Polineuropatia u pacjentów onkologicznych

Wiedza o raku
8 września, 2025
urszulazimolag

Polineuropatia u pacjentów onkologicznych jest skutkiem ubocznym chemioterapii i radioterapii. Szacuje się, że dotyczy około 40% pacjentów przechodzących chemioterapię. Często występuje jako powikłanie w leczeniu drobnokomórkowego raka płuca, raka piersi, raka jajników, chłoniaka, szpiczaka i innych nowotworów.

Spis treści:

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Co to jest polineuropatia
Rodzaje polineuropatii i jej objawy
Polineuropatia u pacjentów onkologicznych – diagnoza
Czy każdy pacjent po chemii zachoruje na polineuropatię?
Skąd się bierze polineuropatia?
Jak leczyć polineuropatię?

Co to jest polineuropatia

Polineuropatia to uszkodzenie wielu nerwów obwodowych, które przenoszą impulsy elektryczne między mózgiem, rdzeniem kręgowym a resztą ciała, szczególnie kończynami. W związku z tym objawy występujące w dłoniach i stopach (nerwy najdłuższe) są często dla pacjentów pierwszym niepokojącym objawem.

Polineuropatia dotyczy nie tylko osób z rakiem. To schorzenie ma również inne przyczyny, takie jak: choroby metaboliczne, nadużywanie alkoholu, niedobory witamin, toksyny. Także choroba nowotworowa może wywoływać polineuropatię.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Rodzaje polineuropatii i jej objawy:

Czuciowa: najczęściej dotyczy dłoni i stóp: mrowienie, drętwienie, upośledzenie czucia, ból, zdrętwiałe kończyny, nadwrażliwość na dotyk.
Czuciowo-ruchowa: upadki, zaburzenia chodu, skurcze mięśni, osłabienie mięśni, wypadanie przedmiotów z rąk.
Czuciowo-ruchowo-autonomiczna: zawroty głowy, omdlenia, zaburzenia rytmu serca, biegunki lub zaparcia, zaburzenia oddawania moczu, zaburzenia potliwości, zaburzenia funkcji seksualnych.

Objawy ważne dla lekarza

Zgłoś się do lekarza, gdy zauważysz u siebie powyższe objawy. Do diagnozy przydatny będzie dokładniejszy opis symptomów. Możesz je opisać, zwracając uwagę na takie aspekty jak:

mrowienie, drętwienie,
ukłucia, odczucie impulsów elektrycznych,
palący ból lub pieczenie,
brak czucia,
nadwrażliwość na dotyk, ciepło lub zimno,
uczucie chodzenia po poduszkach lub po gąbce,
osłabienie mięśni, skurcze,
zaparcia, biegunki, suchość skóry, potliwość, zawroty głowy, kołatanie serca.

W trakcie obserwacji objawów i podczas leczenia możesz prowadzić dziennik objawów, by odnotowywać stopień ich nasilenia lub ustępowania w trakcie terapii.

Polineuropatia u pacjentów onkologicznych – diagnoza

W diagnozie są niezbędne następujące czynności:

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

szczegółowy wywiad: lekarz zapyta o moment pojawienia się objawów i ich czas trwania oraz stopień nasilenia, poprosi o podanie charakteru dolegliwości (stałe/napadowe). Ważne będą również dodatkowe informacje o ewentualnym towarzyszeniu bólu, czy mogą go uśmierzyć leki przeciwbólowe. Pamiętaj też, żeby przekazać lekarzowi wszystkie informacje o przyjmowanych lekach i o innych schorzeniach;
badanie neurologiczne: na przykład sprawdzenie odruchów, ocena czucia, ocena propriocepcji (czucia głębokiego), siły mięśniowej, zakresu ruchu, równowagi i sposobu chodu;
skala oceny bólu: numeryczna (od 0 do 10; od oceny 7 ból traktuje się jako silny i bardzo silny), DN4 (Douleur Neuropathique 4 Questions), painDETECT, LANSS (Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs), NCI CTCAE (National Cancer Institute Common Terminology Criteria for Adverse Events);
inne badania: obrazowe, elektrofizjologiczne, badanie ilościowe czucia, biopsja skóry, morfologia, poziom witamin, badanie moczu.

Czy każdy pacjent po chemii zachoruje na polineuropatię?

Wystąpienie uszkodzenia nerwów jest zależne od kilku czynników i nie każdy pacjent jest narażony na polineuropatię. U niektórych osób objawy neuropatii pojawią się już po pierwszej dawce lub w ciągu pierwszego miesiąca od rozpoczęcia leczenia (dotyczy to 48% pacjentów). Polineuropatia, czyli uszkodzenie wielu nerwów obwodowych, pojawia się najczęściej po przyjęciu ostatniej dawki lub w ciągu kilku do kilkunastu tygodni po zakończeniu leczenia.

Niestety nie ma na ten moment skutecznych sposobów na uniknięcie neuropatii czy polineuropatii wywołanych leczeniem onkologicznym.

Skąd się bierze polineuropatia?

Przyczyny polineuropatii dzielą się na te związane z chorobą, wywołane leczeniem onkologicznym i dodatkowymi czynnikami ryzyka.

Polineuropatia wywołana chorobą: spowodowana bezpośrednim uciskiem, naciekaniem struktur nerwowych przez guz, zespołem paranowotworowym (wytwarzaniem przeciwciał), uszkodzeniami osłabionych i niedokrwionych tkanek. Te objawy często poprzedzają diagnozę nowotworu.

Polineuropatia jako skutek uboczny leków i chemioterapii – głównie neuropatia czuciowa. Powodują ją leki przeciwnowotworowe, uszkadzając neurony obwodowe:

pochodne platyny, stosowane w leczeniu guzów litych,
epotilony w leczeniu opornego raka piersi,
taksany stosowane w leczeniu raka jajnika, raka piersi, niedrobnokomórkowego raka płuc i raka prostaty,
alkaloidy barwinka, stosowane przy chłoniaku Hodgkina, chłoniakach nieziarniczych, raku jądra i niedrobnokomórkowym raku płuca,
leki immunomodulujące w wyniku leczenia szpiczaka mnogiego,
inhibitory proteasomów,
koniugaty przeciwciała z lekiem cytotoksycznym.

Inne czynniki ryzyka: niedobory witamin z grupy B, niedobory pokarmowe, radioterapia, choroby współistniejące, czynniki genetyczne, toksyny.

Jak leczyć polineuropatię?

W niektórych łagodniejszych przypadkach objawy ustąpią samoistnie i nie będą wymagać dodatkowej diagnostyki ani leczenia. Również standardowe leki przeciwbólowe mogą pomóc w sytuacji, gdy ból i dolegliwości nie są uciążliwe. Częściej jednak polineuropatia jest schorzeniem przewlekłym, a leczenie dotyczy głównie zmniejszenia dolegliwości bólowych, zahamowania postępu choroby i zwiększenia komfortu życia.

Polineuropatia wywołana chemioterapią ustąpi po odstawieniu leku na wczesnym etapie choroby. Zamiana substancji jest jednak rzadko możliwa.

Zazwyczaj leczenie dobrze zdiagnozowanej polineuropatii opiera się na różnych metodach, dostosowanych do pacjenta indywidualnie. Najskuteczniejsze będzie wielospecjalistyczne podejście: neurologiczne, fizjoterapeutyczne, dietetyczne i psychologiczne.

Metody leczenia polineuropatii:

Farmakoterapia: leki przeciwbólowe, przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, maści, kremy, sterydy.

Rehabilitacja i psychoonkologia: masaże, hydroterapia, indywidualnie dobrane ćwiczenia, ćwiczenia rąk i stóp, techniki oddechu, Mindfulness, kontrolowana aktywność fizyczna.

Metody interwencyjne: stymulacja rdzenia kręgowego, blokada nerwów, termolezja, neuroliza.

Dieta: suplementacja witamin z grupy B (B1, B6, B12), gdy polineuropatia występuje w wyniku ich niedoboru. Badania nad suplementacją innych witamin i składników (witamina E, kwasy Omega-3, kwas alfa-liponowy, magnez, wapń) nie potwierdziły skuteczności terapeutycznej.

Wskazówki uzupełniające leczenie:

Pamiętaj o pielęgnacji dłoni i stóp, które w wyniku otarć mogą wymagać lepszych kosmetyków. Regularnie nawilżaj skórę. Dodatkowo, oglądaj dokładnie stopy i dłonie, by na wczesnym etapie wykryć pęknięcia i infekcje. Noś wygodne i dobrze dopasowane obuwie oraz rękawiczki ochronne. Unikaj ciasnych skarpetek, bransoletek, pierścionków i innych materiałów, ponieważ mogą podrażniać skórę. Bądź wyczulony na sprawdzenie temperatury wody przed kąpielą, myciem owoców. Zachowaj ostrożność w ciepłe dni i podczas ekspozycji na słońce. Stosuj podparcie, ortezy, kule do poruszania się, w przypadku, gdy masz zaburzenia równowagi.

Źródła [dostęp: 8.09.2025 r.]: