Stadia zaawansowania nowotworów – klasyfikacja TNM i pozostałe czynniki oceny choroby

Wiedza o raku
19 września, 2022
Alivia

Jednolity system służący do oceny i opisywania stopnia zaawansowania nowotworów jest niezbędny. Dzięki niemu możliwy jest przede wszystkim dobór odpowiedniej, efektywnej metody leczenia. Pozwala on ponadto na zrozumienie, jak poważna jest choroba i na oszacowanie szans pacjentów na powrót do zdrowia. W przypadku raka wykorzystuje się kilka czynników oceny. Niezbędne informacje na ich temat zostały opisane w tym artykule.

Dlaczego określenie stopnia zaawansowania choroby nowotworowej jest istotne?

Stopień zaawansowania raka jest określany głównie w celu rozpoczęcia efektywnego leczenia. Na jego podstawie lekarze mogą dowiedzieć się, jak poważny jest stan zdrowia pacjenta i jak duże są jego szanse na wyzdrowienie oraz przeżycie. Stanowi to ułatwienie w doborze właściwych metod leczenia. Jednolity system oceny stopnia zaawansowania nowotworów ma wpływ również na prowadzenie badań określających efektywność wskazanych terapii i leków. Dzięki niemu procesy te stają się prostsze.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Istotne jest, że stopień zaawansowania raka określany jest raz, w momencie stawiania diagnozy. Nie ulega zmianie, nawet gdy choroba postępuje i następują przerzuty. W takich przypadkach do informacji przedstawionych w chwili rozpoznania nowotworu dodaje się nowe dane opisujące aktualny stan zdrowia.

Klasyfikacja TNM – co to jest?

Na ocenę stopnia zaawansowania nowotworu pozwala klasyfikacja TNM. Każda z liter znajdujących się w nazwie nawiązuje do cech, jakie uwzględnia się w określeniu stopnia rozwoju choroby.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

T – od łacińskiego słowa tumor, oznacza wielkość guza pierwotnego (głównego). Jego rozrost i stosunek do otaczających tkanek oceniany jest w skali od 0 do 4, przy czym 4 oznacza najbardziej zaawansowany stopień raka.
N – od łacińskiego słowa nodes, opisuje stopień rozprzestrzenienia się choroby do regionalnych węzłów chłonnych. Stosuje się tu skalę od 0 do 3, przy niektórych nowotworach od 0 do 2 lub do 1.
M – od łacińskiego słowa metastasis, odnosi się do obecności lub braku przerzutów odległych. Stosuje się tu skalę od 0 do 1.

Klasyfikacja TNM dotyczy nowotworów litych. Gdy choroba jest opisywana na jej podstawie, przy każdej literce będzie znajdować się cyfra, która informuje o szczegółach, np. T1N0M0. Jak zostało opisane powyżej, dla każdej litery stosuje się konkretną skalę, aby precyzyjnie określić stan zdrowia pacjenta.

W przypadku T wygląda to następująco:

TX – nie jest możliwe wykrycie guza pierwotnego.
T0 – nie stwierdzono guza pierwotnego.
Od T1 do T4 – określana jest wielkość oraz/lub zasięg guza pierwotnego. Przy cyfrach mogą pojawiać się też litery, przykładowo T4a lub T4b. Pozwala to na wyszczególnienie większej ilości danych.

Litera N:

NX – nie jest możliwa ocena regionalnych węzłów chłonnych.
N0 – nie stwierdzono zajęcia regionalnych węzłów chłonnych.
Od N1 do N3 – określana jest liczba oraz lokalizacja regionalnych węzłów chłonnych z komórkami nowotworowymi.

Dla litery M będzie to:

MX – nie jest możliwa ocena przerzutów odległych.
M0 – nie stwierdzono przerzutów odległych.
Od M1 do M2 – stwierdzono przerzuty odległe.

Kliniczna i patologiczna klasyfikacja TNM

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje klasyfikacji TNM, a więc kliniczną oraz patologiczną. Pierwsza wymieniona odnosi się do badań pacjenta, w tym obrazowych i biopsji. Klasyfikację kliniczną oznacza się jako cTNM. Z kolei ta patologiczna obejmuje badanie histopatologiczne pobranych tkanek guza i węzłów chłonnych, na podstawie którego dokonuje się oceny. Jej oznaczenie to pTNM.

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

Stopnie zaawansowania nowotworu

Mimo że za pomocą klasyfikacji TNM można szczegółowo opisać nowotwór, w medycynie stosuje się także inne sposoby oceny choroby. Mowa tu przede wszystkim o stopniach zaawansowania nowotworu, których jest pięć:

0 – nowotwór przedinwazyjny CIS, w bardzo wczesnej fazie rozwoju.
I – nowotwór we wczesnej fazie rozwoju.
II – nowotwór w stopniu średnio zaawansowanym.
III – nowotwór w stopniu zaawansowanym,
IV – nowotwór w bardzo zaawansowanym stopniu, z obecnością przerzutów odległych.

Zastosowanie znajduje również nieco inny sposób klasyfikacji, wykorzystujący poniższe określenia opisujące nowotwór:

In situ – stwierdzono obecność nowotworowych komórek, ale nie rozprzestrzeniły się do obecnych w pobliżu tkanek.
Miejscowy – nowotwór znajduje się w miejscu pierwotnym, nie ma oznak świadczących o jego rozprzestrzenianiu się do okolicznych tkanek.
Lokalny – nowotwór obejmuje pobliskie tkanki, węzły chłonne oraz organy.
Odległy – nowotwór rozprzestrzenił się do odległych narządów.

Zdarza się, że stopień zaawansowania choroby jest nieznany. Dzieje się tak w momencie, kiedy brakuje istotnych informacji potrzebnych do opisania raka.

Pozostałe czynniki oceny choroby nowotworowej

W doborze właściwego sposobu leczenia zwykle uwzględnia nie tylko opisane czynniki oceny, ale też dodatkowe. To, jakie zostaną uwzględnione, w dużej mierze zależy od rodzaju nowotworu. Do najczęściej wykorzystywanych należą m.in. naciekanie nerwów, stopień złośliwości histopatologicznej czy też naciekanie naczyń limfatycznych i krwionośnych. Nierzadko pod uwagę bierze się też np. badania mutacji genetycznej raka oraz takie czynniki jak obecność lub brak konkretnych receptorów.

Ponieważ medycyna wciąż się rozwija, a wraz z nią dostępne metody leczenia i samej diagnostyki, klasyfikacja stopnia zaawansowania nowotworów co pewien czas jest aktualizowana. Znajomość czynników oceny choroby jest istotna, aby podjąć odpowiednią decyzję na temat leczenia. Z perspektywy pacjentów posiadanie takiej wiedzy to przede wszystkim pozbycie się wątpliwości na temat swojego stanu zdrowia.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia