Zespół stresu pourazowego, a rak

U niektórych osób chorych na raka może wystąpić stan lękowy zwany zespołem stresu pourazowego (PTSD), spowodowany doświadczeniami związanymi z chorobą.Pogarszające się stany lękowe, które nie ustępują lub mają wpływ na życie codzienne mogą być oznakami PTSD. Określone czynniki osobiste, społeczne i ekonomiczne mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia PTSD. PTSD, dotykający również opiekunów, często leczy się za pomocą terapii indywidualnej lub grupowej; używając leków lub łącząc te oraz inne metody. Więcej informacji można uzyskać od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

PTSD to zaburzenie nerwowe, którego przyczyną jest doświadczenie przerażającej lub zagrażającej życiu sytuacji. Chociaż PTSD najczęściej kojarzy się z traumatycznymi wydarzeniami takimi jak: wojna, atak fizyczny lub seksualny, klęski żywiołowe i poważne wypadki; zaburzenie może również dotknąć osoby chore na nowotwór. Niedawne badanie wykazało, że prawie co czwarta kobieta, u której zdiagnozowano raka piersi cierpi na PTSD.

Niektóre doświadczenia związane z nowotworem, które mogą wywoływać PTSD to:

• poznanie diagnozy o chorobie,
• diagnoza zaawansowanego nowotworu,
• bolesne badania i leczenie,
• ból spowodowany nowotworem,
• wyniki badań,
• przedłużające się leczenie i pobyt w szpitalu,
• nawrót (nawrót nowotworu po leczeniu) lub możliwość nawrotu.

Oznaki i symptomy:

To normalne, że osoba chorująca na raka lub taka, która wygrała walkę z nowotworem odczuwa lęk, obawę i strach. Jednak jeśli te lęki nie ustępują z czasem, nasilają się lub mają wpływ na życie codzienne, może to być oznaka PTSD.

Inne objawy PTSD to m.in.:

• koszmary i retrospekcje (powtarzające się przeżywanie jakiegoś wydarzenia),
• unikanie miejsc, wydarzeń, osób lub rzeczy, które przypominają o chorobie,
• silne poczucie winy, rozpacz lub wstyd,
• kłopoty ze snem lub koncentracją,
• ciągłe poczucie strachu, rozdrażnienie lub gniew,
• utrata zainteresowania czynnościami i relacjami, które wcześniej sprawiały radość,
• autodestruktywne zachowanie takie jak nadużywanie narkotyków lub alkoholu,
• przerażające lub niechciane myśli,
• problemy z odczuwaniem emocji.

Objawy PTSD są dla każdego inne, mogą pojawiać się i znikać. Mimo tego, że zwykle pojawiają się w ciągu trzech miesięcy od traumatycznego wydarzenia, to mogą ujawnić się po paru miesiącach lub nawet po latach. Jeżeli odczuwasz którekolwiek z tych objawów przez dłużej niż miesiąc, porozmawiaj ze swoim lekarzem lub inną kompetentną osobą.

Istotne jest to, by osoby cierpiące na PTSD – te chorujące na nowotwór lub te, które pokonały chorobę,  zostały objęte leczeniem, ponieważ zaburzenie to może przeszkodzić im w badaniach, leczeniu lub opiece poszpitalnej. PTSD może również zwiększyć ryzyko pojawienia się innych dolegliwości psychicznych, fizycznych, społecznych m.in. depresji, nadużywania alkoholu i narkotyków, zaburzeń jedzenia, oraz relacji międzyludzkich.

Czynniki ryzyka:

Nie można dokładnie stwierdzić dlaczego niektóre osoby cierpią na PTSD, a inne nie. Określone czynniki mogą czynić osobę bardziej podatną na to zaburzenie np. młody wiek podczas otrzymania diagnozy. Pewne badanie pokazało, że osoby, które pokonały nowotwór w dzieciństwie, szczególnie te, które przeszły przez długie i intensywne leczenie, są bardziej podatne na wystąpienie PTSD. Z kolei inne badanie wykazało, że 20% dzieci w wieku wczesnoszkolnym i przedszkolnym, chorujących na nowotwór, cierpi na PTSD.

PTSD pojawia się również częściej u:

• osób, które cierpiały na PTSD lub inne zaburzenie psychiczne przed zdiagnozowaniem nowotworu,
• kobiet należących do mniejszości narodowych,
• osób z wysokim poziomem stresu,
• osób, które uciekają w narkotyki i alkohol by poradzić sobie ze stresem,
• osób słabiej wykształconych,
• osób o niskich dochodach lub pozbawionych dochodu,
• osób stanu wolnego.

Czynniki, które czynią osobę dotkniętą nowotworem mniej podatną na PTSD:

• silne wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół,
• otrzymywanie prawidłowych informacji o stadium nowotworu (lokalizacji, postępie choroby i potencjalnych przerzutach),
• utrzymywanie dobrych stosunków z członkami zespołu medycznego.

PTSD i opiekunowie:

PTSD może również dotknąć opiekunów. Zdiagnozowanie u bliskiej osoby nowotworu, obserwowanie jej cierpienia i skomplikowanego leczenia to wszystko traumatyczne przeżycia, które mogą przyczynić się do rozwoju objawów PTSD podczas leczenia lub nawet lata po walce z nowotworem.

Pewne badanie wykazało, że u blisko 20% rodzin, w których dorastające dziecko zmagało się z nowotworem, przynajmniej jedno z rodziców cierpiało na PTSD. Badanie pokazało również, że objawy związane ze stresem występują najczęściej właśnie u rodziców dzieci przechodzących leczenie nowotworu.

Leczenie:

PTSD można leczyć. Powodzenie leczenia zależy od objawów i sytuacji poszczególnej osoby. Powszechne metody leczenia często się ze sobą łączy.

• psychoterapia. Oznacza rozmowę z profesjonalnym psychologiem, doświadczonym w leczeniu PTSD. Niektórzy psychologowie specjalizują się w pomaganiu ludziom chorym lub wyleczonym z nowotworu. Terapię można prowadzić indywidualnie lub w grupie.
• kuracje lekowe. Leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe pomagają łagodzić objawy PTSD takie jak: przygnębienie, lęk i gniew. Stosowanie leków często łączy się z psychoterapią.
• grupy wsparcia. Grupy wsparcia mogą pomóc w radzeniu sobie z emocjonalnymi skutkami choroby nowotworowej zapewniając bezpieczne miejsce do wymiany doświadczeń i komunikacji z innymi chorymi. Badania pokazują, że grupy wsparcia pomagają chorym na nowotwór walczyć z depresją i lękami oraz patrzeć w przyszłość z większą nadzieją.

Żródło: http://www.cancer.net/survivorship/life-after-cancer/post-traumatic-stress-disorder-and-cancer
Z angielskiego tłumaczył: Tomek Kosior