Co robić, jeśli standardowe metody leczenia nie działają, a choroba postępuje? Dla wielu pacjentów, szczególnie onkologicznych, programy lekowe są szansą na dostęp do innowacyjnych i drogich leków.
Jak wygląda leczenie w programie lekowym i jak się do niego dostać? Przygotowaliśmy krótki poradnik, w którym odpowiemy na te pytania.
Czym jest program lekowy?
Program lekowy to świadczenie zdrowotne, które mogą realizować szpitale spełniające odpowiednie wymogi i posiadające kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. W programie lekowym szpital podaje lub dostarcza pacjentowi innowacyjne i drogie leki, jednak chory zakwalifikowany do takiego programu nie ponosi kosztów terapii.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Jakie choroby są objęte programami lekowymi w Polsce?
Pośród ponad 100 realizowanych programów lekowych możemy otrzymać leki:
- przeciwnowotworowe ,
- stosowane w chorobach rzadkich,
- reumatologiczne,
- stosowane w leczeniu WZW typu B i C.
Wykaz leków dostępnych w programach lekowych ujęto w części B listy leków refundowanych. Lista jest na bieżąco aktualizowana, dlatego najlepiej sięgnąć do obowiązującego obwieszczenia Ministra Zdrowia dotyczącego leków refundowanych. Ministerstwo publikuje treść każdego programu jako załącznik do tego dokumentu.
Kto może skorzystać z programu lekowego?
Z programów lekowych korzystają pacjenci, u których standardowe terapie nie przyniosły oczekiwanych efektów lub wywoływały bardzo poważne skutki uboczne.
Do programu włącza się pacjentów spełniających ściśle określone kryteria. Wybór pacjenta do danego programu może zależeć od kilku czynników:
- wieku,
- ogólnego stanu zdrowia,
- wyników badań
- i stopnia zaawansowania choroby.
Restrykcje dotyczące doboru pacjentów do programu są podyktowane jak najlepszym dopasowaniem chorych do leków, które mogą im pomóc oraz minimalizacją niekontrolowanych wydatków. Koszty terapii dostępnych w programach lekowych często sięgają tysięcy złotych.
Jak wejść do programu lekowego?
Lekarz prowadzący pacjenta, po wyczerpaniu możliwości standardowego leczenia, kieruje chorego do odpowiedniej placówki realizującej program.
Pacjent może również samodzielnie znaleźć ośrodek prowadzący dany program lekowy, najlepiej blisko miejsca zamieszkania. Następnie skontaktować się z poradnią lub oddziałem i zapytać, o to, jakie kroki należy podjąć, by rozpocząć kwalifikację do programu.
Decyzję o wejściu pacjenta do programu podejmuje lekarz prowadzący program w danym ośrodku lub specjalnie powołany Zespół Koordynujący. Czasem wymagana jest konsultacja innych ekspertów.
Jakie ośrodki prowadzą programy lekowe?
Informacje, o tym, które ośrodki prowadzą programy lekowe, znajdują się na stronach internetowych tych ośrodków oraz w wojewódzkich oddziałach NFZ.
Na swojej stronie NFZ udostępnia wyszukiwarkę programów lekowych. Można je znaleźć również w informatorze dostępnym na stronie NFZ lub skorzystać z bazy w serwisie Zintegrowany Informator Pacjenta.
Czy podczas udziału w programie lekowym przebywa się w szpitalu?
Niekoniecznie. Wszystko zależy od rodzaju programu i właściwości leków.
W przypadku terapii, które mogą wywołać poważne działania niepożądane, podawanie leku może odbywać się pod okiem lekarzy, którzy w szpitalu mają szybki dostęp do aparatury medycznej.
Terapię można prowadzić też w trybie jednodniowym. Polega to na tym, że pacjent zgłasza się po lek do poradni lub szpitala i zaraz po podaniu wraca do domu.
Jeśli leki są podawane doustnie, możliwa jest realizacja w trybie ambulatoryjnym, czyli chory odbiera leki w ośrodku, a przyjmuje je w domu.
Niezależnie od trybu leczenia, w trakcie trwania programu pacjent musi być w stałym kontakcie z ośrodkiem prowadzącym program ze względu na konieczność badań kontrolnych i dodatkowego leczenia, jeśli wystąpią powikłania.
Czy leki dostępne w programach lekowych można kupić w aptece?
Ze względu na model podawania, bardzo sprofilowane wskazania oraz wysokie koszty, tylko niewiele z leków dostępnych w programach lekowych można kupić w aptekach.
Jeśli lek dostępny w programie lekowym, ma kategorię dostępności na receptę lekarską, można go otrzymać w aptece po okazaniu recepty. Jest to opcja dla pacjentów, którzy nie dostali się do programu lekowego, ale chcą rozpocząć terapię danym lekiem. Niestety, oznacza to pełną odpłatność.
Jeśli dany lek ma kategorię Lz, to znaczy, że jest dostępny tylko w ośrodkach prowadzących program.
Czym są linie leczenia w programie lekowym?
Linie leczenia w programie lekowym to kolejne etapy terapii, dostępne dla pacjentów zależnie od rodzaju i zaawansowania choroby oraz reakcji na wcześniej stosowane leki.
W I linii terapii dostępne są leki rozpoczynające proces leczenia pacjenta. W przypadku braku odpowiedniej reakcji organizmu pacjenta na leki z I linii terapii lub szybko rozwijającego się nowotworu stosowane są leki z II linii terapii.
Przykładowo, w programie lekowym B6 dla chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC) innowacyjny lek ozymertynib jest dostępny dla pacjentów z mutacją w genie EGFR po przejściu przez inne terapie opisane w programie leczenia.
Oznacza to, że pacjent musi mieć potwierdzoną progresję choroby podczas lub po zakończeniu I linii terapii z zastosowaniem inhibitora kinazy tyrozynowej (TKI) EGFR lub nie tolerować tego leku. W ten sposób program lekowy B6 zapewnia dostęp do nowoczesnego leku dla pacjentów, którzy nie mają innych opcji terapeutycznych.
Podsumowanie
Pacjenci onkologiczni mają szansę na dostęp do nowoczesnych i kosztownych terapii bezpłatnie w tzw. programach lekowych. Jednak muszą spełniać odpowiednie kryteria, by móc zakwalifikować się do programu. Przed otrzymaniem innowacyjnego leku, pacjent może przyjmować leczenie I i II linii. Dopiero jeśli nie odpowie prawidłowo na te terapie, otrzyma nowy lek.
Autorka artykułu: Martyna Piotrowska
Źródła:
Programy lekowe – nowoczesne terapie | Gdzie po lek
Programy lekowe – Ministerstwo Zdrowia – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
