Prawidłowe nawodnienie to często pomijany aspekt zdrowego stylu życia, choć pełni on nie mniej ważną funkcję niż odżywianie. Wiele osób w populacji europejskiej może być narażonych na odwodnienie, a także przyjmować niewłaściwą ilość płynów. Trudności z nawodnieniem mogą dotyczyć szczególnie osób starszych, ze względu na podwyższony próg odczuwania pragnienia. W grupie ryzyka są także osoby stosujące leki moczopędne lub wykonujące intensywną aktywność fizyczną. Ryzyko wzrasta w sezonie letnim, kiedy jesteśmy narażeni na działanie wysokich temperatur.
Dlaczego nawodnienie chorego jest ważne?
Utrzymanie prawidłowego nawodnienia jest istotne dla każdego, ale ten aspekt może mieć szczególne znaczenie w chorobie nowotworowej. Pierwszym ważnym momentem jest rozpoczęcie terapii przeciwnowotworowej. Odpowiednia podaż płynów zapewnia prawidłowe stężenie i rozprowadzenie lekarstwa w organizmie. Co ważniejsze, nawodnienie zapewnia nam również skuteczne wydalanie metabolitów lekowych z moczem. Dlatego nawadnianie jest istotną częścią leczenia.
W czasie terapii przeciwnowotworowej mogą pojawić się liczne skutki uboczne. Należą do nich między innymi suchość skóry oraz błon śluzowych. Odwodniona, sucha skóra jest często przyczyną dyskomfortu chorych i wpływa znacząco na jakość życia. Z kolei w przypadku suchości śluzówek, zwłaszcza jamy ustnej, nawadnianie będzie wspierało cały proces odżywiania się. Odpowiednia ilość płynów pozwala zmniejszyć dyskomfort w jamie ustnej, podawanie chłodnych płynów może łagodzić ból w jamie ustnej, a wilgotna śluzówka jamy ustnej ułatwia gryzienie i przełykanie pokarmów.
Woda w jadłospisie
Podaż płynów bez dodatku cukru u pacjentów z nowotworem pomaga utrzymać odpowiednią higienę jamy ustnej. Nawodnienie wpływa na ilość wytwarzanej śliny, która kontroluje florę bakteryjną. Bez odpowiedniej ilości śliny, co ma miejsce w czasie odwodnienia organizmu, szybciej dochodzi do rozwoju próchnicy i chorób jamy ustnej.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Podawanie płynów w chorobie nowotworowej wspiera również sprawne funkcjonowanie niższych odcinków przewodu pokarmowego. Dzięki nawadnianiu zachowujemy prawidłową motorykę jelit i zapobiegamy zaparciom. Warto pamiętać, że płyny są niezbędne dla prawidłowego formowania się mas kałowych w jelicie grubym. Dlatego odwodnienie może skutkować utrudnieniami w wypróżnianiu i wszystkimi z tym związanymi konsekwencjami.
Leczenie onkologiczne a zaburzenia nawodnienia
Nawyk picia wody i innych płynów bez dodatku cukru jest nieoceniony w czasie leczenia onkologicznego również ze względu na jego wpływ na funkcje poznawcze. Odwodnienie bardzo szybko prowadzi do pogorszenia funkcji poznawczych, osłabienia koncentracji i ogólnego pogorszenia kondycji psychofizycznej.
Pacjenci chorujący na nowotwory często zgłaszają wstręt (czasowy lub trwały) do wybranych płynów, w tym do wody. Dzieje się tak często na skutek kojarzenia wybranego płynu z podawaniem chemioterapii lub w wyniku innych mechanizmów. Warto pamiętać, że do prawidłowego nawodnienia nie musimy wykorzystywać wyłącznie czystej wody. Odpowiedni będzie każdy płyn, który nie zawiera cukru, soli, kalorii i nie ma działania moczopędnego.
Jak monitorować nawodnienie chorego?
Istnieje wiele powodów, dla których warto monitorować swój stan nawodnienia w czasie choroby nowotworowej i dbać o odpowiednią podaż płynów bez dodatku cukru. Dla wielu pacjentów nie jest to jednak proste. Dzięki europejskiej inicjatywie dotyczącej nawodnienia – EUUHAC, grono ekspertów opracowało narzędzie skierowane do dietetyków i pacjentów, które może ułatwić to zadanie. Dzięki zaangażowaniu ekspertów z różnych krajów narzędzie jest obecnie dostępne w wersji polskiej.
Opracowane narzędzie zapewnia informacje wstępne na temat nawodnienia i solidną porcję wiedzy na temat objawów odwodnienia oraz sposobów monitorowania nawodnienia organizmu. Ponadto przygotowane zostały infografiki pozwalające oszacować ilość spożycia płynów w ciągu dnia. Dostępny jest także wzór praktycznego dzienniczka do monitorowania nawodnienia oraz kwestionariusz oceny moczu.
Narzędzie posiada wydzielone sekcje przeznaczone dla dietetyków oraz pacjentów, ale z powodzeniem może być w całości wykorzystywane przez każdego, kto chciałby dowiedzieć się więcej o nawodnieniu.
Zachęcamy do zapoznania się z opracowanym materiałem edukacyjnym!
Autorka: Elwira Gliwska – dietetyk kliniczny
