Pielęgnacja skóry latem – jak zapobiegać nowotworom skóry spowodowanym przez słońce?

Lato często kojarzy się z dobrą zabawą, piękną pogodą i przede wszystkim beztroską. Oczywiście korzystanie ze słońca jest wskazane, jednak warto robić to rozsądnie. Nie można zapomnieć o tym, że długa ekspozycja na promieniowanie UV może przyczynić się do rozwoju nowotworów skóry. Poniżej cenne wskazówki, jak się przed nimi chronić.

Czy rak skóry jest groźny?

Wiele osób nie ma świadomości, że rak skóry jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów na świecie. Do jego rozwoju przyczynia się ekspozycja skóry na działanie promieni słonecznych, a podstawowymi czynnikami zwiększającymi ryzyko są m.in.:

• uwarunkowania genetyczne,
• jasna karnacja,
• liczne znamiona,
• częste korzystanie z solarium.

Choć w kontekście nowotworów skóry zazwyczaj mówi się o czerniaku, groźny jest też rak podstawnokomórkowy i kolczystokomórkowy (nierzadko charakteryzują się powstawaniem wielu ognisk). Nowotwory w 80% przypadków występują w obrębie głowy i szyi, pozostałe 20% to tułów i kończyny. Na szczęście można podjąć kroki zapobiegające chorobie.

Ochrona skóry przed rakiem – filtry i ich rodzaje

Jeden z głównych sposobów na ochronę skóry przed czerniakiem i innymi typami nowotworów jest stosowanie kremów z filtrem. Jednak żeby ta metoda była skuteczna, trzeba sięgnąć po odpowiednio dobrany preparat i stosować go w prawidłowy sposób.

Do wyboru są trzy rodzaje filtrów UV:

1. Mineralne – inaczej nieorganiczne, fizyczne. Główne substancje z tej grupy to tlenek cynku i dwutlenek tytanu (odpowiednio Zinc Oxide i Titanium Dioxide). Odbijają oraz rozpraszają fotony UV, ale utrzymują się na skórze stosunkowo krótko. To sprawia, że trzeba je częściej aplikować. Zaletą filtrów mineralnych jest małe ryzyko reakcji alergicznych. Ich wada to zostawianie na ciele charakterystycznej, białawej warstwy. Poleca się je szczególnie dzieciom (w tym niemowlętom) oraz osobom z wrażliwą skórą.
2. Chemiczne – określane też mianem organicznych. Należą do nich m.in.: Diethylamino hydroxybenzoyl hexyl benzoate, Butyl Methoxydibenzoylmethane, Octocrylene, Diethylhexyl Butamido Triazone i Ethylhexyl Salicylate. To substancje, które pochłaniają fotony UVB i UVA (odpowiednio promieniowanie przenikające do skóry właściwej i w głąb naskórka oraz promieniowanie docierające do tkanek podskórnych). Następnie zmieniają zaabsorbowaną energię w ciepło. Filtry chemiczne nie bielą skóry, mają lekką konsystencję i dzięki temu szybciej się wchłaniają, ponadto wykazują większą odporność na ścieranie.
3. Mieszane – połączenie filtrów mineralnych i chemicznych. To oznacza, że częściowo odbijają fotony UV, a częściowo zmieniają je w ciepło. Dzięki temu zapewniają szerszą ochronę przed słońcem. Takie filtry szybko się wchłaniają, są też odporne na działanie wysokiej temperatury.

Należy podkreślić, że żaden preparat nie zagwarantuje 100% ochrony przed promieniowaniem UV – takie produkty nie istnieją. Jednak to nie oznacza, że nie warto stosować tego typu ochrony, wręcz przeciwnie. To podstawa w profilaktyce raka skóry.

Filtry UV – stopień rzeczywistej ochrony

Dobierając filtr UV, należy koniecznie zwrócić uwagę na poziom SPF. Ta wartość określa, jak skutecznie preparat ochroni skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Najmniejsza zalecana przez dermatologów i innych specjalistów to SPF15. Taki preparat blokuje 93% promieni UVB. Dostępne są także filtry:

• SPF10 – chronią przed 85% fotonów UVB,
• SPF20 – chronią przed 95% promieni UVB,
• SPF30 – blokują 97% promieniowania UVB,
• SPF50 – chronią przed 98% promieni UVB,
• SPF100 – blokują 99% promieniowania UVB.
  

Wbrew pozorom preparat SPF30 czy SPF50 nie jest gorszy od SPF100 – różnice w zapewnianej przez nich ochronie wcale nie są duże.

Jak dobrze dobrać preparat ochronny? Trzeba przy tym uwzględnić swoją karnację:

• minimum SPF15 – dobry wybór dla osób z ciemnymi oczami i jasnobrązową lub brązową skórą (południowoeuropejski typ, fototyp IV),
• minimum SPF20 – dla osób z lekko śniadą cerą i włosami w kolorze blond, jasnobrązowym lub brązowym (mieszkańcy środkowej Europy, fototyp III),
• minimum SPF50 – dla posiadaczy blond lub jasnobrązowych włosów i jasnej cery (typ północnoeuropejski, fototyp II),
• SPF50+ – dla osób z bladą, śnieżnobiałą cerą, rudymi włosami (typ celtycki, fototyp I).

Ochrona skóry przed nowotworami – jak aplikować filtry?

Aplikując filtr przeciwsłoneczny, trzeba pamiętać o kilku prostych zasadach:

1. Preparat należy nałożyć na 20-30 minut przed wyjściem na ekspozycję na słońce (tyle potrzebuje, aby zacząć działać).
2. Filtr należy aplikować ponownie co ok. 2-3 godziny, dotyczy to także produktów wodoodpornych.
3. Nakładając preparat, trzeba pamiętać o tzw. zasadzie dwóch palców – wystarczy wycisnąć go na palec wskazujący i środkowy, a potem rozsmarować. To odpowiednia ilość na twarz, uszy i szyję. Przyjmuje się, że na jeden centymetr skóry powinno się aplikować 2 mg filtra.
4. Ochronne produkty przeciwsłoneczne należy stosować codziennie, nawet w pochmurne dni.
5. Filtr najlepiej aplikować przed założeniem ubrania.
6. Warto pamiętać o takich częściach ciała jak uszy, stopy czy skóra głowy przy linii włosów.
7. Stosowanie preparatu należy połączyć z noszeniem nakrycia głowy, przebywaniem w cieniu i zakładaniem okularów przeciwsłonecznych.

Zapobieganie nowotworom skóry – kontrola znamion po wakacjach

Gdy wakacje dobiegną końca, wskazane jest wybranie się do specjalisty, np. dermatologa lub chirurga onkologicznego (warto udać się do niego także przed rozpoczęciem lata, aby mieć pełną kontrolę nad swoją skórą). Specjalista za pomocą dermatoskopu obejrzy znamiona i inne zmiany oraz je oceni. W przypadku, gdy zauważy coś niepokojącego, wytnie podejrzany fragment skóry i wyśle do badania histopatologicznego.

Warto również samodzielnie przyglądać się swoim znamionom. Niepokojące objawy, które należałoby możliwie najszybciej skonsultować z lekarzem to:

• zaczerwienienie wokół znamienia,
• zmiana kształtu lub barwy,
• zgrubienie,
• powiększenie,
• swędzenie,
• krwawienie.

Badania pieprzyków i znamion opierają się na zasadzie ABCDE:

• A – asymetria – brak symetrii, wylewanie się na jedną stronę,
• B – brzegi – są poszarpane, nierówne,
• C – kolor (z angielskiego color) – ulega zmianie, jest ciemniejszy lub jaśniejszy, zróżnicowany w obrębie całego znamienia,
• D – średnica (z angielskiego diameter) – każde znamię powyżej 6 mm powinien obejrzeć specjalista,
• E – ewolucja – zmiana barwy, kształtu, rozmiaru.

Regularne kontrolowanie pieprzyków i znamion połączone z należytą ochroną przeciwsłoneczną zmniejsza ryzyko zachorowania na raka skóry. Trzeba o tym pamiętać w szczególności w letnie, upalne dni, kiedy ciało jest wystawione na wielogodzinną ekspozycję na promienie UV.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Źródła:

https://journals.viamedica.pl/onkologia_w_praktyce_klin_edu/article/view/44772

https://farmacja.cm.uj.edu.pl/cm/uploads/2021/05/PD_Art_32151-10-1.pdf

https://www.termedia.pl/Wartosc-fototypu-skory-w-przewidywaniu-odczynu-fototoksycznego-po-doustnym-i-kapielowym-zastosowaniu-psoralenu-u-pacjentow-przed-planowana-PUVA-terapia,56,13048,0,0.html