Pacjenci onkologiczni nie zawsze są świadomi, że do leczenia nowotworów należy dobrze się przygotować. Dzięki temu możliwe jest skrócenie czasu przebywania w szpitalu i zmniejszenie ryzyka wystąpienia komplikacji czy powikłań. Pozwala na to tzw. prehabilitacja onkologiczna. W Polsce jest to dziedzina stosunkowo młoda, ale w ostatnich latach nastąpił jej intensywny rozwój.
Co to jest prehabilitacja?
Prehabilitacją są wszystkie działania mające miejsce między etapem zdiagnozowania nowotworu a rozpoczęciem leczenia. Wszystko sprowadza się do jak najlepszego przygotowania pacjenta do terapii i walki z chorobą – zarówno poprzez operację, jak i chemioterapię, radioterapię, immunoterapię czy stosowanie innych dostępnych w danym przypadku metod. Dzięki temu można uzyskać więcej korzyści z zastosowanego leczenia, ułatwić pacjentowi powrót do zdrowia i przejście przez cały ten proces.
Na prehabilitację onkologiczną składają się:
- Aktywność fizyczna – jej głównym celem jest zachowanie sprawności i wydolności organizmu. Pozwala też na ograniczenie osłabienia. Ćwiczenia powinny być dobierane indywidualnie do potrzeb i możliwości chorego.
- Zmiana dotychczasowego stylu życia – przede wszystkim zrezygnowanie z nałogów. Dotyczy to szczególnie palenia papierosów, które może zwiększyć objawy niepożądane leczenia i pogorszyć rokowania.
- Odpowiednie żywienie – pozwala na dostarczenie organizmowi cennych minerałów i witamin. Dobrze zbilansowana dieta zapobiega niedożywieniu oraz towarzyszącym mu powikłaniom, takim jak spadek odporności bądź anemia.
- Wsparcie psychologiczne – ułatwia poradzenie sobie z emocjami, odnalezienie poczucia bezpieczeństwa i złagodzenie stresu. To również sposób na uzyskanie odpowiedniego nastawienia psychicznego, co jest bardzo ważne nie tylko w samym procesie leczenia, ale i po jego zakończeniu.
Im lepsza będzie kondycja pacjenta przed wdrożeniem terapii onkologicznej, tym większe stają się szanse na powodzenie i przejście przez ten etap bez dużych utrudnień.
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
Co daje prehabilitacja onkologiczna?
Dzięki prehabilitacji możliwe jest uzyskanie lepszych wyników leczenia nowotworu. Wdrożone z tego zakresu działania pozwalają na poprawę kondycji pacjenta, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Jego organizm zachowuje wydolność na odpowiednim poziomie. Jednocześnie możliwe jest obniżenie stresu i zmniejszenie ryzyka depresji. Prehabilitacja onkologiczna to szansa na poprawę komfortu życia podczas walki z chorobą.
Bardzo często pacjenci są lepiej przygotowani do wdrożenia leczenia pod kątem nastawienia. Nie są zrezygnowani i bierni wobec tego, co się wokół nich dzieje. Stają się osobami w pełni świadomymi i zaangażowanymi, współpracują z personelem medycznym i mają dostatecznie dużo siły, aby podjąć efektywną walkę z nowotworem.
W proces prehabilitacji zaangażowanych jest wielu specjalistów z różnych dziedzin. W zespole jest m.in. onkolog, psycholog, fizjoterapeuta i dietetyk kliniczny. Tworzą oni plan działania dopasowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Prehabilitacja – gdzie się odbywa?
Wsparcie z zakresu prehabilitacji onkologicznej można uzyskać w ośrodkach onkologicznych. W niektórych miejscach w Polsce powstały już poradnie, które się w tym specjalizują – pierwszą była placówka w Brzozowie (województwo podkarpackie), którą otworzono w 2022 roku. Wciąż prowadzone są działania, aby tego typu miejsc było jak najwięcej. Obecnie można je znaleźć też w takich miastach jak Szczecin, Siedlce, Legnica, Gniezno, Słupsk, Poznań czy Zielona Góra. Pacjenci są kierowani do tego typu poradni zarówno przez swoich lekarzy prowadzących, jak i np. koordynatora leczenia.
Kiedy należy rozpocząć prehabilitację?
Zazwyczaj prehabilitację onkologiczną wdraża się tuż po postawieniu diagnozy. Pacjenci, którzy dowiadują się o nowotworze, muszą zgłosić się na dalsze badania diagnostyczne (np. tomografię komputerową, USG itp.) – etap ten trwa przeważnie do kilku tygodni. Właśnie w tym czasie powinno się wdrożyć prehabilitację onkologiczną. Jest to odpowiednia pora na zmiany w zakresie żywienia i codziennych nawyków, a także na rozpoczęcie aktywności fizycznej. Chory może też – a nawet jest to wskazane – skorzystać z pomocy psychologicznej. Dzięki temu zmienia się jego nastawienie. Pacjent nie czeka bezczynnie na to, co go czeka – aktywnie działa i ma poczucie większej kontroli nad tym, co się dzieje.
O potrzebie rozpoczęcia prehabilitacji onkologicznej powinni informować lekarze. Coraz częściej ten temat rozpoczyna się już w momencie postawienia diagnozy – i jest to idealny moment. Jeśli zdarzy się, że pacjent nie otrzyma takiej informacji w chwili, gdy dowie się o chorobie, wówczas stanie się to na konsylium, a koordynator dopilnuje, aby otrzymał fachową pomoc z tego zakresu. Z miesiąca na miesiąc wzrasta liczba osób zgłaszających się do placówek zapewniających prehabilitację – niektórzy odwiedzają je jeszcze przed wizytą u onkologa. Świadczy to o rosnącej świadomości tego, że leczenie onkologiczne wymaga dobrego przygotowania.
Warto pamiętać, że efekty terapii zależą nie tylko od zastosowanych leków i personelu medycznego. Pacjent, a dokładniej jego nastawienie i działania również mają tu istotne znaczenie. Za sprawą prehabilitacji walka z nowotworem staje się łatwiejsza do przejścia z uwagi m.in. na mniejszy stres, lepsze samopoczucie, wyższą jakość życia oraz niższe ryzyko powikłań. Jest to dodatkowe wsparcie dla chorego, a także jego bliskich.
Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia
Konsultacja: mgr Anna Wiśnioch – fizjoterapeutka onkologiczna
Źródła:
