Pod koniec kwietnia 2023 r. Europejska Agencja Leków (EMA) przyjęła pozytywną opinię, zalecając przyznanie warunkowego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego – pirtobrutynibu (Jaypirca), przeznaczonego do leczenia nawrotowego lub opornego chłoniaka z komórek płaszcza (MCL).
MCL to wyjątkowo rzadki rodzaj chłoniaka nieziarniczego z komórek B, nowotwór układu odpornościowego. Rozpoczyna się w części węzła chłonnego zwanej strefą płaszcza, gdzie gromadzą się nietypowe komórki B i wypierają zdrowe w węzłach chłonnych, śledzionie, szpiku kostnym lub innych narządach.
Pierwszy odwracalny inhibitor kinazy tyrozynowej Brutona
Powodem powstawania MCL mogą być zmiany w przekazywaniu sygnałów wewnątrz komórek. Kinaza tyrozynowa Brutona (BTK) to białko, które normalnie bierze udział w aktywacji szlaków niezbędnych do namnażania się komórek B, ich przemieszczania się i przylegania.
W komórkach nowotworowych BTK napędza nietypową sygnalizację komórkową i wykazano, że jej blokowanie prowadzi do śmierci komórek rakowych.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Nieodwracalne inhibitory BTK przyczyniły się do postępu w leczeniu MCL, ale skuteczność tych terapii jest ograniczona przez skutki uboczne i oporność na leczenie.
Substancją czynną leku Jaypirca jest pirtobrutynib. To pierwszy i jedyny odwracalny inhibitor kinazy tyrozynowej Brutona (BTK). Obecnie, Jaypirca w monoterapii jest wskazany w leczeniu dorosłych pacjentów z nawrotowym lub opornym na leczenie MCL, którzy byli wcześniej leczeni inhibitorem BTK.
Lek powoduje efekty uboczne, ale łatwiej je opanować, niż w przypadku leczenia nieodwracalnymi inhibitorami BTK.
Przyspieszony tryb i warunkowe pozwolenie
FDA (Amerykańska Agencja ds. Leków i Żywności) dopuściła lek do obrotu już w styczniu tego roku. A kilka miesięcy później w ślad FDA podążyła EMA.
Warunkowe pozwolenie na dopuszczenie do obrotu jest przyznawane produktowi leczniczemu, który spełnia niezaspokojoną potrzebę medyczną, gdy korzyści dla zdrowia publicznego wynikające z natychmiastowej dostępności przewyższają ryzyko związane z faktem, że nadal wymagane są dodatkowe dane.
Oczekuje się, że posiadacz pozwolenia na dopuszczenie do obrotu dostarczy kompleksowe dane kliniczne na późniejszym etapie badań.
Połowa pacjentów odpowiada na leczenie, a u 13% uzyskano całkowitą odpowiedź
Skuteczność działania pirtobrutynibu została oceniona w badaniu BRUIN fazy I/II, otwartym, wieloośrodkowym, jednoramiennym, które obejmowało 120 uczestników z MCL wcześniej leczonych innym inhibitorem BTK.
Uczestnicy w ogromnej większości (93%) mieli za sobą już co najmniej dwie linie terapii. Najczęstszymi wcześniej otrzymywanymi inhibitorami BTK były ibrutynib (67%), akalabrutynib (30%) i zanubrutynib (8%). 83% przerwało stosowanie ostatniego inhibitora BTK z powodu opornej lub postępującej choroby.
BRUIN wykazało, że u pacjentów z nawrotową lub oporną na leczenie MCL uzyskano ogólny odsetek odpowiedzi wynoszący 50%, przy czym u 13% pacjentów uzyskano całkowitą odpowiedź.
Wyniki są tak obiecujące, że Eli Lilly and Company kontynuuje badania III fazy klinicznej. Jeśli potwierdzą wcześniejsze efekty terapii, lek utrzyma status dopuszczonego do obrotu w UE.
Działania niepożądane
Podobnie jak inne terapie przeciwnowotworowe, pirtobrutynib działa zarówno na zdrowe komórki, jak i na komórki nowotworowe, co może powodować efekty uboczne.
Najczęstsze działania niepożądane, które wystąpiły podczas badań to zmęczenie, neutropenia, biegunka i stłuczenia.
Podsumowanie
Jaypirca to pierwszy i jedyny inhibitor kinazy Brutona, który wiąże się z tym białkiem w sposób odwracalny, dzięki czemu nie powoduje tak silnych efektów ubocznych, jak nieodwracalne inhibitory.
Lek jest wskazany obecnie w leczeniu dorosłych pacjentów z nawrotowym lub opornym na leczenie chłoniakiem z komórek płaszcza, którzy byli wcześniej leczeni inhibitorem kinazy tyrozynowej Brutona.
Wyniki pierwszych faz badań klinicznych okazały się tak obiecujące, że instytucje opiniujące wydanie leku do obrotu, przyspieszyły decyzje o jego udostępnieniu. Mamy nadzieję, że kolejne, trwające właśnie badania III fazy potwierdzą pierwsze spostrzeżenia i otworzą zupełnie nowy rozdział leczenia onkologicznego dla pacjentów z MCL.
Autorka tekstu: Martyna Piotrowska
Źródła:
EMA Recommends Granting a Conditional Marketing Authorisation… (esmo.org)
