Profilaktyczna mastektomia po wykryciu mutacji BRCA1/2 – kiedy należy się na nią zdecydować?

Wiedza o raku
21 listopada, 2022
Alivia

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Pacjentki z grupy najwyższego i wysokiego ryzyka coraz częściej decydują się na profilaktyczną mastektomię, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju choroby. Podjęcie decyzji o takim zabiegu jest trudne, ale może on stać się szansą na długie życie. Co warto o nim wiedzieć? Kiedy należy zdecydować się na profilaktyczną mastektomię?

Czym jest profilaktyczna mastektomia?

Mastektomia profilaktyczna polega na prewencyjnym usunięciu piersi, co ma na celu zmniejszenie do minimum ryzyka rozwoju nowotworu złośliwego. Zabieg ten jest często połączony z rekonstrukcją (choć decyzja o jej przeprowadzeniu należy do pacjentki). Może on zapewnić nie tylko zdrowie, ale i komfort psychiczny.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Należy podkreślić, że nowotwory złośliwe piersi są najczęstszą przyczyną zgonów wśród kobiet. Co roku o tej chorobie dowiaduje się ponad 20 tysięcy Polek, również w wieku przedmenopauzalnym, a więc przed 40. rokiem życia. Profilaktyka odgrywa więc wyjątkowo istotną rolę. Jednak regularnie wykonywane USG piersi czy mammografia to niekiedy zbyt mało, aby w pełni zadbać o swoje zdrowie.

Profilaktyczna mastektomia – dla kogo?

Zabieg jest adresowany przede wszystkim do kobiet z grupy najwyższego oraz wysokiego ryzyka zachorowania. Zgodnie z wytycznymi przygotowanymi przez Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej należą do niej osoby:

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

u których stwierdzono mutację genu BRCA1 lub BRCA2,
z obciążającym wywiadem rodzinnym (zachorowania u krewnych pierwszego i drugiego stopnia).

Prewencyjne usunięcie piersi niekiedy wskazane jest także u kobiet, u których wykryto podejrzane zmiany morfologiczne. Są też sytuacje, gdy taką możliwość rozważają pacjentki ze zdiagnozowanym już nowotworem. Niemniej w tym przypadku profilaktyczne usunięcie drugiej, zdrowej piersi nie zawsze pozwala na poprawę rokowań, dlatego konieczne jest szczegółowe omówienie wszystkich ważnych kwestii z lekarzem.

Przebieg prewencyjnej mastektomii

Przed profilaktycznym usunięciem piersi pacjentka odbywa konsultację z chirurgiem. Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym. W jego trakcie w całości usuwany jest gruczoł piersiowy. Często możliwe jest jednoczesne wykonanie rekonstrukcji za pomocą implantu lub tkanek własnych – jeśli pacjentka podjęła taką decyzję i została do tego zakwalifikowana. Niekiedy przeprowadzana jest tzw. mastektomia podskórna, a więc z oszczędzeniem skóry. Jednak podczas większości zabiegów stosuje się metodę tradycyjną, aby zminimalizować ryzyko pozostawienia fragmentów gruczołu piersiowego.

Profilaktyczna mastektomia trwa kilka godzin. Gdy zostanie zakończona, zakładane są szwy. Pacjentka pozostaje na obserwacji najczęściej przez dobę. Szwy zdejmuje się zwykle po upływie 2 tygodni. Po przebytym zabiegu konieczne jest stosowanie się do zaleceń lekarza, do których należą m.in.:

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

noszenie specjalnej bielizny,
prowadzenie oszczędzającego trybu życia,
stawianie się na wizytach kontrolnych.

Rehabilitacja i powrót do dobrej formy trwają kilka tygodni, przeważnie 2-4.

Mastektomia profilaktyczna a mutacja BRCA1/2 – za i przeciw

Powszechnie uważa się, że profilaktyczna mastektomia znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju złośliwego nowotworu piersi. Jednak warto mieć na uwadze, że zabieg nigdy nie daje 100% pewności zachowania zdrowia. U kobiet będących nosicielkami mutacji genu BRCA1 ryzyko zachorowania to ok. 50-80%, a genu BRCA2 30-60%. Prewencyjna mastektomia zmniejsza prawdopodobieństwo raka nawet o ponad 90%.

Wciąż trwają dyskusje, czy poddanie się takiemu zabiegowi jest słuszną decyzją, nawet po wykryciu mutacji genu BRCA1/2. Prewencyjne usunięcie piersi nie jest obowiązkowe i zaleca się, aby było przeprowadzane wyłącznie u kobiet ze wskazaniami medycznymi (a więc będących w grupie najwyższego i wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi). Trzeba przy tym pamiętać, że jest to zabieg, po którym mogą wystąpić powikłania. Najczęściej są to infekcje w okolicy rany, krwawienia, gromadzenie się limfy i zaburzenie czucia w okolicy brodawki (co może wpływać negatywnie na seksualność pacjentki).

Jednocześnie specjaliści podkreślają, że takie powikłania nie są częstym zjawiskiem. Kobiety poddające się zabiegowi usunięcia piersi wraz z przeprowadzeniem rekonstrukcji są w większości zadowolone z rezultatów. Mimo to często niezbędne okazuje się wsparcie psychologiczne, aby poradzić sobie z zaistniałą sytuacją i w pełni ją zrozumieć – choć takie prewencyjne działanie często obniża lęk związany ze zdrowiem i przyszłością. Pacjentki rozważające profilaktyczną mastektomię muszą być zawsze informowane o tym, że zabieg nie zabezpieczy ich całkowicie przed nowotworem złośliwym piersi.

Temat profilaktycznej mastektomii wzbudza wątpliwości także z uwagi na brak randomizowanych badań klinicznych oraz testów. Trudno jest więc określić, czy kobiety z grupy wysokiego ryzyka rzeczywiście zachorują, jeśli nie zdecydują się na usunięcie gruczołu piersiowego. Ponadto dostępne są inne rodzaje profilaktyki, w tym systematyczne wykonywanie badań obrazowych oraz fizykalnych.

Czy prewencyjna mastektomia po wykryciu mutacji BRCA1/2 jest refundowana?

W styczniu 2019 roku Minister Zdrowia podpisał rozporządzenie, które wprowadziło mastektomię profilaktyczną do wykazu świadczeń gwarantowanych. Dotyczy to pacjentek należących do grupy najwyższego i wysokiego ryzyka zachorowania na nowotwór złośliwy piersi. Podobny standard obowiązuje w wielu innych krajach. Możliwe jest również przeprowadzenie zabiegu odpłatnie w ośrodkach i klinikach w całej Polsce. Koszt wynosi kilkanaście tysięcy złotych.

Profilaktyczna mastektomia – tak czy nie?

Prewencyjną mastektomię uznaje się za skuteczną metodę zmniejszenia ryzyka rozwoju raka piersi. Dotyczy to zarówno kobiet z wykrytą mutacją genu BRCA1 lub BRCA2, jak i tych z predyspozycjami rodzinnymi, a więc zachorowaniami u bliskich krewnych. Zabieg nie jest dla nich koniecznością, ale jeśli wyrażają chęć jego wykonania i zostaną do niego zakwalifikowane, nie ma przeciwwskazań do takiego postępowania.

Warto jednak zaznaczyć, że pacjentka musi podjąć taką decyzję samodzielnie, bez nacisków ze strony bliskich czy lekarza. Korzyści oraz zagrożenia płynące z przeprowadzenia prewencyjnej mastektomii powinny być oszacowane indywidualnie dla każdego przypadku. Zalecane są konsultacje ze specjalistami, nie tylko chirurgiem onkologiem, ale też psychologiem. Gdy brakuje przesłanek do przeprowadzenia zabiegu bądź ryzyko wystąpienia powikłań jest bardzo wysokie, lekarz może odmówić jego wykonania.

W przypadku kobiet z wykrytą mutacją genu BRCA1/2 profilaktyczna mastektomia pozwala na redukcję ryzyka rozwoju złośliwych nowotworów piersi nawet do 95%. Kobiety, które zdają sobie sprawę ze swojego dziedzicznego obciążenia i dużego prawdopodobieństwa zachorowania, często przyznają, że po zabiegu odczuwają ulgę i mniejszy strach o swoją przyszłość. Podjęcie decyzji o prewencyjnym usunięciu piersi nie jest łatwe, dlatego zawsze należy rozważyć wszystkie za i przeciw.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Źródła: