Rak trzustki: przyczyny, objawy, metody leczenia

Wiedza o raku
26 stycznia, 2023
Alivia

Obecnie jednym z najbardziej niebezpiecznych nowotworów złośliwych jest rak trzustki, który charakteryzuje się wysokim współczynnikiem śmiertelności. Wśród głównych powodów takiego stanu rzeczy jest późne rozpoznanie choroby. Rak trzustki nie jest jednak częsty, szacuje się, że stanowi jedynie niedużą część wszystkich wykrywanych nowotworów złośliwych. Jak wygląda diagnostyka w przypadku tej choroby?

Rak trzustki — co to jest?

Prawdopodobieństwo rozwoju raka trzustki jest niższe niż większości nowotworów złośliwych, ponieważ szacuje się, że wykrywa się go u ok. 3% pacjentów onkologicznych. Jednocześnie jednak charakteryzuje się wysoką śmiertelnością i złymi rokowaniami. Późna profilaktyka i częste nawroty uniemożliwiają skuteczną walkę z chorobą. Najbardziej zagrożone są osoby starsze, ryzyko rozwoju nowotworu trzustki wzrasta wraz z wiekiem i najwyższe jest między 60. a 80. rokiem życia.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Trzustka to nieduży narząd o długości ok. 12-20 cm znajdujący się za żołądkiem. Do jej głównych zadań należy produkcja enzymów trawiennych (funkcja zewnątrzwydzielnicza) oraz hormonów, insuliny i glukagonu (funkcja wewnątrzwydzielnicza). Trzustka składa się z:

głowy — z wyrostkiem haczykowatym, otoczona dwunastnicą,
trzonu,
ogona.

U mężczyzn częściej rozpoznaje się nowotwory zlokalizowane w głowie trzustki, a w przypadku kobiet w trzonie oraz ogonie.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Większość przypadków nowotworu trzustki rozwija się w komórkach części zewnątrzwydzielniczej (ok. 95%) w przewodach trzustkowych. Znacznie rzadziej występujące pochodzą z części wewnątrzwydzielniczej i określa się je jako guzy neuroendokrynne (NET), które z kolei dzieli się na nieczęste guzy czynne produkujące hormony oraz nieczynne (występujące w przeważającej części przypadków NET). Rokowania w raku z drugiej grupy (części wewnątrzwydzielniczej) są znacząco lepsze.

Nowotwory trzustki mogą mieć postać łagodną lub złośliwą. Niestety przeważająca liczba guzów ma charakter złośliwy. Zwykle są w postaci litej, rzadko torbielowatej.

Przyczyny raka trzustki

Za rozwój raka trzustki mogą odpowiadać różne czynniki, z których część ma charakter zewnętrzny i modyfikowalny. Należą do nich:

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

palenie papierosów — nikotynizm odpowiada nawet za ok. 25% wszystkich zachorowań na ten rodzaj nowotworu.
dieta — wysokie spożycie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego oraz mięsa czerwonego.
otyłość — zaburzenie gospodarki hormonalnej, głównie oporność na insulinę.

Oprócz powyższych czynników istnieją również takie, które nie podlegają kontroli, czyli:

wiek — osoby starsze, po 60. roku życia są bardziej narażone na rozwój raka trzustki.
predyspozycje genetyczne — szczególnie mutacje genu BRCA1, APC czy zespół HNPCC,
przewlekłe zapalenie trzustki.

Nieznaczną różnicę w liczbie zachorowań odnotowuje się także w przypadku kobiet i mężczyzn. W drugiej grupie jest ona wyższa.

Rak trzustki — objawy

Jednym z głównych powodów wysokiej śmiertelności w przypadku raka trzustki jest późna diagnostyka. Wynika to z tego, że odczuwalne objawy pojawiają się już w zaawansowanym stadium nowotworu. Symptomy nie wskazują jednoznacznie na guza w trzustce, dlatego diagnostyka bywa trudna i długa. Do najważniejszych objawów należą:

ból brzucha zlokalizowany w nadbrzuszu, promieniujący na okolice kręgosłupa,
brak apetytu i nagły spadek wagi,
ogólne osłabienie,
nudności, wzdęcia brzucha, wymioty,
biegunka,
żółtaczka lub świąd skóry,
cukrzyca,
zakrzepica żył lub inne incydenty zakrzepowo-zatorowe.

Powyższe objawy klinicznie, szczególnie rozwój cukrzycy, żółtaczki czy poważne dolegliwości bólowe świadczą o wysokim stopniu zaawansowania nowotworu trzustki.

Diagnostyka raka trzustki

Jakie badanie zrobić, by rozpoznać raka trzustki? Gdy pojawią się pierwsze niepokojące objawy, najczęściej przeprowadzane badania diagnostyczne to:

USG jamy brzusznej — to podstawowe badanie, choć wymaga doświadczenia osoby je wykonującej, aby pozwoliło stwierdzić, czy w trzustce może rozwijać się nowotwór.
tomografia komputerowa jamy brzusznej z kontrastem dożylnym — badanie pozwalające określić wielkość, położenie oraz charakter guza, a także możliwości operacyjne.
endosonografia — to wyjątkowo czułe badanie, które pozwala wykryć nawet najmniejsze zmiany.
scyntygrafia receptorowa — pomaga w lokalizacji guza pierwotnego przy przerzutach.
rezonans magnetyczny (MRI) lub cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP) — umożliwiają ocenę narządu i całego przewodu.

Po rozpoznaniu guza wykorzystuje się również biopsję do oceny typu raka oraz jego charakteru. Najpowszechniejsze są nowotwory z części zewnątrzwydzielniczej i w 90% przypadków są to gruczolakoraki. Rzadziej występujące typy to:

rak z komórek pęcherzykowatych,
rak lity rzekomobrodawkowy,
rak anaplastyczny,
pochodzenia zarodkowego (pancreatoblastoma), rozpoznawany zwykle u dzieci,
torbielakogruczolak,
torbielakogruczolakorak śluzowy.

Wyżej wymienione typy guzów zwykle mają charakter złośliwy. Te z części wewnątrzwydzielniczej trzustki są częściej łagodne i mają dobre rokowania. Mogą rozwijać się w dwóch rodzajach, czynnej lub nieczynnej.

Metody leczenia

Ze względu na złośliwy charakter większości nowotworów trzustki, lekarze mają do dyspozycji ograniczone metody leczenia. Najczęściej nieunikniona jest operacja. Niestety, ze względu na to, że guz przez długi czas nie daje wyraźnych objawów, jego rozpoznanie następuje w zbyt późnym stadium zaawansowania. Z tego powodu do resekcji kwalifikuje się jedynie kilka procent zdiagnozowanych przypadków.

Chirurgiczne usunięcie zmiany nowotworowej w trzustce jest zabiegiem niezwykle skomplikowanym i wymagającym. Wysoki stopień trudności oraz związanego z resekcją ryzyka wiążą się z umiejscowieniem narządu w bliskości innych kluczowych organów. Możliwość całkowitego usunięcia guza utrudnia również fakt, że w wielu przypadkach nowotwór nacieka inne naczynia lub daje przerzuty. Podczas operacji dokonuje się resekcji głowy, ogona albo całej trzustki, a nierzadko także pęcherzyka żółciowego, dwunastnicy, śledziony czy żołądka.

Nawroty choroby po operacji są bardzo częste, dlatego stosuje się leczenie uzupełniające, adjuwantowe (pooperacyjne) lub neoadjuwantowe (przedoperacyjne). Obejmuje ono chemioterapię lub chemioterapię skojarzoną z radioterapią.

W wielu przypadkach stosuje się także leczenie paliatywne, przede wszystkim przeciwbólowe oraz chemioterapię.

Rak trzustki — rokowania

Niestety rokowania w przypadku raka trzustki w części zewnątrzwydzielniczej są u większości pacjentów złe. Wynika to z późnego zdiagnozowania choroby. Szacuje się, że w przypadku zmian resekcyjnych szansa na 5-letnie przeżycie wynosi ok. 10%. Średni czas przeżycia po rozpoznaniu raka trzustki to między 11 a 19 miesięcy, podczas których skupia się przede wszystkim na leczeniu paliatywnym.

Rak trzustki to jeden z najtrudniejszych do wczesnego zdiagnozowania nowotworów, dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować żadnych niepokojących objawów. Wczesne przeprowadzenie badań zwiększa szansę na co najmniej 5-letnie przeżycie.

Autor: Fundacja Onkologiczna — Alivia

Źródła: