Rak szyjki macicy w ciąży: wyzwania diagnostyczne i terapeutyczne

Obserwujemy wzrost zachorowalności na nowotwory narządów rodnych u kobiet w ciąży. Prawdopodobnie ma to związek z tym, że coraz więcej Polek decyduje się na macierzyństwo po 35. roku życia. A wiek również w populacji ogólnej jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka. Często za diagnozą raka w ciąży idą pytania: co dalej, czy mogę utrzymać ciążę, czy mam szansę na wyleczenie? Tak, oboje macie szansę na piękne wspólne życie. O tym jest ten tekst.

Diagnostyka nowotworów w ciąży może być zwyczajnie trudna ze względu na mało charakterystyczne objawy, które mogą być mylnie interpretowane jako dolegliwości ciążowe. Z drugiej strony, wykonywane w trakcie ciąży badania diagnostyczne i konsultacje medyczne często pomagają wcześniej rozpoznać niektóre nowotwory, w tym raka szyjki macicy.

W momencie potwierdzenia rozpoznania nowotworu w ciąży, decyzje dotyczące dalszego postępowania powinien podejmować zespół składający się ze specjalistów onkologii klinicznej, ginekologii i chirurgii. Jest to kluczowe, aby zapewnić skuteczność leczenia i bezpieczeństwo matki oraz jak najlepiej zabezpieczyć dziecko przed niepożądanymi działaniami terapii przeciwnowotworowej.

Czym wyróżnia się rak szyjki macicy w ciąży?

Rak szyjki macicy jest jednym z częściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet w ciąży, sytuując się obok raka piersi, chłoniaków i białaczek oraz czerniaka. Szacuje się, że występuje z częstością od 0,8 do 1,5 na 10 000 ciąż i stanowi ok. 12% przypadków nowotworów u ciężarnych.

Często rozwój raka szyjki macicy poprzedza śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy (CIN), która występuje u 3,4–10% ciężarnych. Co istotne, CIN w ciąży charakteryzuje się małym potencjałem progresji do bardziej zaawansowanych zmian i w ponad 60% przypadków ulega samoistnej regresji lub pozostaje stabilne. Z tego powodu leczenie CIN w ciąży jest wskazane jedynie w przypadku podejrzenia raka szyjki macicy.

Diagnostyka raka szyjki macicy u kobiety w ciąży

• Podejrzenie wystąpienia CIN u ciężarnej najczęściej opiera się na nieprawidłowym wyniku badania cytologicznego wykonanego w ramach profilaktyki. Pobranie rozmazu cytologicznego jest bezpieczne dla matki i płodu i powinno być wykonane podczas pierwszej wizyty kontrolnej.
• Nieprawidłowy wynik cytologii może być wskazaniem do kolposkopii, która jest bezpieczna niezależnie od zaawansowania ciąży. W przypadku podejrzenia raka szyjki macicy, powinno się wykonać kolposkopię z biopsją celowaną.
• Łyżeczkowanie kanału szyjki macicy w ciąży jest przeciwwskazane ze względu na zwiększone ryzyko utraty ciąży.
• W przypadku podejrzenia raka szyjki macicy, konizację (wycięcie stożka tkanki) można wykonać między 14. a 20. tygodniem ciąży, uwzględniając odstęp co najmniej czterech tygodni przed planowanym porodem ze względu na ryzyko krwotoku.
• Ostateczne rozpoznanie raka szyjki macicy ustala się na podstawie badania histopatologicznego pobranego materiału tkankowego.

Objawy raka szyjki macicy w ciąży

Objawy neoplazji szyjki macicy w ciąży są często niespecyficzne i mogą obejmować upławy, świąd, pieczenie, plamienie kontaktowe. W przypadku raka szyjki macicy, najczęstszymi sygnałami były nieprawidłowy wynik cytologii oraz krwiste upławy.

Rak szyjki macicy w ciąży – leczenie 

Wybór leczenia raka szyjki macicy u ciężarnych zależy od stopnia zaawansowania nowotworu, wieku ciąży oraz decyzji pacjentki i powinien być ustalony przez wielodyscyplinarne konsylium.

Operacja jest bezpieczna dla przyszłych mam, chociaż lepiej, żeby odbyła się po I trymestrze ciąży. W przypadku raka szyjki macicy, leczenie operacyjne zależy od zaawansowania i wieku ciąży.

Zasadniczo odradza się chemioterapię w pierwszym trymestrze ciąży ze względu na ryzyko uszkodzeń płodu w okresie organogenezy (powstawania narządów). Możliwe jest jej włączenie najwcześniej w 14. tygodniu ciąży, jednak zawsze z uwzględnieniem ryzyka dla płodu. Przeczytasz o tym więcej w artykule Nowotwory u kobiet w ciąży – rekomendacje.

Radioterapia jest przeciwwskazana w trakcie ciąży, zwłaszcza w obszarze jamy brzusznej i miednicy. Podobnie hormonoterapia. Mamy również niewielką wiedzę na temat bezpieczeństwa nowoczesnych immunoterapii, co sugeruje ograniczone zastosowanie tych metod w okresie ciąży.

Rak szyjki macicy a poród

Rozpoznanie CIN w ciąży nie jest wskazaniem do rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego. Sposób rodzenia u kobiet z rakiem szyjki macicy zależy od wielu czynników, w tym zaawansowania choroby i wieku ciąży.

Rokowania kobiet w ciąży z rakiem szyjki macicy

Rokowanie chorych na raka szyjki macicy w czasie ciąży jest podobne jak u kobiet niebędących w ciąży przy porównywalnym stopniu zaawansowania.

Wpływ ciąży na rozpoznanie raka

Ciąża może przyczyniać się do wcześniejszego rozpoznania niektórych bezobjawowych nowotworów, w tym raka szyjki macicy.

Rak szyjki macicy po ciąży

Kobiety z rozpoznanym CIN w ciąży powinny mieć wykonaną ocenę kolposkopowo-cytologiczną około 6 tygodni po rozwiązaniu.

Podsumowanie

Nowotwory w ciąży są rzadkie, ale szczególne. Często przebiegają bezobjawowo, a w wielu przypadkach to badania profilaktyczne wykonywane w czasie ciąży pozwalają zidentyfikować rozwijającego się raka. 

Diagnostyka opiera się głównie na badaniach histopatologicznych, które są bezpieczne dla matki i rozwijającego się malucha. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania i wieku ciążowego. Rokowanie jest podobne do kobiet niebędących w ciąży z rakiem szyjki macicy o porównywalnym stadium zaawansowania.

Porozmawiaj z lekarzem o możliwościach leczenia nowotworu w ciąży. Więcej dowiesz się z innych artykułów na ten temat w naszej bazie wiedzy.

Autorka: Martyna Piotrowska

Źródła:

Nowotwór złośliwy a ciąża – Medycyna Praktyczna

Macierzyństwo i nowotwór – spojrzenie położnika

Nowotwory u kobiet ciężarnych – Onkonet

Przebieg ciąży, porodu oraz stan pourodzeniowy noworodka u kobiet ze współistniejącą chorobą nowotworową – Forum Położnictwa i Ginekologii

Standardy postępowania w przypadkach choroby nowotworowej u kobiet w ciąży – MinisterstwoZdrowia – Portal Gov.pl