Biopsja jako metoda diagnostyki onkologicznej

Wiedza o raku
24 sierpnia, 2021
Alivia

Biopsja bardzo często okazuje się niezbędnym etapem w diagnostyce chorób nowotworowych. Pozwala ona m.in. na wykluczenie lub potwierdzenie nowotworu, określenie jego typu i dobór odpowiedniej terapii dla danego pacjenta. Na czym polega to badanie i jakie są jego rodzaje? Jak odczytywać wyniki biopsji?

Co to jest biopsja?

Biopsja to zabieg diagnostyczny polegający na pobraniu biologicznego materiału z tkanek, w przypadku których pojawiło się podejrzenie zmian chorobowych. Robi się to poprzez zasysanie (drogą aspiracji) lub w formie wycinka. Pobrany materiał jest przekazywany do dalszych badań przeprowadzanych przy użyciu mikroskopu lub innych metod laboratoryjnych.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Zabieg zazwyczaj nie wymaga stosowania znieczulenia ogólnego, choć są od tego wyjątki, np. biopsja szyjki macicy (a dokładniej konizacja, czyli wycięcie dużych fragmentów tkanki w kształcie stożka). Przeważnie znieczulane jest miejsce wkłucia igły. W ten sposób przeprowadza się m.in. biopsję wątroby. Interpretacją wyników zajmuje się patomorfolog, czyli lekarz specjalista.

Wskazania i przeciwwskazania do biopsji

Podstawowym wskazaniem do biopsji jest podejrzenie choroby nowotworowej. Lekarz zleca przeprowadzenie tego badania w sytuacji, kiedy zebrane informacje na temat występujących objawów nie pozwalają na rozwianie wątpliwości na temat stanu zdrowia pacjenta, a inne metody diagnostyczne nie mają zastosowania. Niekiedy biopsję wykonuje się również w momencie, gdy diagnoza została już postawiona, ale do wdrożenia terapii niezbędne jest określenie typu nowotworu. Bardzo często w takim celu przeprowadza się biopsję piersi czy zmian skórnych o charakterze guza.

Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!

Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!

Jednym z głównych przeciwwskazań jest brak zgody pacjenta na przeprowadzenie badania. Do pozostałych należą: skaza krwotoczna, ropne zmiany na skórze w miejscu planowanego nakłucia i brak współpracy z pacjentem. Należy pamiętać, że w kwestii przeciwwskazań dużo zależy też od miejsca objętego badaniem. Przykładowo klasyczna przezodbytnicza biopsja prostaty nie może zostać przeprowadzona u mężczyzn po przebytej operacji resekcji odbytnicy (w takich przypadkach stosowana jest przezkroczowa biopsja fuzyjna).

Rodzaje biopsji

Wyróżnia się kilka rodzajów biopsji:

Biopsja cienkoigłowa – inaczej BAC, czyli biopsja aspiracyjna cienkoigłowa. Badanie polega na zasysaniu komórek z tkanki, a robi się to za pomocą strzykawki z cienką igłą. Następnie wykonuje się kilka rozmazów na szkiełku i zabezpiecza drugim szkiełkiem nakrywkowym. Przygotowany w taki sposób preparat trafia do płynu utrwalającego i jest przekazywany do pracowni histopatologicznej. Tam jest barwiony i oceniany pod mikroskopem. Biopsje cienkoigłowe wykorzystuje się w diagnostyce raka piersi czy raka ślinianki. W taki sposób przeprowadzana jest również m.in. biopsja tarczycy.
Biopsja gruboigłowa – inaczej BAG, polega na pobraniu materiału tkankowego, do czego stosuje się specjalne urządzenie i igłę o dużej średnicy (ok. 3 mm). Najpierw nacina się skórę, co ułatwia dostęp do głębszych tkanek. Umożliwia ona rozpoznanie nowotworu, a także określenie jego typu czy biologicznych cech. Przeważnie w jej trakcie pobiera się kilka wycinków.
Biopsja chirurgiczna – jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. To operacja diagnostyczno-lecznicza, czasami wykonuje się ją jako badanie śródoperacyjne (wówczas materiał wysyłany jest na szybkie badanie przez patomorfologa, aby określił charakter zmiany). Jest ona najbardziej inwazyjna, polega na wycięciu guza w całości razem z marginesem lub tylko fragmentu zmiany.
Biopsja płynna – jest nowoczesnym badaniem, które wykonuje się zarówno przed wdrożeniem leczenia, jak i w trakcie lub po jego zakończeniu. Biopsja płynna polega na przeanalizowaniu próbki krwi pod kątem obecności komórek nowotworowych lub ich elementów, takich jak DNA nowotworowe (choć na wczesnych etapach rozwoju nowotworu ctDNA może być niewykrywalny). Tego typu badanie pozwala nie tylko na łatwiejszą diagnostykę nowotworów, ale również na kontrolę reakcji na zastosowaną terapię czy ocenienie ryzyka powstania przerzutów. Dzięki płynnej biopsji możliwe jest ponadto sprawdzenie w bezinwazyjny sposób chemiowrażliwości i to na każdym etapie choroby.
Biopsja mammotomiczna – rodzaj biopsji gruboigłowej wspomaganej próżnią, wykonywana w przypadku stwierdzenia zmian chorobowych w piersi. Polega ona na niewielkim nacięciu skóry i usunięciu zmiany chorobowej, co odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Biopsje mammotomiczne nie wiążą się z ryzykiem powstania blizny. Przeprowadza się je po wykryciu mikrozwapnień niejasnego pochodzenia, włókniaków oraz podobnych zmian nienowotworowych, a także łagodnych zmian, które są trudne do usunięcia chirurgicznego (to np. gruczolakowłókniak w piersi o dużej zawartości tkanki gruczołowej).
Inne – do tej grupy należy m.in. biopsja stereotaktyczna, która jest rodzajem badania cienko- lub gruboigłowego. Wykonuje się ją pod kontrolą radiologiczną, co umożliwia precyzyjne wprowadzenie igły w miejsce zmiany chorobowej. Cienko- i gruboigłowa biopsja nerek, trzustki czy wątroby często przeprowadzana jest też pod kontrolą TK, USG lub MRI.