Kacheksja nowotworowa – przyczyny, objawy i leczenie

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email

Kacheksja nowotworowa, inaczej wyniszczenie organizmu, to wymagająca leczenia choroba będąca powikłaniem nowotworu. Jej rozwój powoduje u pacjentów ograniczenie funkcjonowania i problemy z wykonywaniem codziennych czynności. Ważne jest więc zapewnienie im odpowiedniej opieki i zwracanie uwagi na objawy, jakie daje wyniszczenie nowotworowe. Co należy wiedzieć o kacheksji nowotworowej?

Kacheksja nowotworowa – co to jest?

Kacheksja, określana też mianem wyniszczenia czy charłactwa, jest wieloczynnikowym zespołem zaburzeń metabolicznych. Ma związek z chorobą nowotworową, a charakterystyczną cechą jest duża utrata wagi. Najczęściej problem wyniszczenia organizmu dotyka osób chorych na raka trzustki i żołądka (dotyczy ponad 80% pacjentów w tej grupie). Kacheksja nierzadko towarzyszy też m.in. nowotworowi płuc, okrężnicy oraz gruczołu krokowego, stwierdza się ją u ok. 60% pacjentów. Jednym z podstawowych czynników, które ją wywołują, jest krążenie we krwi cytokin prozapalnych. W odpowiedzi na chorobę nowotworową są one uwalniane do organizmu przez makrofagi i limfocyty. Przyczyną kacheksji mogą być też zaburzenia hormonalne i metaboliczne.

Wyniszczenie nowotworowe rozpoznaje się w momencie, gdy w okresie ostatnich 12 miesięcy lub krótszym doszło do ubytku masy ciała o minimum 5% i dodatkowo stwierdzono trzy z poniższych symptomów:

  • anoreksję,
  • znużenie,
  • zmiany biochemiczne,
  • niedokrwistość,
  • niski wskaźnik beztłuszczowej masy ciała,
  • hipoalbuminemia.

Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!

Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!

Kacheksja – niepokojące objawy

W jaki sposób można rozpoznać wyniszczenie nowotworowe? Objawy, które powinny zaniepokoić, to głównie:

  • gwałtowny spadek masy ciała,
  • uczucie szybkiego nasycenia po zjedzeniu posiłku,
  • zaburzenia łaknienia.

Chory narzeka również na zły stan ogólny, przemęczenie i ograniczenie sprawności fizycznej. Kacheksja utrudnia lub uniemożliwia wykonywanie podstawowych czynności, takich jak np. samodzielne przygotowanie posiłku czy ubranie się. To powoduje, że pacjent może zacząć odczuwać silną zależność od bliskich, co negatywnie wpływa na jego stan psychiczny. Kacheksji może towarzyszyć nasilające się poczucie rezygnacji lub depresja. Częstym zjawiskiem jest też anoreksja nowotworowa. Chory wykazuje niechęć do spożywania posiłków, co wiąże się z zachwianiem równowagi procesów, które regulują odczuwanie sytości i głodu. Według terminologii jest to zespół kacheksja-anoreksja.

Fazy wyniszczenia nowotworowego

Wyniszczenie w chorobie nowotworowej ma trzy fazy:

  1. Prekacheksja – utrata masy ciała do 5%, wczesne zmiany metaboliczne i anoreksja.
  2. Kacheksja – utrata masy ciała powyżej 5% w ciągu 6 miesięcy lub powyżej 2% w przypadku osób z sarkopenią. To, czy prekacheksja przejdzie w fazę kacheksji, uzależnione jest od kilku czynników: rodzaju i stopnia zaawansowania nowotworu, odpowiedzi na wdrożone leczenie, ilości przyjmowanych pokarmów oraz procesów zapalnych zachodzących w organizmie.
  3. Kacheksja nowotworowa nieodwracalnaniski stan sprawności osoby chorej. Nie może ona przybrać na wadze, ponieważ jej organizm wciąż traci tłuszcze i białka. Rokowania w tej fazie nie są dobre, a przewidywany czas przeżycia zwykle nie przekracza 3 miesięcy.

Kacheksja – leczenie

Kacheksja u pacjentów z nowotworem powinna być leczona m.in. z uwagi na to, że ma wpływ na jakość ich życia oraz na wyniki terapii onkologicznej. Każda osoba, która jest narażona na niedożywienie, powinna zostać objęta kontrolą stanu odżywiania. Należy zwracać uwagę na rodzaj i ilość spożywanych posiłków, a także zmieniać codzienny jadłospis, jeśli okaże się to konieczne.

Leczenie kacheksji nie może polegać na zmuszaniu osoby chorej do jedzenia bardzo dużych porcji. Zalecane jest podawanie mniejszych posiłków, do 7-8 razy na dobę. Jeśli istnieje taka możliwość, warto wcześniej wyjść na krótki spacer, ponieważ to w pewnym stopniu zaostrza apetyt. Jednym z istotniejszych elementów wsparcia żywieniowego w przypadku pacjentów onkologicznych jest uzupełnienie codziennej diety o płynne odżywki. To specjalne preparaty, które są źródłem wszystkich niezbędnych składników odżywczych, czyli witamin, białka, węglowodanów, mikroelementów oraz elektrolitów. Tego typu produkty są wysokokaloryczne i dostępne w wielu różnych smakach. Jeśli żywienie drogą doustną nie przynosi oczekiwanych rezultatów, warto rozważyć leczenie żywieniowe drogą dojelitową przez zgłębnik lub przez przetokę odżywczą.

Niedrożność przewodu pokarmowego, ciągłe wymioty lub biegunki czy też niedokrwienie jelit są wskazaniem do stosowania żywienia pozajelitowego, drogą dożylną. Czasami jest to jedyny sposób dostarczania substancji odżywczych, ale niekiedy łączy się go z innymi metodami, czyli żywieniem dojelitowym i dietą doustną. Wykorzystuje się w tym celu jedną z możliwości:

  • cewnik z końcówką umieszczoną w żyle centralnej,
  • port naczyniowy wszczepiony pod skórą w obrębie klatki piersiowej,
  • kaniula założona do żyły obwodowej.

Jak wspierać chorującego na kacheksję?

Wychudzenie i wyniszczenie organizmu powodują ogólne osłabienie, zmiany w wyglądzie i trudności w wykonywaniu zwykłych czynności, dlatego bliscy chorej osoby powinny zapewnić jej odpowiednie wsparcie. Bardzo ważne jest zachęcanie do spożywania posiłków. Można to zrobić, dbając o przyjemną atmosferę przy stole i estetykę przyrządzanych potraw. Wsparcie rodziny jest wyjątkowo istotne, gdyż bez niego pacjent czuje się osamotniony w chorobie i bezradny. Warto jak najczęściej wspólnie spożywać posiłki i wykorzystywać np. dodatki czy przyprawy, które chory lubi najbardziej. Ważne jest też spędzanie z nim wolnego czasu, okazywanie zrozumienia i dbanie o jego samopoczucie.

Podjęcie skutecznej walki z kacheksją jest jak najbardziej możliwe. Im szersze jest spektrum podejmowanych działań, tym lepsze stają się rokowania.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Źródła:

https://www.medme.pl/choroby/kacheksja-czym-jest-zespol-wyniszczenia-nowotworowego,73925.html

http://onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom2_3.2.%20Zalecenia_zywieniowe_200520.pdf

https://journals.viamedica.pl/advances_in_palliative_medicine/article/download/29531/24285

Zapisz się, aby otrzymywać najświeższe informacje ze świata onkologii!

Fundacja Onkologiczna Alivia powstała w kwietniu 2010 roku. Założycielem jest Bartosz Poliński – starszy brat Agaty, u której 3 lata wcześniej, w wieku 28 lat, został zdiagnozowany zaawansowany rak. Rodzeństwo namówiło do współpracy innych.

W momencie diagnozy rokowania Agaty były niepomyślne. Rodzeństwo zmobilizowało się do poszukiwania najbardziej optymalnych metod leczenia. Nie było to łatwe – po drodze musieli zmierzyć się z niewydolnym systemem opieki onkologicznej, trudnościami formalnymi i problemami finansowymi. Szczęśliwie, udało się im pokonać te przeszkody. Agacie udało się również odzyskać zdrowie i odmienić fatalne rokowania. Doświadczenia te, stały się inspiracją do powołania organizacji, która pomaga pacjentom onkologicznym w trudnym procesie leczenia.

Fundacja naświetla problem występowania chorób nowotworowych u osób młodych. Propaguje także proaktywną postawę wobec choroby nowotworowej i przejęcie inicjatywy w jej leczeniu: zdobywanie przez chorych i bliskich jak największej ilości danych na temat danego przypadku, podejmowania decyzji dotyczących leczenia wspólnie z lekarzem. Podpowiada również sposoby ułatwiające szybkie dotarcie do kosztownych badań w ramach NFZ (onkoskaner.pl), informacji o nowotworach złośliwych i ich leczeniu, jak również publikuje w języku polskim nowości onkologiczne ze świata na swojej stronie, jak i na profilu Alivii na Facebook’u.

W krytycznych sytuacjach fundacja pomaga organizować środki finansowe na świadczenia medyczne dla chorych, które nie są finansowane z NFZ. Zbiórkę funduszy umożliwia Onkozbiórka, które Alivia prowadzi dla potrzebujących.