Rola żywienia w zapobieganiu nawrotom choroby nowotworowej

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email

zdrowe odżywienieCzas, od zakończenia leczenia do całkowitego powrotu do zdrowia i spokojnego życia, jest czasem szczególnym. Po wyleczeniu bardzo często chorzy postanawiają zmienić swoje życie, cieszą się każdą chwilą, ale i przykładają większą uwagę, do tego co jedzą. Sposób komponowania codziennych posiłków, poprzez dobieranie odpowiednich produktów, może być doskonałym lekarstwem aby uchronić przed nawrotem choroby nowotworowej.

To w jaki sposób pacjenci odżywiają się po zakończonym procesie leczenia jest bardzo ważne – dobrze zbilansowana dieta pozwala odbudować braki składników odżywczych, makro i mikroelementów powstałych w wyniku leczenia. Dodatkowo wiele produktów, głównie pochodzenia roślinnego zawiera naturalne związki, które przyczyniają się do zapobiegania niechcianym nawrotom choroby. W tym szczególnym czasie, gdy z całym przekonaniem można powiedzieć, że „chorobę mamy za sobą” naprawdę warto zwrócić uwagę na to co, gdzie i ile się je.

Jednym z głównych priorytetów po zakończonym leczeniu jest utrzymanie prawidłowej masy ciała (w przypadku osób wyniszczonych/niedożywionych powrót do właściwej wagi, zaś w przypadku otyłych stopniowa redukacja). Jest to ważne, gdyż nadwaga, a zwłaszcza otyłość jest istotnym czynnikiem ryzyka nawrotu choroby. Należy tak dostosować wartość energetyczną diety, aby pokrywała indywidualne zapotrzebowanie organizmu – w tym celu warto poprosić o pomoc wykwalifikowanego dietetyka, który dobrze zbilansuje i szczegółowo zaplanuje program żywienia.

Codzienny jadłospis powinien być jak najbardziej urozmaicony. Bardzo ważne jest, aby w każdym posiłku znajdowały się produkty należące do wszystkich grup spożywczych. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami, zalecane jest spożywanie każdego dnia 5 lub więcej porcji (ok. 400-500g) różnych warzyw i owoców – najbardziej wartościowe są surowe. Jeżeli jednak z jakichś powodów chory nie toleruje ich w takiej postaci, można przygotować je wykorzystując alternatywne techniki kulinarne np. gotując w niewielkiej ilości wody lub na parze. Świeże owoce i warzywa powinny być spożywane wielokrotnie w ciągu dnia, najlepiej 1-2 sztuki do każdego z pięciu posiłków.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Węglowodany złożone powinny zagościć w codziennym menu. Produkty z całych ziaren doskonale usprawnią pracę jelit oraz dostarczą niezbędnych witamin i minerałów. Szczególnie wartościowe jest pieczywo pełnoziarniste, graham, z dodatkiem soi, słonecznika, otrąb czy siemienia lnianego. Kasza gryczana, ryż brązowy, makarony z mąki razowej mogą stanowić doskonały dodatek węglowodanowy do drugich dań. Wspaniałą alternatywą jest śniadanie, w którym znaleźć się mogą płatki owsiane, jęczmienne lub otręby. Unikać należy pieczywa pszennego, cukierniczego oraz słodzonych płatków śniadaniowych.

RODZAJ NOWOTWORU

CZYNNIK

PROSTATY

PIERSI

JELITA GRUBEGO

PŁUC

Celowa utrata masy ciała (w przypadku nadwagi)

!

!

!

!

Celowa utrata masy ciała po powrocie do zdrowia (w przypadku nadwagi)

ο

Zmniejszenie spożycia tłuszczów

ο

ο

Zwiększenie spożycia owoców i warzyw

ο

Terapia „głodowa”

Terapia „sokowa”

ο

ο

ο

Terapia makrobiotyczna

Diety wegetariańskie

ο

ο

ο

Suplementy składników mineralnych i witamin

ο

Nasiona lnu

Imbir

Soja i produkty sojowe

Herbata

Olej rybi

ο

! – istnienie dowodów o szkodliwości
– niedostateczne dowody, aby mówić o korzyściach i zagrożeniach
– prawdopodobne korzyści (nieudokumentowane)
ο – możliwe korzyści (nieudokumentowane)
– istnienie dowodów o braku korzyści
– istnienie dowodów o możliwych korzyściach i zagrożeniach

Tabela 1. Lista istotnych korzyści i możliwego działania szkodliwego modyfikacji sposobu żywienia osób z nowotworem piersi, jelita grubego, płuc i prostaty.

Aby odbudować wycieńczony leczeniem onkologicznym organizm należy uwzględnić w każdym posiłku produkt, który będzie źródłem łatwo przyswajalnego białka. Chude i półtłuste mleko oraz sery, mleczne napoje fermentowane (kefir, jogurt, maślanka, zsiadłe mleko) oraz jaja, produkty sojowe i ryby mogą być doskonałym jego źródłem.

Należy unikać produktów spożywczych zawierających kwasy tłuszczowe typu trans-. Tłuszcze takie znajdują się między innymi w: gotowych wyrobach cukierniczych, chlebie tostowym, cieście francuskim, słodyczach i chipsach. Wyroby cukiernicze i słodycze oprócz tłuszczy trans mogą zawierać również nasycone tłuszcze zawarte w oleju kokosowym czy palmowym. Warto zmniejszyć spożycie olejów, zawierających kwasy tłuszczowe omega-6 (olej kukurydziany, słonecznikowy, z pestek winogron) na rzecz oliwy z oliwek i oleju rzepakowego.

Warto wybierać gatunki mięsa o jak najniższej zawartości tłuszczu. Szczególnie zalecany jest drób bez skóry (indyk, kurczak), cielęcina, królik. Unikać należy wędlin kupowanych w sklepie, o nie znanym składzie- za wyjątkiem szynki drobiowej. Ważne jest również ograniczenie bądź całkowite wykluczenie z diety mięsa peklowanego i wędzonego. Wołowina, wieprzowina i jagnięcina to gatunki mięs, które należy ograniczyć do 500g (po ugotowaniu) na tydzień.

Należy pamiętać o odpowiedniej podaży płynów – minimum 2l/ dobę. Woda mineralna, świeżo wyciskane soki z owoców i warzyw- to doskonałe rozwiązanie. Nie wskazane są słodkie, gazowane napoje oraz mocna kawa i alkohol. Wartościowe jest picie minimum 1 filiżanki zielonej herbaty każdego dnia, bez dodatku cukru.

5g czyli 1 łyżeczka – taka ilość soli dozwolona jest w codziennym jadłospisie. Należy uwzględnić zarówno sól dodawaną do potraw, jak i tę już zawartą w gotowych produktach, o której bardzo często zapominamy. Jest ona ukryta w wędlinach, serach, konserwach mięsnych i rybnych oraz kostkach rosołowych.

Przygotowując codzienne posiłki należy dobierać odpowiednie techniki kulinarne, które nie będą obciążały pracy przewodu pokarmowego w czasie rekonwalescencji , powinno się: gotować na parze, w niewielkiej ilości wody, dusić bez uprzedniego obsmażenia, piec w piekarniku w rękawie lub w naczyniu żaroodpornym. Przeciwwskazane jest obsmażanie i smażenie oraz pieczenie bez foli- w takich przypadkach dochodzi do wytworzenia związków o charakterze karcynogennym.

Pod żadnym pozorem nie wolno spożywać żywności nadpsutej i spleśniałej, gdyż zawiera rakotwórcze aflatoksyny. Takie produkty należy wyrzucić – zbędnym jest wycinanie spleśniałych fragmentów owoców czy warzyw, gdyż toksyna ta znajduje się w całym surowcu, a nie tylko w części, która jest nadpsuta.

Zalecane jest spożywanie jak najmniej przetworzonych produktów. Istotne jest również czytanie etykiet – im krótszy skład produktu, tym lepiej! Bardzo często producenci dodają do produktów szereg zupełnie niepotrzebnych konserwantów, które skumulowane w organizmie, mogą aktywować i powodować wznowę choroby nowotworowej.

Osoby po zakończonym leczeniu onkologicznym, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby, powinny spożywać żywność o właściwościach przeciwutleniających:

  • warzywa i owoce stanowią źródło polifenoli, które wykazują ochronne właściwości zdrowotne w przypadku nowotworów, jak i chorób układu krążenia,
  • rośliny kapustowate, za sprawą genisteiny i diindolylmetanu (DIM) cechują się wysokim potencjałem przeciwnowotworowym,
  • rośliny czosnkowe zaliczane do flawonoidów również zawierają liczne składniki ochronne,
  • zielona herbata za sprawą bogatej kompozycji polifenoli uznawana jest za produkt o działaniu przeciwnowotworowym

Żywienie, które ma na celu zapobieżenie nawrotom choroby powinno opierać się na zasadach zdrowego stylu życia. Codzienna dieta, w początkowych fazach powrotu do zdrowia powinna uwzględniać zwiększoną podać produktów białkowych oraz owoców i warzyw, aby wyrównać niedobory powstałe w wyniku stosowanych terapii. Następnie należy komponować swój jadłospis w oparciu o zasady zdrowego odżywiania.

Autorem artykułu jest mgr Małgorzata Solecka – dietetyk kliniczny,
specjalista ds. żywienia i edukacji pacjentów onkologicznych.
Artykuł objęty jest prawem autorskim. Wszystkimi prawami do tekstu oraz jego fragmentów dysponuje Autorka. Prosimy o nie powielanie tekstu ani jego fragmentów bez Jej zgody.

Piśmiennictwo:
I. Gajewska D., Kozłowska L., Lange E., „i wsp”: Dietoterapia 1, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2009
II. Jarosz M.: Nowotwory złośliwe. Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania? Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008
III. Chavallier L.: 51 zaleceń dietetycznych w wybranych stanach chorobowych, Wydawnictwo Elsevier&Partner , Wrocław 2010

Zapisz się, aby otrzymywać najświeższe informacje ze świata onkologii!

Fundacja Onkologiczna Alivia powstała w kwietniu 2010 roku. Założycielem jest Bartosz Poliński – starszy brat Agaty, u której 3 lata wcześniej, w wieku 28 lat, został zdiagnozowany zaawansowany rak. Rodzeństwo namówiło do współpracy innych.

W momencie diagnozy rokowania Agaty były niepomyślne. Rodzeństwo zmobilizowało się do poszukiwania najbardziej optymalnych metod leczenia. Nie było to łatwe – po drodze musieli zmierzyć się z niewydolnym systemem opieki onkologicznej, trudnościami formalnymi i problemami finansowymi. Szczęśliwie, udało się im pokonać te przeszkody. Agacie udało się również odzyskać zdrowie i odmienić fatalne rokowania. Doświadczenia te, stały się inspiracją do powołania organizacji, która pomaga pacjentom onkologicznym w trudnym procesie leczenia.

Fundacja naświetla problem występowania chorób nowotworowych. Propaguje także proaktywną postawę wobec choroby nowotworowej i przejęcie inicjatywy w jej leczeniu: zdobywanie przez chorych i bliskich jak największej ilości danych na temat danego przypadku, podejmowania decyzji dotyczących leczenia wspólnie z lekarzem. Podpowiada również sposoby ułatwiające szybkie dotarcie do kosztownych badań w ramach NFZ (onkoskaner.pl), informacji o nowotworach złośliwych i ich leczeniu, jak również publikuje w języku polskim nowości onkologiczne ze świata na swojej stronie, jak i na profilu Alivii na Facebook’u.

W krytycznych sytuacjach fundacja pomaga organizować środki finansowe na świadczenia medyczne dla chorych, które nie są finansowane z NFZ. Zbiórkę funduszy umożliwia Onkozbiórka, które Alivia prowadzi dla potrzebujących.