19 maja 2020 amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) rozszerzyła wskazania do stosowania leku olaparib (Lynparza®) o przypadki leczenia zaawansowanego, opornego na hormonoterapię raka prostaty z mutacją w genach związanych z procesem naprawy DNA (m.in. BRCA1, BRCA2, ATM), u chorych u których nastąpiła progresja choroby po leczeniu enzalutamidem i abirateronem (leczenie antyandrogenowe). Skuteczność leku w tym wskazaniu została udowodniona w badaniu klinicznym III fazy PROfound.
W około 30% przypadków zaawansowanych nowotworów prostaty występują mutacje w genach związanych z procesami naprawy DNA. Są to m.in. geny BRCA1, BRCA2, ATM, których mutacje występują u odpowiednio 1.14%, 4.91% oraz 1.59% pacjentów z rakiem prostaty.
Na czym polegało i jakie były wyniki badania PROfound?
W badaniu wzięło udział 256 mężczyzn otrzymujących olaparib w dawce 300 mg dwa razy dziennie oraz 131 pacjentów otrzymujących enzalutamid lub abirateron, które są obecnie podstawową opcją leczenia zaawansowanego raka prostaty opornego na kastrację.
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
245 pacjentów było nosicielami mutacji w genach BRCA1, BRCA2 lub ATM (grupa A). Spośród nich olaparib otrzymało 162 pacjentów, a placebo – 83. W przypadku pozostałych pacjentów występowały mutacje w przynajmniej jednym z 12 innych genów związanych z procesem naprawy DNA przez rekombinację homologiczna – BRIP1, BARD1, CDK12, CHEK1, CHEK2, FANCL, PALB2, PPP2R2A, RAD51B, RAD51C, RAD51D or RAD54L – (grupa B). 94 spośród tych pacjentów otrzymywało olaparib, a 48 – placebo.
Czas wolny od progresji choroby u pacjentów z mutacją w genach BRCA1, BRCA2 lub ATM przyjmujących olaparib wyniósł 7.4 miesięcy, a czas całkowitego przeżycia 19.1 miesięcy w porównaniu z odpowiednio 3.6 i 14.7 miesiącami w przypadku placebo.
Olaparib wydłużał czas wolny od progresji w całej przebadanej populacji pacjentów (grupa A i B) – z 3.5 miesięcy w przypadku placebo do 5.8 miesięcy, gdy był podawany olaparib. Skuteczność terapii była jednak niższa niż w przypadku pacjentów z grupy A, co świadczy o tym, że najlepszą odpowiedź na leczenie olaparibem wykazują pacjenci z mutacją w genach BRCA.
Najczęstszymi działaniami niepożądanymi zarejestrowanymi w badaniu były anemia, nudności, zmęczenie, zmniejszony apetyt, biegunka, wymioty, trombocytopenia, kaszel i duszności.
Jak działa lek olaparib?
Olaparib jest inhibitorem enzymów PARP. Biorą one udział w naprawie DNA uszkodzonego podczas podziału komórki. Zahamowanie aktywności enzymów PARP sprawia, że uszkodzenia DNA nie są naprawiane, skutkiem czego komórki nowotworowe obumierają. Inhibitory PARP są szczególnie skuteczne w przypadku występowania mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2, ponieważ powstające na ich podstawie białka również biorą udział w procesach naprawy DNA.
Czy olaparib jest dostępny dla polskich pacjentów?
Lynparza nie jest obecnie zarejestrowana w Unii Europejskiej we wskazaniu leczenia raka prostaty*. Wskazania rejestracyjne na terenie UE obejmują lecznie raka jajnika, jajowodów, otrzewnej oraz HER2-negatywnego raka piersi z mutacjami w genach BRCA1 lub BRCA2.
Lek olaparib jest dostępny dla polskich pacjentek z zaawansowanym platynowrażliwym rakiem jajnika, raka jajowodu lub pierwotnym rakiem otrzewnej w przypadku obecność mutacji w genie BRCA1 i/lub BRCA2**.
Autorka: Natalia Tarłowska
* Informacja aktualna w dniu 17.06.2020. Najnowsze informacje o wskazaniach do stosowania leku Lynparza® w Europie znajdują się tutaj: https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/lynparza
**Informacja aktualna w dniu 17.06.2020. Najnowsze informacje o programach lekowych dla chorób onkologicznych znajdują się tutaj: www.gov.pl/web/zdrowie/choroby-onkologiczne
Aktualizacja 25.09.2020
17 września 2020 Komitet ds. Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CHMP) wydał pozytywną opinię co do rozszerzenia wskazań rejestracyjnych leku Lynparza (olaparib). Zaaprobowano możliwość leczenia olaparibem pacjentów z zaawansowanym, opornym na kastrację BRCA1/2-pozytywnym rakiem prostaty. Jest to pierwszy krok do oficjalnego rozszerzenia wskazań do stosowania tego leku w państwach UE. Ostateczna decyzja zostanie wydana przez Komisję Europejską.
Gdy procedura rejestracji leku w tym wskazaniu dobiegnie końca, będzie on oficjalnie dostępny dla pacjentów z mutacjami BRCA1/2. Decyzja ta różni się od tej wydanej przed FDA, która dopuszcza również możliwość stosowania leku w innych mutacjach. Choć w badaniu PROfound zaobserwowano wydłużenie mediany czasu wolnego od progresji oraz czasu przeżycia również u pacjentów z innymi mutacjami, okazuje się, że efekt ten był nieistotny statystycznie.
Kwestia skuteczności olaparibu u pacjentów z mutacjami innymi niż BRCA1/2 była również dyskutowana na tegorocznej konferencji Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ESMO). Niektórzy pacjenci włączeni do badania byli nosicielami rzadko występujących mutacji. Na konferencji zwrócono uwagę na to, że niektóre badane podgrupy mogły być zbyt małe, aby zaobserwować istotne efekty terapii. Konieczne są dalsze badania, które pozwolą wyodrębnić tych pacjentów, którzy mimo braku mutacji BRCA1/2 mogliby odnieść korzyść z leczenia olaparibem.
Źródła:
The New England Journal of Medicine 2020 „Olaparib for Metastatic Castration-Resistant Prostate Cancer” J. de Bono et al.
https://www.mycancergenome.org/content/disease/prostate-carcinoma/
https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/summaries-opinion/lynparza-0
ESMO Virtual Congress 2020 Presidential Symposium II
