Codzienne nawyki i zachowania składające się na nasz styl życia mogą istotnie wpływać na ryzyko zachorowania na nowotwór. Wśród poznanych dotychczas czynników wpływających na rozwój choroby nowotworowej wymienia się między innymi dietę, aktywność fizyczną czy stosowanie suplementów diety. Coraz więcej osób poszukuje informacji na temat naturalnego zapobiegania nowotworom. Niestety przytłaczająca ilość informacji dostępnej w źródłach elektronicznych powoduje, że trudno jest czasami odróżnić wiedzę potwierdzoną naukowo od informacji fałszywych. Powoduje to powstawanie wielu mitów. W odpowiedzi na coraz częściej pojawiające się nieprawdziwe informacje na temat zmniejszania ryzyka zachorowania na raka, w artykule przedstawiamy znane obecnie, udokumentowane i potwierdzone naukowo czynniki wpływające na ryzyko rozwoju choroby nowotworowej.
Badania projektu CUP
Opracowanie rzetelnych dowodów naukowych opisujących wpływ stylu życia na rozwój nowotworów odbywa się cyklicznie w ramach projektu CUP (z ang. The Continuous Update Project) prowadzonego przez Światowy Fundusz Badań nad Rakiem (z ang. WCRF). Projekt CUP to program badawczy analizujący badania naukowe z całego świata dotyczące wpływu diety i aktywności fizycznej na ryzyko zachorowania na nowotwór oraz przeżycie w grupie pacjentów onkologicznych. Zawarte w raporcie dane mają wysoką wartość merytoryczną i są stale aktualizowane co czyni je wiarygodnym źródłem wiedzy na temat prewencji nowotworów.
Niewielkie zmiany wprowadzone do codziennego życia na stałe mogą wpływać na to czy zachorujesz w przyszłości, dlatego warto znać czynniki o największym znaczeniu profilaktycznym.
Produkty pełnoziarniste, warzywa i owoce
Znane obecnie mocne dowody naukowe sugerują, że produkty pełnoziarniste oraz pokarmy zawierające błonnik zmniejszają ryzyko raka jelita grubego. Zastąpienie wyrobów pszennych i oczyszczonych produktami z pełnego ziarna może być pierwszym krokiem w trosce o zdrowie. Wprowadzając dodatkowo porcję warzyw nie skrobiowych lub owoców, możemy wzbogacić dietę w wiele cennych substancji odżywczych, jednocześnie zmniejszając ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
Warto pamiętać, że żywność może również zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwór czego przykładem są produkty zawierające aflatoksyny (substancje produkowane przez grzyby pleśniowe z rodziny Aspergillus, które występują m.in. w niewłaściwie przechowywanych ziarnach zbóż, nasionach roślin strączkowych, orzechach, suszonych owocach). Wykazano, że żywność zanieczyszczona aflatoksynami zwiększa ryzyko nowotworu wątroby, dlatego należy pamiętać o prawidłowym przechowywaniu surowców i produktów spożywczych (zgodnie z zaleceniem na etykiecie) oraz sprawdzaniu daty przydatności do spożycia.
Produkty spożywcze mogą również wpływać na ryzyko zachorowania na nowotwór żołądka – żywność konserwowana przez solenie (w tym konserwowane warzywa nie skrobiowe) zwiększa ryzyko rozwoju tego nowotworu. Należy wybierać konserwy o obniżonej zawartości soli lub wybierać produkty niesolone.
Mięso, ryby i produkty mleczne
Wiemy dziś, na podstawie mocnych dowodów, że spożywanie czerwonego mięsa (wieprzowina, wołowina, baranina czy dziczyzna) zwiększa ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, podobnie jak w przypadku mięsa przetworzonego (podroby, gotowe produkty mięsne).
W przypadku mięsa czerwonego za działanie rakotwórcze odpowiedzialna jest wysoka zawartość hemu, natomiast w przypadku mięsa przetworzonego liczne dodatki i substancje konserwujące. Należy ograniczyć spożywanie tej grupy produktów na korzyść chudego mięsa przygotowanego samodzielnie poprzez gotowanie, pieczenie czy duszenie bez obsmażania.
Z kolei w żywieniowej profilaktyce raka jelita grubego, oprócz pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz warzyw i owoców wskazuje się również produkty mleczne, które podobnie zmniejszają ryzyko zachorowania na ten nowotwór.
Napoje
Nawadnianie organizmu jest jedną z podstaw zdrowego stylu życia i jak się okazuje może mieć wpływ na ryzyko wystąpienia nowotworów. Wykazano, że kawa zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór wątroby i endometrium. Umiarkowane spożycie kawy odpowiedniej jakości może więc mieć wpływ na zapobieganie nowotworom.
Warto jednak znać też drugą stronę medalu. Dostępne są mocne dowody wskazujące na to, że zanieczyszczenia występujące w wodzie mogą zwiększać ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów. Arsen w wodzie pitnej zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc, pęcherza moczowego oraz skóry. Jako tereny zagrożone dużym narażeniem na arsen w wodzie pitnej określono Bangladesz, Chiny i Bengal Zachodni (Indie).
Innym czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju nowotworu związane z napojami to spożywanie płynów o bardzo wysokiej temperaturze, w szczególności napoju Yerba Mate, pijanego na gorąco w tradycyjnym stylu Ameryki Południowej. Ten sposób spożywania płynu zwiększa ryzyko raka płaskonabłonkowego przełyku (wysoka temperatura napoju uszkadza komórki nabłonka).
Alkohol
Dowody naukowe pozwalają stwierdzić, że spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory jamy ustnej, gardła i krtani, przełyku (rak płaskonabłonkowy), raka piersi (przed i po menopauzie). Ponadto stwierdzono, że dwie lub więcej porcji alkoholu dziennie (30 gramów lub więcej) zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, natomiast trzy lub więcej porcji alkoholu dziennie (45 gramów lub więcej) zwiększa ryzyko nowotworów żołądka oraz wątroby.
Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu, a dodatkowo należy pamiętać, że alkohol potęguje niekorzystne skutki związane z paleniem papierosów, dlatego zaleca się, aby ograniczyć jego spożywanie.
Masa ciała
Utrzymanie prawidłowej masy ciała jest wyzwaniem, szczególnie w czasie pracy zdalnej i ograniczeń związanych z pandemią. Niestety okazuje się, że zarówno aktualna masa ciała jak i historia jej zmian w przeszłości mogą wpływać na indywidualne ryzyko nowotworowe. Istnieją mocne dowody na to, że nadwaga lub otyłość w okresie dorosłości zwiększają ryzyko nowotworów jamy ustnej, gardła i krtani, przełyku (gruczolakorak), żołądka (kardia), trzustki, pęcherzyka żółciowego, wątroby, jelita grubego, piersi (po menopauzie), jajnika, endometrium, prostaty (zaawansowany) oraz nerek.
Dodatkowo wykazano, że przyrost masy ciała w wieku dorosłym zwiększa ryzyko po menopauzalnego raka piersi, dlatego warto dbać o prawidłową masę ciała przez całe życie.
Autor: Elwira Gliwska
Źródło:
World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project Expert Report 2018. Dostępny na https://www.wcrf.org/diet-and-cancer/
