Lepsze rokowania u pacjentów z rakiem jelita grubego z mutacją BRAF V600E

Na tegorocznej konferencji Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO) opublikowano zaktualizowane wyniki badania klinicznego BEACON CRC. Wykazano w nim, że enkorafenib w skojarzeniu z cetuksymabem podany w drugiej lub trzeciej linii leczenia zaawansowanego raka jelita grubego z mutacją V600E w genie BRAF wydłuża życie pacjentów i poprawia odpowiedź na leczenie. 

Mutacja V600E w genie BRAF występuje u około 10% pacjentów z zaawansowanym rakiem jelita grubego. Jej obecność wiąże się z gorszymi rokowaniami – po niepowodzeniu pierwszej linii leczenia czas przeżycia pacjentów wynosi średnio od 4 do 6 miesięcy. 

Na czym polegało i jakie były wyniki badania BEACON CRC?

Do badania zostało włączonych 665 pacjentów z zaawansowanym rakiem jelita grubego z mutacją V600E w genie BRAF, którzy wykazywali prawidłową lub nieznacznie ograniczoną sprawność – stopień 0 lub 1 według skali ECOG. U 66% pacjentów przed włączeniem do badania nastąpiła progresja choroby po zastosowaniu pierwszej linii leczenia, a u 34% – po dwóch. 47% pacjentów miało przerzuty do co najmniej 3 narządów. 224 pacjentów zostało przydzielonych do grupy otrzymującej enkorafenib, cetuksymab i binimetynib, a 220 enkorafenib i cetuksymab. 221 pacjentów stanowiło grupę kontrolną otrzymującą cetuksymab i irynotekan lub cetuksymab i FOLFIRI.

Mediana czasu przeżycia wyniosła 9.3 miesięcy zarówno w przypadku pacjentów otrzymujących terapię złożoną z trzech (enkorafenib, cetuksymab, binimetynib) jak i dwóch leków (enkorafenib, cetuksymab), w porównaniu z 5.9 miesiącami w przypadku pacjentów z grupy kontrolnej. Odpowiedź na terapię trzema lekami wykazało 26.8% pacjentów, dwoma – 19.5%, w porównaniu z 1.8% pacjentów z grupy kontrolnej. Wydłużeniu uległ również czas wolny od progresji na korzyść badanych leków. 

Pacjenci przyjmujący enkorafenib i cetuksymab z lub bez binimetynibu mieli o 45-46% mniejsze ryzyko pogorszenia jakości życia. Najczęściej pojawiającymi się działaniami niepożądanymi wynikającymi ze stosowania enkorafenibu, cetuksymabu i binimetynibu były: biegunka, trądzikowe zapalenie skóry, mdłości, wymioty, zmęczenie, bóle brzucha, zmniejszenie apetytu, zaparcia, suchość skóry, gorączka, wysypka.

Jak działa i w jakim celu stosuje się enkorafenib i cetuksymab?

Enkorafenib jest inhibitorem kinazy RAF (BRAF, CRAF), która jest częścią szlaku sygnałowego MAPK. Reguluje on funkcje komórki poprzez kontrolę proliferacji, różnicowania i apoptozy. W dotychczas przeprowadzonych badaniach wykazano, że zablokowanie jedynie wadliwego białka BRAF skutkuje wzmożoną aktywacją EGFR (receptor naskórkowego czynnika wzrostu), co również prowadzi do aktywacji szlaków sygnałowych prowadzących do niekontrolowanego rozrostu i podziałów komórek nowotworowych. Skojarzenie enkorafenibu z cetuksymabem – przeciwciałem monoklonalnym skierowanym przeciw EGFR – poprawia więc skuteczność przeciwnowotworową. 

Binimetynib jest inhibitorem kinazy MEK. Hamuje więc ten sam szlak sygnałowy co enkorafenib, co potencjalnie odpowiada za silniejsze działanie przeciwnowotworowe oraz zapobiega rozwojowi oporności na leczenie.

2 czerwca 2020 wskazania do stosowania leku Braftovi® (enkorafenib) w skojarzeniu z Erbitux® (cetuksymab) zostały rozszerzone przez EMA o przypadki rozsianego raka jelita grubego z mutacją V600E  w genie BRAF.

Czy enkorafenib i cetuksymab są dostępne dla polskich pacjentów?

Cetuksymab jest refundowany przez NFZ w ramach programu lekowego „Leczenie zaawansowanego raka jelita grubego”*, jednakże kryterium wykluczającym jest obecność mutacji BRAF V600E. Leczenie enkorafenibem nie jest refundowane przez NFZ. 

Autorka: Natalia Tarłowska

Źródła:

Kopetz, Scott, et al. „Encorafenib, binimetinib, and cetuximab in BRAF V600E–mutated colorectal cancer.” New England Journal of Medicine (2019)

https://meetinglibrary.asco.org/record/185472/abstract

https://ascopubs.org/doi/abs/10.1200/jco.2020.38.4_suppl.8

https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/braftovi

*Lista placówek medycznych oferująca ten program lekowy dostępna na portalu www.onkomapa.pl