Na tegorocznej konferencji Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ESMO) zaprezentowano pierwsze wyniki badania NICHE-2. Zweryfikowano w nim skuteczność immunoterapii niwolumabem i ipilimumabem przed leczeniem operacyjnym miejscowo zaawansowanego raka jelita grubego w III stadium z dMMR (zaburzenia mechanizmów naprawy nieprawidłowo sparowanych nukleotydów DNA – deficiency of mismatch repair). Choć długotrwałe efekty tej terapii nie są jeszcze znane, wstępne wyniki są bardzo obiecujące i mogą w przyszłości odmienić standard leczenia tego nowotworu. Ogromne nadzieje budzi bowiem fakt, iż niemal wszyscy badani pacjenci wykazali odpowiedź na leczenie, a po 13 miesiącach u żadnego z nich nie doszło do nawrotu choroby.
Obecnym standardem leczenia miejscowo zaawansowanego raka jelita grubego jest chirurgiczne usunięcie guza i chemioterapia adjuwantowa (pooperacyjna), która ma zwiększać szanse na całkowite wyleczenie. Stosowanie immunoterapii niwolumabem i ipilimumabem jest obecnie zatwierdzone przez Europejską Agencję Leków (EMA) po chemioterapii. Mimo to nawrót choroby po 3 latach od zakończenia leczenia następuje u 20-40% pacjentów, dlatego tak istotne jest poszukiwanie nowych, skuteczniejszych opcji terapeutycznych. Istotnym kierunkiem badań jest leczenie neoadjuwantowe (przedoperacyjne). Jego celem jest eliminacja małych, często jeszcze niewidocznych przerzutów oraz zmniejszenie rozmiarów guza. Dzięki temu możliwe jest przeprowadzenie mniej rozległej operacji i całkowite usunięcie nowotworu. Jeśli chirurgowi nie uda się dokonać całkowitej resekcji, pozostałe komórki nowotworowe zwiększają ryzyko nawrotu choroby w przyszłości.
Badanie NICHE-2
W badaniu wzięło udział 112 pacjentów z rakiem (adenocarcinoma) jelita grubego w III stadium zaawansowania z zaburzeniami dMMR, klasyfikowany pod względem rozmiarów guza jako T3 lub T4 i/lub przerzutami do węzłów chłonnych. Wszyscy pacjenci przed leczeniem operacyjnym otrzymali w pierwszym cyklu ipilimumab w połączeniu z niwolumabem oraz w kolejnym cyklu sam niwolumab.
U wszystkich badanych pacjentów udało się całkowicie usunąć nowotwór, zarówno w ocenie makro- jak i mikroskopowej (resekcja R0). Jedynie u 2% pacjentów doszło do opóźnienia wykonania operacji ze względu na wystąpienie działań niepożądanych immunoterapii. Odpowiedź na zastosowane leczenie wykazało 95% pacjentów, a w przypadku 67% była to odpowiedź całkowita. Po 13 miesiącach obserwacji u żadnego z badanych pacjentów nie nastąpił nawrót choroby. Jak wskazują autorzy badania stosując leczenie standardowe spodziewany odsetek nawrotów po tym czasie, w tej grupie pacjentów byłby na poziomie 15%.
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
Tylko jeden spośród badanych pacjentów nie wykazał odpowiedzi na leczenie. Po zakończeniu leczenia u 14 pacjentów stwierdzono obecność przerzutów do węzłów chłonnych. U 3 spośród nich zastosowano dodatkowo chemioterapię adjuwantową.
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi związanymi z zastosowanym leczeniem były: suchość w ustach, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, zmęczenie, objawy grypopodobne. Ciężkie działania niepożądane wystąpiły jedynie u 4 pacjentów. Były to zapalenie wątroby, zapalenie mięśni, wysypka, wzrost poziomy amylazy i lipazy.
Jak działają leki niwolumab i ipilimumab?
Niwolumab jest białkiem (przeciwciałem monoklonalnym), które wiąże się z receptorem programowanej śmierci komórki 1 (PD-1) znajdującym się na komórkach układu odpornościowego. Zablokowanie PD-1 przez niwolumab uniemożliwia łączenie się z nim białek PD-L1 i PD-L2. Białkowe ligandy PD-L1 i PD-L2 znajdują się m.in. na powierzchni komórek nowotworowych. Skutkiem połączenia się PD-L1 lub PD-L2 z PD-1 jest hamowanie odpowiedzi immunologicznej wobec rozwijającego się nowotworu. Uniemożliwienie takiego połączenia prowadzi więc do wzmocnienia przeciwnowotworowej odpowiedzi układu odpornościowego.
Działanie ipilimumabu również polega na wzmocnieniu przeciwnowotworowej odpowiedzi układu odpornościowego. Efekt ten uzyskiwany jest jednak w innym mechanizmie – poprzez hamowanie punktu kontrolnego CTLA-4. Dzięki temu limfocyty T otrzymują sygnały do zwalczania komórek nowotworowych.
Autorka: Natalia Tarłowska
Źródła:
ESMO 2022 Congress LBA7: Neoadjuvant immune checkpoint inhibition in locally advanced MMR-deficient colon cancer: The NICHE-2 study M. Chalabi et.al.
