O nowotworach głowy i szyi mówi się niewiele, podczas gdy pacjenci, szczególnie ci w zaawansowanych stadiach choroby pilnie potrzebują nowych opcji leczenia. Podczas tegorocznej konferencji Europejskiego Towarzystwa Onkologii Medycznej zaprezentowano wyniki kilku badań, które być może wyznaczają kierunek kolejnych na drodze do bardzo skutecznych terapii.
Czym są nowotwory głowy i szyi i dlaczego nowe terapie są tak ważne?
Rak głowy i szyi to grupa nowotworów złośliwych, które stanowią poważne wyzwanie kliniczne na całym świecie. Nowotwory w obrębie głowy są zróżnicowaną grupą, ale 90% przypadków to rak płaskonabłonkowy głowy i szyi (HNSCC). Wywodzi się on z błon śluzowych.
Pomimo znaczących postępów w leczeniu, rokowania dla pacjentów z nawrotową lub przerzutową postacią choroby (R/M HNSCC) pozostają niepomyślne. Poszukiwanie nowych, skuteczniejszych strategii terapeutycznych jest absolutnym priorytetem. Kongres Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ESMO) 2025 dostarczył świeżych informacji, które rzucają nowe światło na przyszłość leczenia HNSCC, dając nadzieję pacjentom i wskazując nowe kierunki lekarzom.
Jakie są główne wyzwania w leczeniu R/M HNSCC?
Leczenie pacjentów z zaawansowanym, nawrotowym lub przerzutowym rakiem płaskonabłonkowym głowy i szyi napotyka liczne trudności. Jednym z najpoważniejszych wyzwań klinicznych jest brak ustalonego standardu postępowania dla chorych, u których doszło do progresji choroby po zastosowaniu immunoterapii opartej na przeciwciałach wiążących białko PD-1.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Badanie BURAN miało zidentyfikować standard postępowania w tej populacji o wysokiej, niezaspokojonej potrzebie medycznej. Równie istotnym wyzwaniem jest znalezienie skutecznych opcji terapeutycznych dla pacjentów, którzy wyczerpali możliwości leczenia zarówno chemioterapią opartą na platynie, jak i immunoterapią, co było głównym przedmiotem badania OrigAMI-4.
Co nowego zaprezentowano podczas ESMO 2025?
Podczas kongresu naukowcy pokazali wyniki czterech kluczowych badań klinicznych, które mogą wpłynąć na standardy leczenia pacjentów z HNSCC.
Enfortumab vedotin z pembrolizumabem (EV+P) w pierwszej linii leczenia (badanie EV-202)
Badanie kliniczne II fazy EV-202 sprawdzało działanie enfortumabu wedotyny (EV) w skojarzeniu z pembrolizumabem (P). Grupa badanych objęła 41 chorych z nawrotowym lub przerzutowym płaskonabłonkowym rakiem głowy i szyi z ekspresją PD-L1 (CPS ≥1). Pacjenci ci byli wcześniej leczeni systemowo na etapie choroby nawrotowej/przerzutowej.
Enfortumab wedotyny to koniugat przeciwciało-lek (ADC) skierowany przeciwko nektynie-4, białku o wysokim poziomie ekspresji w HNSCC, co pozwala na precyzyjne dostarczenie chemioterapii bezpośrednio do komórek rakowych. Pembrolizumab jest znanym inhibitorem receptora programowanej śmierci PD-1, który reaktywuje odpowiedź immunologiczną organizmu przeciwko nowotworowi.
Pacjenci z grupy leczonej otrzymywali enfortumab wedotyny (1,25 mg/kg dożylnie w dniach 1 i 8) plus pembrolizumab (200 mg dożylnie w dniu 1) w 21-dniowych cyklach. Głównym celem badania był potwierdzony odsetek obiektywnych odpowiedzi (cORR) oceniany przez badacza.
Połączenie leków okazało się obiecujące i skuteczne w kontrolowaniu nowotworu. Badanie wykazało, że leczenie kombinacją EV+P doprowadziło do znaczącej i trwałej odpowiedzi klinicznej, co jest bardzo zachęcającym sygnałem.
U prawie 4 na 10 pacjentów (cORR = 39,0%) w wyniku leczenia nowotwór znacząco się zmniejszył. U niemal 1 na 10 pacjentów (CR = 9,8%) leczenie doprowadziło do całkowitego zniknięcia wszystkich widocznych zmian nowotworowych. Pacjenci przeżyli 5,1 miesiąca bez pogorszenia się choroby mediana PFS).
75% pacjentów odpowiedziało na leczenie. Odpowiedź utrzymywała się po 6 miesiącach u 81,7% osób spośród tych, u których uzyskano odpowiedź. Nie osiągnięto mediany czasu trwania odpowiedzi, ponieważ większość chorych nadal odpowiadała na leczenie w momencie zbierania i analizy danych.
Zdarzenia niepożądane trzeciego lub wyższego stopnia wystąpiły u 70,7% pacjentów. Do najczęstszych z nich (>5% pacjentów) należały: zmęczenie (9,8%), ostra niewydolność oddechowa, odwodnienie, dysfagia, wysypka plamisto-grudkowa, omdlenia i krwawienie z guza (wszystkie po 7,3%).
Amiwantamab u pacjentów po progresji choroby (badanie OrigAMI-4)
Badanie fazy Ib/II OrigAMI-4 sprawdzało działanie amiwantamabu w grupie 67 pacjentów. W badaniu wzięli udział chorzy z HPV-niezależnym R/M HNSCC po progresji na chemioterapii opartej na platynie i inhibitorze PD-1/PD-L1.
Amiwantamab to bispecyficzne przeciwciało, które jednocześnie celuje w dwa kluczowe receptory EGF i MET na powierzchni komórek nowotworowych. W badaniu podawano pacjentom amiwantamab podskórnie w monoterapii. Najważniejszym celem dla badaczy był odsetek obiektywnych odpowiedzi (ORR).
Amiwantamab w monoterapii wykazał istotną aktywność przeciwnowotworową u pacjentów, którzy wyczerpali standardowe opcje leczenia.
W grupie badanej (ostatecznie efektywność można było ustalić na podstawie wyników 32 osób) wskaźnik korzyści klinicznej wyniósł 88%. To znaczy, że u 28 na 32 pacjentów nowotwór zareagował na leczenie w korzystny sposób: całkowitą odpowiedzią, częściową odpowiedzią lub trwałą stabilizacją choroby.
4 na 10 (ORR = 41%) pacjentów odpowiedziało na leczenie. W tym jedna osoba całkowicie i 12 częściowo. U 15 osób choroba się ustabilizowała. Pacjenci reagowali szybko, a poprawę obserwowano po 6,4 tygodnia (mediana). Odpowiedź na leczenie utrzymywała się 7,2 miesiąca (mediana czasu trwania odpowiedzi).
Do najczęstszych zdarzeń niepożądanych (>25%) zaliczono wysypkę, zmęczenie i hipoalbuminemię. Reakcje związane z podaniem leku wystąpiły u 7% pacjentów, jednak żadna z nich nie była poważna. Z powodu działań niepożądanych leczenie przerwało 7% chorych. Nie zaobserwowano nowych problemów związanych z bezpieczeństwem stosowania leku.
Pembrolizumab w leczeniu uzupełniającym (badanie ADRISK)
Badanie ADRISK oceniało, czy dodanie immunoterapii (pembrolizumab) do standardowej pooperacyjnej radiochemioterapii (aRCH) z cisplatyną może poprawić przeżycie wolne od zdarzeń (EFS) u pacjentów z miejscowo zaawansowanym HNSCC o wysokim ryzyku nawrotu.
Do badania fazy IIb włączono 204 chorych. Byli to pacjenci po resekcji HNSCC w stopniu III lub IV z cechami wysokiego lub pośredniego ryzyka nawrotu. Grupa A (102 pacjentów) otrzymała standardową radiochemioterapię. Grupa B (102 pacjentów) otrzymała radiochemioterapię z pembrolizumabem.
Niestety, badanie nie wykazało istotnej statystycznie poprawy w zakresie pierwszorzędowego punktu końcowego. W grupie pacjentów przyjmujących pembrolizumab ryzyko nawrotu lub progresji choroby spadło o około 19% (HR = 0,81) w porównaniu do pacjentów otrzymujących tylko standardową terapię. Ryzyko zgonu w grupie z dodatkiem leku było o około 15% niższe (HR = 0,85).
Autorzy badania sugerują, że brak istotności statystycznej wynika z mniejszej, niż oczekiwano liczby nawrotów. Zwłaszcza w dużej grupie pacjentów z rakiem p16-dodatnim. Wskazują jednak, że pacjenci z nowotworami HPV-niezależnymi i wysoką ekspresją PD-L1 (CPS ≥ 10) mogą odnieść korzyść z dodania pembrolizumabu. Grupa ta stanowiła 39% badanej populacji.
W badaniu nie odnotowano żadnych nowych działań niepożądanych.
Buparlisib z paklitakselem po niepowodzeniu immunoterapii (badanie BURAN)
Badanie III fazy oceniało skuteczność leczenia chorych z R/M HNSCC po progresji na terapii opartej na inhibitorach PD-1/PD-L1. Włączono do badania 487 pacjentów: 323 w ramieniu badawczym z buparlisibem i paklitakselem, 164 w ramieniu kontrolnym z samym paklitakselem. Głównym celem badania była ocena przeżycia całkowitego (OS).
Buparlisib jest inhibitorem pan-PI3K, celującym w szlak sygnałowy często aktywowany w HNSCC. W badaniu skojarzono go z chemioterapią.
Badanie BURAN nie osiągnęło pierwszorzędowego punktu końcowego. Mediana przeżycia całkowitego (OS) wyniosła 9,6 miesiąca dla kombinacji buparlisibu z paklitakselem w porównaniu do 9,7 miesiąca dla samego paklitakselu (HR = 1,02). Mediana przeżycia wolnego od progresji (PFS) była identyczna w obu grupach i wyniosła 4,1 miesiąca.
Jedynym pozytywnym sygnałem był wyższy odsetek obiektywnych odpowiedzi (ORR) w grupie otrzymującej buparlisib (30,3% kontra 20,7%). Autorzy zwrócili uwagę, że ramię kontrolne (sam paklitaksel) uzyskało dłuższe OS, niż historycznie obserwowano. Mogło to wpłynąć na ostateczny wynik badania.
Nie zidentyfikowano żadnych nowych efektów ubocznych leczenia.
Co wyniki z ESMO 2025 oznaczają dla pacjentów i lekarzy?
Wyniki dotyczące nowotworów głowy i szyi zaprezentowane podczas kongresu ESMO 2025 malują złożony, lecz klarowny obraz postępu w tej dziedzinie. Z jednej strony, badania EV-202 i OrigAMI-4 dostarczyły wysoce obiecujących danych, wskazując na nowe, potencjalnie zmieniające praktykę kliniczną strategie. Z drugiej strony badania ADRISK i BURAN również dostarczają cennych informacji.
Kombinacja enfortumabu wedotyny z pembrolizumabem może być nową, skuteczną opcją w pierwszej linii leczenia R/M HNSCC. Jednocześnie amiwantamab wykazał znaczącą aktywność u pacjentów po wielu wcześniejszych terapiach, odpowiadając na palącą potrzebę kliniczną.
Badania ADRISK i BURAN, mimo że nie osiągnęły swoich głównych celów, naprowadzają na ważne wnioski. Identyfikują potencjalne podgrupy pacjentów, które mogą odnieść korzyść w przyszłych, bardziej precyzyjnie zaprojektowanych badaniach.
Niezależnie od wyniku, każde z tych badań to krok w kierunku wyznaczenia, które ścieżki terapeutyczne niosą największą obietnicę.
Autorka: Martyna Piotrowska
Źródła:
