Rak regionu głowy i szyi

Wiedza o raku
11 sierpnia, 2023
Alivia

Pojęcie „raki głowy i szyi” obejmuje raki umiejscowione w górnej części układu pokarmowego i oddechowego (jama ustna, gardło, krtań, jama nosowa, gruczoły ślinowe i zatoki oboczne nosa).

Przebieg kliniczny i rokowanie w wymienionych nowotworach może się różnić w zależności od umiejscowienia, ale podobieństwa w zakresie diagnostyki i leczenia powodują ujmowanie ich w jednej grupie. Nowotwory głowy i szyi uznaje się za spory problem kliniczny, mimo że nie występują bardzo często, ponieważ nowotworom tego regionu często towarzyszą poważne dolegliwości fizyczne, utrudniające podstawowe czynności życiowe (oddychanie, odżywianie i mowę), a niekiedy mogą upośledzać wzrok, słuch, węch i smak. Ponadto zniekształcenia i powikłania powodowane przez te nowotwory oraz ich leczenie mają bardzo negatywne skutki psychologiczne i społeczne. Większość z tych nowotworów diagnozuje się u osób powyżej 45. roku życia. Niezwykle istotnym czynnikiem przyczynowym tej grupy schorzeń jest styl życia (palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu).

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Nowotwory głowy i szyi – czym są?

Raki regionu głowy i szyi stanowią 5,5-6,2% wszystkich stwierdzanych w Polsce nowotworów. Szacuje się, że mężczyźni są 5-krotnie bardziej narażeni na zachorowanie niż kobiety. Narządy, w jakich rozwija się nowotwór to:

ucho,
wargi,
jama ustna,
zatoki oboczne nosa,
gardło,
krtań,
ślinianki.

Najczęściej chorują osoby po 45. roku życia. Wyjątek to rak nosowej części gardła, który ma dwa szczyty zachorowalności (między 15. a 35. rokiem życia i po 50. roku życia).

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Ponad 90% przypadków stanowią raki płaskonabłonkowe, które wywodzą się z nabłonka błon śluzowych. Mogą jednak w tym regionie występować także raki typu nosogardłowego, gruczołowe, drobnokomórkowe neuroendokrynne (wydzielają hormony) i anaplastyczne oraz nowotwory nienabłonkowe, takie jak np. mięsaki kości.

Przyczyny raka głowy i szyi

Udało się szczegółowo wyróżnić czynniki ryzyka rozwoju raków płaskonabłonkowych głowy i szyi. Należą do nich:

palenie tytoniu (papierosów, cygar czy fajki) dotyczy w szczególności nowotworów gardła, krtani i jamy ustnej,
nadmierne spożywanie alkoholu – w szczególności wysokoprocentowego, dotyczy w szczególności nowotworów gardła i jamy ustnej,
mechaniczne drażnienie błon śluzowych – spowodowane np. źle dobraną protezą lub ukruszonymi zębami, sprzyja rozwojowi raka jamy ustnej,
rogowacenie i inne nieprawidłowe stany błon śluzowych – niektóre zmiany to stan przedrakowy, który może przekształcić się w nowotwór złośliwy,
zakażenie HPV – inaczej wirusem brodawczaka ludzkiego, może wywołać m.in. raka jamy ustnej i gardła.

Dla rozwoju tych nowotworów szczególnie ryzykowna jest jednoczesna ekspozycja na dym tytoniowy i alkohol (efekt kancerogenny synergistyczny, a nie addytywny). Ponadto chorzy na płaskonabłonkowego raka narządów głowy i szyi cechują się zwiększonym ryzykiem wystąpienia drugiego niezależnego nowotworu, szacowanym na prawie 2% rocznie i na 36% w ciągu 20 lat — ryzyko jest spowodowane ekspozycją na wspólne czynniki kancerogenne (przede wszystkim dym tytoniowy) i dotyczy nowotworów układu oddechowego i pokarmowego.

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

Raki głowy i szyi – objawy

Najczęściej nowotwory głowy i szyi nie dają specyficznych objawów. Pacjenci zgłaszający się z uciążliwymi symptomami często myślą, że są one spowodowane przez długotrwały stan zapalny górnych dróg oddechowych, jamy ustnej czy gardła. Raki regionu głowy i szyi mogą wywoływać:

zaburzenia oddychania, połykania bądź mowy,
pieczenie i zaburzenia ruchomości języka,
przewlekłą chrypkę,
ból w czasie przełykania,
biały lub czerwony nalot w jamie ustnej,
owrzodzenia jamy ustnej, które się nie goją,
krwawienia z jamy ustnej,
zaburzenia słuchu, węchu i smaku,

Do tej listy należy też dodać objawy ogólne towarzyszące większości nowotworów, takie jak utrata masy ciała i ciągłe zmęczenie. Zdarza się, że pierwszym objawem świadczącym o rozwoju choroby jest stałe powiększenie węzłów chłonnych szyi.

Diagnostyka nowotworów głowy i szyi

Rozpoznanie raków głowy i szyi odbywa się na podstawie biopsji wycinka pobranego z guza. W celu oceny zaawansowania nowotworu wykonuje się także:

tomografię komputerową,
rezonans magnetyczny,
USG węzłów chłonnych,
Pozytonową tomografie emisyjną (PET),
badanie laryngologiczne, m.in. endoskopię,

Ponadto konieczne jest wykonanie podstawowych badań wykluczających przerzuty odległe lub obecność drugiego, niezależnego, nowotworu dróg oddechowych, które obejmują zwykle RTG klatki piersiowej i USG jamy brzusznej.

Metody leczenia

Wybór metody leczenia raków głowy i szyi zależy od kilku czynników: stopnia zaawansowania nowotworu, jego lokalizacji, wieku osoby chorej oraz jej ogólnego stanu zdrowia, odżywienia i chorób towarzyszących. Najczęściej podstawową formą leczenia radykalnego (zmierzającego do całkowitego wyleczenia) jest leczenie chirurgiczne lub radioterapia (czasami w połączeniu z chemioterapią lub inną formą terapii systemowej). Czasem po zabiegu operacyjnym konieczna jest terapia pooperacyjna (np. radioterapia). Gdy postępowanie radykalne jest niemożliwe wdrażana jest radioterapia paliatywna, chemioterapia lub immunoterapia.

Operacja polega na wycięciu guza wraz z bezpiecznym marginesem zdrowej tkanki. Zdarza się, że konieczne jest także usunięcie jednostronne lub obustronne węzłów chłonnych szyi. Obecnie zabiegi operacyjne w tym regionie można przeprowadzać z wykorzystaniem endoskopu, metod laserowych, a nawet techniką robotyczną (przy użyciu specjalnego robota medycznego służącego do przeprowadzania zabiegów chirurgicznych sposobem małoinwazyjnym).

Raki głowy i szyi – rokowania

Generalna zasada brzmi: im wcześniej nowotwory głowy i szyi zostaną wykryte, tym lepiej. Według szacunków chorzy z rakiem w początkowym stadium mają ok. 57-92% szans na 5-letnie przeżycie. Wyjątkiem są gorzej rokujące nowotwory jamy nosowej – tu szacunki są na poziomie 22-67%. Gdy obecne są przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych, wartości te spadają do około 30%. Jeśli dojdzie do wznowy choroby i możliwa będzie resekcja zmiany, szanse na 5-letnie przeżycie sięgają 16-36%.

Mimo że raki głowy i szyi wciąż stanowią spore wyzwanie dla medycyny, w ciągu ostatnich kilkunastu lat nastąpił duży, widoczny postęp w onkologii. Wciąż dąży się do wprowadzenia kolejnych metod leczenia i poprawy rokowań. Warto podjąć też pewne kroki w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju nowotworu, takie jak unikanie papierosów i alkoholu czy dbanie o higienę jamy ustnej.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Krzysztof Adamowicz

Źródła: