Profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów po wykryciu mutacji BRCA1/2 – co się z tym wiąże?

Wiedza o raku
25 listopada, 2022
Alivia

Rak jajnika często nazywany jest cichym zabójcą. Statystyki pokazują, że co roku liczba zachorowań w Polsce przekracza 4,5 tysiąca. Ok. 15% z tej liczby stanowią przypadki rozwoju nowotworu z powodu mutacji genu BRCA1 lub BRCA2. Kobiety, u których została ona wykryta, nierzadko rozważają profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów. Czy jest to konieczne?

Czym jest profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów?

Profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów to inaczej adneksektomia. Podobnie jak prewencyjne usunięcie piersi, jest to sposób na zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworu złośliwego u kobiet, u których wykryto mutację genu BRCA1/2. Zabieg ten najczęściej przeprowadzany jest metodą laparoskopową.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Usunięcie przydatków w przypadku pacjentek, które są nosicielkami patogennych mutacji we wspomnianych genach, pozwala m.in. na zwiększenie komfortu psychicznego. Rak jajnika diagnozowany jest nie tylko u kobiet po menopauzie, ale również przed. Analizując statystyki dotyczące zachorowań, można stwierdzić, że każdego dnia o tej chorobie dowiaduje się 13 Polek, a miesięcznie – 380.

Profilaktyczna adneksektomia – dla kogo?

Prewencyjne usunięcie przydatków znajduje zastosowanie w przypadku pacjentek z mutacją w genie BRCA1 lub BRCA2. Ryzyko, że zachorują na raka jajnika, wynosi ok. 40-50% (jednocześnie jest to nawet 90% dla raka piersi). Przeprowadzenie zabiegu ma na celu zapewnienie ochrony przed nowotworem złośliwym – choć trzeba podkreślić, że nigdy nie jest to ochrona całkowita.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Kobiety będące w grupie najwyższego i wysokiego ryzyka muszą pamiętać, że adneksektomia nie da im 100% gwarancji, że nie zachorują na raka jajnika czy piersi. Niemniej często okazuje się ona szansą na znaczne zmniejszenie prawdopodobieństwa zachorowania, dlatego wiele nosicielek mutacji genu BRCA1/2 rozważa przeprowadzenie tego zabiegu. Przeważnie wykonuje się go u kobiet po 35. roku życia, po urodzeniu zaplanowanych dzieci.

O prewencyjnym usunięciu jajników zaczęto głośniej dyskutować w 2013 roku. Stało się to za sprawą Angeliny Jolie. Słynna aktorka wyznała, że sama poddała się profilaktycznej mastektomii i adneksektomii. Zrobiła to nie tylko z uwagi na wykrycie u niej uszkodzenia genu BRCA1, ale również ze względu na to, że w jej rodzinie na nowotwór zmarły aż trzy kobiety, w tym jej matka.

Jak wygląda profilaktyczne usunięcie jajników?

Jak już zostało wspomniane, profilaktyczną adneksektomię przeprowadza się głównie mniej inwazyjnymi metodami, takimi jak laparoskopia. Zapewnia to bezpieczeństwo i sprawia, że pacjentka może stosunkowo szybko wrócić do codziennego życia. Aby zabieg mógł być wykonany, kobieta musi wyrazić na niego świadomą zgodę – bez nacisków ze strony lekarza lub swoich bliskich. Decyzja należy do niej. Niezbędna jest także pozytywna ocena specjalisty lub zespołu specjalistów na przeprowadzenie adneksektomii.

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

Tego typu postępowanie uznaje się za działania profilaktyczne I rzędu. Mimo że prewencyjne usunięcie przydatków nie daje 100% pewności, że pacjentka nie zachoruje na nowotwór złośliwy jajnika, ryzyko znacznie się obniża (nawet do ponad 90%). Działania profilaktyczne II rzędu, które przez dłuższy czas znajdowały zastosowanie jako jedyne w naszym kraju, to badania przesiewowe, takie jak cytologia i kolposkopia.

Czy profilaktyczne usunięcie jajników po wykryciu mutacji BRCA1/2 jest refundowane?

Już w 2018 roku Minister Zdrowia oznajmił, że podjęte zostaną kroki w kierunku włączenia profilaktycznej mastektomii i usunięcia jajników do koszyka świadczeń gwarantowanych. Inicjatywa ta, skierowana do pacjentek z wykrytą mutacją genu BRCA1/2, miała na celu zapewnienie dostępu do prewencyjnych metod, które w wielu innych krajach są już standardem. W 2019 roku Ministerstwo Zdrowia oznajmiło m.in. na Twitterze, że w trosce o zdrowie kobiet profilaktyczna mastektomia oraz profilaktyczne usunięcie jajników stały się zabiegami refundowanymi.

Mutacja genu BRCA1/2 a profilaktyczne usunięcie jajników – za i przeciw

Prewencyjne usunięcie jajników i jajowodów pozwala na obniżenie zachorowania na nowotwór złośliwy nawet o ponad 90%. Pacjentki, które decydują się na ten zabieg, przekonują, że czują się znacznie pewniej i w dużo mniejszym stopniu martwią się o swoją przyszłość. Należy zwrócić przy tym uwagę na statystyki dla raka jajnika. W wielu przypadkach choroba jest wykrywana w późniejszym stadium, gdy jest już bardziej zaawansowana. To wpływa na gorsze rokowania – co roku z powodu tego nowotworu umiera nawet kilka tysięcy Polek.

Od dłuższego czasu profilaktyczna adneksektomia wzbudza kontrowersje i jest źródłem wielu dyskusji. Wynika to choćby z możliwych powikłań po zabiegu. Należą do nich m.in. krwawienia i różnego rodzaju infekcje. Jednocześnie lekarze zaznaczają, że zdarzają się one stosunkowo rzadko, częstość ich występowania nie przekracza kilku procent.

Kobieta, która rozważa wyrażenie zgody na prewencyjne usunięcie jajników, musi dobrze znać wszystkie możliwe skutki długoterminowe. Jednym z najważniejszych jest przedwczesna menopauza, gdy zabieg zostanie przeprowadzony przed jej naturalnym wystąpieniem. W wyniku usunięcia przydatków nie są dłużej produkowane hormony odpowiedzialne za regulowanie cyklu płciowego. Po przebytym zabiegu konieczne jest stosowanie hormonalnej terapii zastępczej.

Ustanie miesiączek i płodności to tylko jeden ze skutków prewencyjnej adneksektomii. Pacjentki, u których wystąpiła następcza menopauza, są w grupie zwiększonego ryzyka:

udaru mózgu,
osteoporozy,
depresji,
zaburzeń funkcji seksualnych,
chorób układu sercowo-naczyniowego.

Uważa się, że im młodsza jest kobieta poddająca się profilaktycznemu usunięciu jajników, tym większe staje się ryzyko wystąpienia długoterminowych skutków. Z tego powodu niezbędne jest szczegółowe omówienie wszystkich istotnych aspektów z pacjentką, przedstawienie jej argumentów za i przeciw wykonaniu zabiegu. Na tej podstawie możliwe jest podjęcie w pełni świadomej decyzji.

Rak jajnika to drugi najczęściej występujący nowotwór złośliwy żeńskich narządów rodnych (tuż po raku macicy). Gdy kobieta jest nosicielką mutacji w genach BRCA1/2, profilaktyczne usunięcie przydatków może stać się dla niej szansą na uniknięcie rozwoju choroby. Choć nigdy nie daje to 100% pewności, a sam zabieg niesie za sobą określone konsekwencje, jego przeprowadzenie może okazać się słuszne. Jednak wybór w tej kwestii należy do samej pacjentki.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Źródła: