapia po leczeniu chirurgicznym. Choć badany lek – atezolizumab – nie wykazał skuteczności u wszystkich pacjentów, aktualne dane wskazują, że pewna grupa może odnieść korzyść z leczenia adjuwantowego immunoterapią w raku pęcherza. W jej wyodrębnieniu kluczowe może okazać się badanie poziomu krążącego poziomu DNA nowotworowego (ctDNA).
Standardem leczenia miejscowo zaawansowanego raka pęcherza jest cystektomia, czyli usunięcie pęcherza moczowego. Przed operacją może być włączona chemioterapia (leczenie neoadjuwantowe). Celem jest zmniejszenie rozmiarów guza oraz zniszczenie mikroprzerzutów, które doprowadziłyby do nawrotu choroby. Ten sam cel miał zostać osiągnięty dzięki zastosowaniu immunoterapii adjuwantowej atezolizumabem. Niestety, wyniki badania ImVigor010 były negatywne, a stosowanie atezolizumabu nie jest obecnie rekomendowany w tym wskazaniu. Co istotne, korzyść z terapii atezolizumabem odnieśli jednak pacjenci, u których płynna biopsja wykazała obecność ctDNA. Dotychczas przeprowadzone badania potwierdzają, że obecność ctDNA u pacjentów z rakiem pęcherza wskazuje na progresję choroby i większe ryzyko nawrotu.
Hipoteza o przydatności badania ctDNA w wyborze optymalnego leczenia miejscowo zaawansowanego raka pęcherza zostanie ostatecznie zweryfikowana w nowym badaniu klinicznym IMvigor011. Rekrutacja pacjentów do badania trwa również w polskich ośrodkach. Badanie będzie prowadzone m.in w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Jakie były wyniki badania ImVigor010?
Do badania zostało włączonych 809 pacjentów z miejscowo zaawansowanym rakiem urotelialnym (pęcherza, miedniczek nerkowych, moczowodu). Kryterium wykluczającym udział w badaniu była adjuwantowa radioterapia lub chemioterapia. U 581 pacjentów został oznaczony poziom ctDNA – 300 z nich otrzymało atezolizumab, a 281 stanowiło grupę kontrolną. Wynik ctDNA+ został zdefiniowany jako obecność w wolnokrążącym DNA co najmniej dwóch mutacji charakterystycznych dla raka urotelailnego. Rozkład pacjentów z pozytywnym i negatywnym wynikiem ctDNA był podobny w obydwu grupach – 39% ctDNA+ i 61% ctDNA- w grupie otrzymującej atezolizumab i odpowiednio 35% i 35% w grupie placebo.
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
Wyniki dotyczące całej badanej populacji (809 pacjentów) nie wykazały by atezolizumab wydłużał czas wolny od progresji i życia pacjentów z rakiem urotelialnym. Korzyść z leczenia odnieśli natomiast pacjenci, u których wykryto ctDNA. Mediana czasu wolengo od progresji choroby u pacjentów ctDNA+ otrzymujących atezolizumab wyniosła 5.9 miesięcy w porównaniu z 4.4 miesiącami w przyapdku pacjentów z grupy kontrolnej. Mediana czasu przeżycia wyniosła natomiast 25.8 miesięcy vs 15.8 miesięcy. Pacjenci ctDNA+ wykazywali większe ryzyko nawrotu choroby i żyli krócej niż pacjenci ctDNA-. Dlatego tak istotne jest ustalenie optymalnej i skutecznej terapii dla tej grupy pacjentów.
Niewyjaśnione pozostaje, dlaczego pacjenci ctDNA- nie odnoszą korzyści z leczenia atezolizumabem. Jednocześnie opublikowane na początku tego roku badanie CheckMate 274 wskazuje na korzyść z zastosowania innego immunoterapeutyku – niwolumabu (Opdivo) – u pacjentów z miejscowo zaawansowanym rakiem pęcherza niezależnie od poziomu ctDNA. U pacjentów otrzymujących niwolumab czas wolny od progresji choroby uległ dwukrotnemu wydłużeniu w porównaniu z placebo (21 miesięcy vs 10.9 miesięcy). Pod koniec marca tego roku Europejska Agencja Leków przyjęła do rozpatrzenia wniosek firmy Bristol Myers Squibb o dopuszczenie do stosowania Opdivo w leczeniu adjuwantowym miejscowo zaawansowanego raka pęcherza.
Jak działa lek atezolizumab i w jakim celu się go stosuje?
Atezolizumab jest przeciwciałem monoklonalnym wiążącym się z białkiem PD-L1 (ligand programowanej śmierci komórki), które obecne jest na wielu komórkach nowotworowych. Skutkiem połączenia się PD-L1 z receptorem PD-1 obecnym na komórkach układu odpornościowego jest hamowanie odpowiedzi immunologicznej wobec rozwijającego się nowotworu. Uniemożliwienie takiego połączenia prowadzi więc do wzmocnienia przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej.
Atezolizumab (Tecentriq®) jest dopuszczony do stosowania w UE m.in. w leczeniu miejscowo zaawansowanego lub rozsianego raka pęcherza po chemioterapii lub u pacjentów niekwalifikujących się do chemioterapii a wykazujących ekspresję białek PD-L1 na poziomie co najmniej 5%.
Aktualizacja: 04.04.2022
24 lutego Europejska Agencja Leków zatwierdziła stosowanie niwolumabu w leczeniu adjuwantowym raka naciekającego błonę mięśniową pęcherza wykazującego ekspresję PD-L1 na poziomie ≥ 1%. Leczenie może być zastosowane u pacjentów, u których występuje duże ryzyko nawrotu po leczeniu chirurgicznym.
Autorka: Natalia Tarłowska
Źródła:
https://www.annalsofoncology.org/
https://www.clinicaltrials.gov/
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/summaries-opinion/opdivo-7
