Rak płuc – przyczyny, objawy, profilaktyka (cz. 1)

Wiedza o raku
20 sierpnia, 2024
Alivia

Rak płuc nazywany jest cichym zabójcą. Co roku zachoruje na niego 21 tysięcy Polaków. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy raka płuc, kiedy zrobić badania przesiewowe. O tym jak diagnozuje się i leczy tę chorobę nowotworową oraz na jakie prognozy mogą liczyć pacjenci przeczytasz w części 2. artykułu.

Czym jest rak płuc?

Rak płuc to choroba spowodowana niekontrolowanym wzrostem i podziałem zmienionych nowotworowo komórek w płucach. Czasami w zdrowych komórkach płuc dochodzi do mutacji genetycznych, które powodują, że namnażanie komórek wymyka się spod kontroli. Uszkodzone komórki tworzą masy lub guzy tkanki, które w końcu uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie narządów.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Rak płuca jest jednym z najpowszechniej występujących nowotworów. Około 5,7% mężczyzn i kobiet zachoruje na raka płuc i oskrzeli w pewnym momencie swojego życia. Niestety, rak płuc przoduje również jako przyczyna zgonów. W Polsce co roku na raka płuc diagnozuje się ok. 21 tysięcy osób. Systemy opieki zdrowotnej na świecie zgłaszają ponad 200 000 nowych przypadków tej choroby rocznie.

Rak płuc to nazwa obejmująca nowotwory, które mają swój początek w oskrzelach, oskrzelikach lub w pęcherzykach płucnych. Istnieje wiele nowotworów, które mają swoje umiejscowienie w płucach, ale zwykle używamy terminu „rak płuc” w odniesieniu do dwóch głównych rodzajów: niedrobnokomórkowego raka płuc i drobnokomórkowego raka płuc wyróżnianych na podstawie tego, jak wyglądają pod mikroskopem.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Niedrobnokomórkowy rak płuc (NDRP, ang. NSCLC) jest najczęstszym rodzajem raka płuc: stanowi ponad 80% przypadków. Powszechne typy obejmują gruczolakoraka i raka płaskonabłonkowego. Rak gruczołowo-płaskonabłonkowy i rak sarkomatoidalny to dwa rzadziej występujące typy NSCLC.
Drobnokomórkowy rak płuc (DRP, ang. SCLC) rozwija się szybciej i trudniej go leczyć w porównaniu z rakiem niedrobnokomórkowym.

Często występuje jako stosunkowo niewielki guz płuca, który rozprzestrzenił się już na inne części ciała. Specyficzne typy SCLC obejmują raka drobnokomórkowego zwanego również rakiem owsianokomórkowym i mieszanego raka drobnokomórkowego. Drobnokomórkowy rak płuc występuje zwykle u osób, które przez wiele lat paliły papierosy.

Jakie są stadia zaawansowania raka płuc?

Lekarze określają stadium rozwoju choroby na podstawie wielkości guza pierwotnego, tego, jak głęboko nacieka otaczającą tkankę i czy rozprzestrzenił się na węzły chłonne lub inne narządy. Każdy rodzaj raka ma swoje własne wytyczne dotyczące stopnia zaawansowania.

Ogólna klasyfikacja zaawansowania i etapy rozwoju raka płuc wyglądają następująco:

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

Stadium 0 (in situ): rak znajduje się w górnej wyściółce płuca lub oskrzela. Nie rozprzestrzenił się na inne części płuca lub poza płuco.
Stadium I: rak nie rozprzestrzenił się poza płuco.
Stadium II: rak jest większy niż w stadium I, rozprzestrzenił się na węzły chłonne wewnątrz płuca lub występuje więcej niż jeden guz w tym samym płacie płuca.
Stadium III: rak jest większy niż w stadium II, rozprzestrzenił się na pobliskie węzły chłonne lub struktury albo występuje więcej niż jeden guz w innym płacie tego samego płuca.
Stadium IV: rak rozprzestrzenił się do drugiego płuca, płynu wokół płuca, płynu wokół serca lub odległych narządów.

Stadium ograniczone kontra rozległe

Drobnokomórkowy rak płuc może być opisywany również jako stadium ograniczone lub rozległe. Odnosi się to do informacji, czy obszar może być leczony pojedynczym polem promieniowania.

SCLC w stadium ograniczonym jest zlokalizowany w jednym płucu i czasami może znajdować się w węzłach chłonnych klatki piersiowej lub nad obojczykiem po tej samej stronie.

SCLC w stadium rozległym zajmuje dużą część jednego płuca lub rozprzestrzenił się na drugie płuco, węzły chłonne po przeciwnej stronie płuca lub na inne części ciała.

Ile czasu rozwija się rak płuc?

Czas rozwoju raka płuc może się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak typ nowotworu, stadium choroby oraz indywidualne cechy pacjenta.

W niektórych przypadkach rak płuc może rozwijać się przez lata, zanim pojawią się znaczące objawy, ale w innych przypadkach może rosnąć znacznie szybciej. Razem z rakiem trzustki należy do tzw. cichych zabójców i może rozwijać się w ukryciu nawet 10 lat.

Ważne jest, aby regularnie przeprowadzać badania przesiewowe, szczególnie u osób z grupy ryzyka, aby wcześnie wykryć chorobę.

Rak płuc – przerzuty

Rak płuc z przerzutami to rak, który zaczyna się w jednym płucu, ale rozprzestrzenia się na drugie lub na inne narządy. Przerzutowy rak płuc jest trudniejszy do leczenia niż rak, który nie rozprzestrzenił się poza pierwotną lokalizację.

Jak szybko postępuje rak płuc?

Szybkość rozprzestrzeniania się raka płuc zależy od jego rodzaju. Spośród głównych typów, drobnokomórkowy rak płuca rozprzestrzenia się szybciej niż niedrobnokomórkowy rak płuca. Wiele czynników, takich jak wiek, styl życia i obecność innych chorób, również wpływa na tempo rozwoju choroby.

Guz, zanim zostanie wykryty, może już zacząć rozprzestrzeniać się do węzłów chłonnych lub innych narządów. Zazwyczaj rak płuc w zaawansowanym stadium przerzutuje w ciągu kilku miesięcy, a czasami nawet tygodni. Na tym etapie nieodzowne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia i konsultacje z lekarzem.

Przyczyny

Rak płuc jest rezultatem niekontrolowanego wzrostu zmienionych nowotworowo komórek. Podział komórek jest normalnym procesem, ale wszystkie mają wbudowany wyłącznik, który powstrzymuje je przed dzieleniem się w nieskończoność. Wyłącznik jest uruchamiany, gdy komórka podzieliła się zbyt wiele razy lub nagromadziło się w niej zbyt wiele mutacji. Komórki nowotworowe to komórki, w których ten wyłącznik przestał działać.

Komórki nowotworowe mogą dostać się do krwiobiegu lub węzłów chłonnych i przedostać się do innych miejsc w organizmie.

Nie ma pewności, co powoduje mutacje, które prowadzą do zmiany normalnych komórek organizmu w komórki rakowe, ale pewne czynniki, w tym palenie wyrobów tytoniowych, mogą zwiększać ryzyko uszkodzenia komórek, które z kolei mogą powodować raka płuc.

Czynniki ryzyka raka płuc

Chociaż istnieje wiele czynników, które mogą zwiększać ryzyko raka płuc, palenie wszelkiego rodzaju wyrobów tytoniowych, w tym papierosów, cygar lub fajek, jest największym z nich. Eksperci szacują, że 80% zgonów z powodu raka płuc to pokłosie palenia tytoniu.

Inne czynniki ryzyka obejmują:

narażenie na bierne palenie
narażenie na działanie szkodliwych substancji, takich jak zanieczyszczenie powietrza, radon, azbest, uran, spaliny z silników wysokoprężnych, krzemionka, produkty węglowe i inne
wcześniejsze zabiegi radioterapii klatki piersiowej (na przykład z powodu raka piersi lub chłoniaka)
występowanie raka płuc w rodzinie.

Czy e-papierosy powodują raka płuc?

Podczas wdychania mgiełki nikotyny i aromatów z urządzenia można wdychać jednocześnie wiele substancji, o których wiadomo, że powodują raka. E-papierosy są zbyt nowym produktem, abyśmy zdążyli poznać wszystkie długoterminowe skutki ich stosowania, ale eksperci uważają, że mogą potencjalnie powodować uszkodzenie płuc, tak samo, jak zwykłe papierosy.

Czy mogę zachorować na raka płuc, jeśli nie palę?

Chociaż palenie jest głównym czynnikiem ryzyka raka płuc, do 20% osób, u których zdiagnozowano raka, nigdy nie paliło. Dlatego nie bagatelizuj objawów, jeśli je u siebie zauważysz!

Profilaktyka raka płuc

Ponieważ nie znany większości przyczyn nowotworów, jedyne środki zapobiegawcze koncentrują się na zmniejszaniu ryzyka, np. przez rzucenie palenia. Ryzyko zachorowania na raka płuc zaczyna spadać w ciągu pięciu lat od wypalenia ostatniego papierosa.

Unikaj również biernego palenia i innych substancji, które mogą uszkadzać płuca. Stosuj zdrową dietę i utrzymuj prawidłową masę ciała. Niektóre badania sugerują, że jedzenie owoców i warzyw (od dwóch do sześciu i pół filiżanki dziennie) może pomóc zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka.

Umów się na badania przesiewowe w kierunku raka płuc, jeśli jesteś w grupie wysokiego ryzyka. Dzięki nim możesz zwiększyć swoje szanse na wykrycie raka w jego najwcześniejszym stadium.

Do badań przesiewowych kwalifikuje lekarz. Oprócz tego NFZ zachęca do badań przesiewowych w kierunku raka płuc, jeśli:

jesteś osobą w wieku od 55 do 74 lat
palisz co najmniej od 20 lat
lub paliłeś co najmniej 20 lat i rzuciłeś palenie w ciągu ostatnich 15 lat.
paliłeś 20 paczek papierosów dziennie (liczba paczek papierosów dziennie pomnożona przez liczbę lat palenia)

W przypadku młodszych osób od 50 roku życia do badań przesiewowych kwalifikują się osoby, które mają za sobą długoletnią konsumpcję tytoniu, ale także wystąpił u nich jeden z wymienionych czynników ryzyka:

narażenie na działanie krzemionki, berylu, niklu, chromu, kadmu, azbestu, związków arsenu, spalin silników diesla, dymu ze spalania węgla kamiennego, sadzy
ekspozycja na radon
chorowały na raka płuca, chłoniaka, raka głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. raka pęcherza moczowego
osoby z bliskiej rodziny (krewni pierwszego stopnia) miały raka płuca
chorują na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) lub samoistne włóknienie płuc (IPF).

Objawy

Rak płuc zazwyczaj nie wywołuje objawów we wczesnym stadium rozwoju. Objawy pojawiają się, gdy choroba jest już zaawansowana. Jednak kaszel lub zapalenie płuc, które nawracają po leczeniu, mogą czasami być wczesną oznaką raka.

Najczęstsze objawy raka płuc obejmują:

kaszel, który nie ustępuje i nasila się z czasem
ból w klatce piersiowej
odkrztuszanie krwi, nawet niewielkiej ilości
chrypkę
duszność
świszczący oddech
męczliwość
ból ramion
zaburzenia rytmu serca (przy naciekaniu serca)
pomniejszoną źrenicę i opadającą powieka w jednym oku z niewielką potliwością lub jej brakiem po tej stronie twarzy (zespół Hornera).

W zależności od umiejscowienia raka w płucach niektóre z tych objawów mogą wystąpić wcześnie (w stadium I lub II), ale często nie występują, dopóki rak nie przejdzie do kolejnych stadiów rozwoju. Dlatego tak ogromne znaczenie w przypadku tej choroby mają badania przesiewowe.

Oznaki i objawy, które występują, gdy rak płuc daje przerzuty do innych części ciała, mogą obejmować: