Czy potrafisz nazwać emocje, które mogą pojawiać się u osoby chorej na różnych etapach choroby?
Czy potrafisz nazwać emocje, które pojawiają się w Tobie, jako osobie towarzyszącej?
Etapy choroby onkologicznej:
- etap diagnozy,
- etap leczenia,
- etap remisji choroby,
- etap nawrotu – wznowy, przerzutu choroby,
- etap terminalny choroby.
Co Ty, jako osoba wspierająca, możesz dać osobie chorującej:
- wsparcie emocjonalne,
- możliwość otwartej i szczerej rozmowy,
- motywację,
- pomoc w organizowaniu codziennego życia – zdjęcie z chorego części jego obowiązków.
Należy pamiętać, że jednej osobie trudno wziąć na siebie cały bagaż wspierania. Warto zaprosić do wspierania inne osoby z otoczenia.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Kto może Ci pomóc we wsparciu:
- informacyjnym (zbieranie informacji nt. różnych metod leczenia czy sposobów łagodzenia skutków ubocznych leczenia). Podziel te zadania pomiędzy bliskich i znajomych. Szukaj informacji na stronach towarzystw naukowych, fundacji i stowarzyszeń.
- emocjonalnym i duchowym (rozmowa, podzielenie się emocjami
i trudnościami). Nie bój się szukać profesjonalnej pomocy psychoonkologa. Wiele grup i stowarzyszeń oferuje bezpłatne konsultacje. - rzeczowym (zakupy, wożenie chorego na wizyty lekarskie, gotowanie). Podziel te zadania pomiędzy bliskich i znajomych. Wolontariusze wielu stowarzyszeń i fundacji również chętnie pomogą.
- materialnym (koszty związane z chorobą: leki, diagnostyka, badania, rehabilitacja, transport medyczny). Leczenie nowotworu w Polsce oznacza wojnę i nieustającą walkę pacjentów onkologicznych. Walkę, na którą chorym zbyt często brakuje pieniędzy. Wiele fundacji i stowarzyszeń oferuje możliwość prowadzenia zbiórek środków finansowych dla chorych.
Mądre wsparcie to ogromna sztuka. Mądre wsparcie to też stały dialog między osobą chorującą, a wspierającą. Należy pamiętać, że jeżeli jedna ze stron dialogu “nie chce włączyć się do rozmowy”, ciężko będzie zapewnić dobrą pomoc.
Co zatem jest, a co nie jest wsparciem?
| niezdrowa postawa chorego: • „potrzebująca” pozostawienia go w tak zwanym „świętym spokoju”, • „potrzebująca” odwoływania się do niezdrowej myśli „moja choroba – moja sprawa”, • „potrzebująca” spędzania większości czasu w domu, z dala od bliskich i znajomych, •„potrzebująca” zaprzeczania, wypierania choroby. |
zdrowa postawa chorego: • oczekująca dialogu – otwartej postawy słuchania i rozmawiania, także na tematy trudne, • oczekująca prywatności i czasu „dla siebie”, • oczekująca uznania za pełnowartościowego człowieka, mimo choroby. |
| niezdrowa postawa osoby wspierającej: • oczekująca od chorego bezwzględnej akceptacji dla sprawowanej opieki, • oczekująca podporządkowania się narzucanym rozwiązaniom dot. leczenia, odżywiania, wypoczynku, itd. • oczekująca „pozytywnego myślenia” i niepoddawania się chorobie, • oczekująca nieustannej aktywności chorego. |
zdrowa postawa osoby wspierającej: • oczekująca od chorego szczerości i otwartości w wyrażaniu potrzeb oraz myśli, • oczekująca jasnego komunikowania planów i decyzji, • oczekująca przyznania się do czasowo występujących słabości fizycznych i psychicznych, • oczekująca poszanowania prawa do własnej autonomii, • oczekująca uznania swojego prawa do asertywnego zachowania. |
Jak rozmawiać o chorobie z osobą leczącą się? Co robić/mówić, a czego próbować unikać?
- Być. Diagnoza choroby nowotworowej to zapewne trudny czas dla bliskiej Ci osoby. Ważne zatem, by nie zostawiać jej z tym samej. Bądź przy niej, choćby tylko milcząc.
- Pytać. Zastanawiasz się, jak możesz pomóc osobie chorej? Zapytaj ją o to.Jak zapytać? Najlepiej wprost: „Jak mogę Ci pomóc?“, „Co mogę dla Ciebie zrobić?“.
- Oferować pomoc. Być może osoba chora nie chce nikogo obciążać sobą, mimo że potrzebuje pomocy. Jeśli masz ochotę być z nią, nie czekaj, aż sama Cię o to poprosi – proszenie dla osób chorujących często jest niezmiernie trudne. Przejmij inicjatywę, dzwoń, oferuj swoją pomoc, gotowość i wsparcie na różnych płaszczyznach.
- Być szczerą/ym. Nie udawaj, że Ci łatwo, jeśli tak nie jest. Nie mów, że „będzie dobrze“, bo nie wiesz, jak będzie. Mów prawdę.
- Słuchać z uwagą. Spokojna i empatyczna rozmowa działa uspokajająco. Istotne jest pozwolenie chorującemu na wyrzucenie z siebie tego, co czuje, myśli.
- Mówić, co czujesz. Nie udawaj, że z łatwością przychodzi Ci rozmawianie na dany temat, jeśli tak nie jest. Mów o swoich lękach, obawach, odczuciach. Może się okaże, że osoba chora oczekuje właśnie takiej szczerości, a nie kolejnego „bohatera“ u swojego boku.
- Pozwolić sobie i choremu na wyrażanie emocji. To ważne dla osób chorujących, by móc wyrzucić z siebie męczące i „złe” emocje. Już sama sytuacja choroby potrafi być trudna – nie obciążajmy się jeszcze dodatkowo kumulowaniem negatywnych emocji.
- Dać sobie czas na odnalezienie się w nowej sytuacji i przyzwolenie na to, że nie wiesz, co robić. Najważniejsza w tej sytuacji jest Twoja gotowość.
Czy jest coś, czego lepiej unikać w rozmowie/byciu z osobą chorą na raka?
- Nie wyręczać chorego, nie zabierać mu jego autonomii. Mimo, że choroba może ograniczać sprawność, pozwól Twojemu bliskiemu na niezależność. Chory oczekuje normalności. W jego życiu i tak wystarczająco dużo już się zmieniło.
- Nie dawać rad. Nie zawsze wiesz, co jest dobre dla Twojego bliskiego, szczególnie w tej nowej sytuacji choroby.
- Nie mówić, że „wszystko będzie dobrze“. To oczywiście naturalne, że chcesz, aby tak było. Nie możesz jednak mieć pewności, że tak będzie. Nie kłam.
- Nie lekceważyć choroby. Chorzy nie lubią komentarzy „nie wyglądasz na chorego“ – mogą to odebrać, jako kwestionowanie ich choroby.
- Nie litować się nad chorym. Większość pacjentów jest na to bardzo wyczulona.
- Nie udawać, że wszystko jest w porządku. Bo nie jest. Mów o swoich uczuciach i o tym, z czym Ci ciężko.
- Nie traktować złości chorego osobiście. Ma on prawo do wykrzyczenia swojego bólu i smutku. Pozwól mu na to, jeśli jesteś na to gotowa/gotowy. Choroba jest bardzo trudnym momentem, często zatem towarzyszy jej agresja i „złe” emocje.
Wspierając, możesz spotykać się z pojawianiem własnych trudnych emocji. Jak sobie z nimi radzić?
- Nazwać przeżywaną emocję i odnieść ją do konkretnej sytuacji, by łatwiej było ją zrozumieć.
- Pamiętać, że emocje są jak fala – przychodzą i odchodzą, jeśli tylko ich nie blokujemy.
- „Przegadać” uczucia z przyjaciółką/przyjacielem.
- Poszukać możliwych rozwiązań dla sytuacji, która je wywołuje.
Wspieranie osoby chorującej często jest trudnym i długotrwałym procesem. Żeby zatem mieć na to siłę, należy również, a może nawet przede wszystkim zadbać o siebie, swoje emocje, swoje siły fizyczne, swój odpoczynek.
Jak to zrobić? Warto odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:
- Czy wystarczająco dbam o siebie, czy nie zatracam się w pomaganiu?
- Co mi pomaga w tej trudnej sytuacji?
- Czy słucham sygnałów ze swojego ciała, czy raczej je forsuję?
- Kiedy i jak odpoczywam?
- Co mogę zrobić aby uzupełniać siły i zapas energii?
- Czego potrzebuję? O co mogę poprosić?
- Co sprawia mi przyjemność?
Należy pamiętać, że ciężko jest dawać coś z siebie, jeśli mamy w sobie niewiele. Aby więc zachować równowagę własną w pomaganiu, proszę pamiętać o byciu wsparciem dla siebie samej/samego. Warto też uwierzyć w siebie, w swoją intuicję i mądrość życiową. I pamiętać, że to co robisz to wspaniała rzecz.
Powodzenia!
Autor: Olga Kłoda-Krajewska, psychoonkolog, psychoterapeuta
