U pacjentów onkologicznych skóra wymaga szczególnej uwagi. Może reagować na leczenie, ale też – niezależnie od przebytej choroby – być miejscem rozwoju nowych nowotworów. Regularne samobadanie skóry to prosty sposób, by wychwycić niepokojące zmiany we wczesnym stadium, gdy leczenie jest najbardziej skuteczne.
Dlaczego samobadanie skóry jest tak ważne?
Po leczeniu onkologicznym Twoje ciało mogło doświadczyć wielu zmian. Skóra, podobnie jak inne narządy, może reagować na chemioterapię, radioterapię, leczenie celowane czy immunoterapię. Układ odpornościowy jest osłabiony, warstwa ochronna skóry naruszona. W związku z tym u niektórych pacjentów mogą pojawić się nowe znamiona, przebarwienia czy nietypowe zmiany skórne.
Nie wszystkie zmiany są groźne, ale niektóre mogą świadczyć o rozwoju nowotworu skóry, takiego jak czerniak, rak kolczystokomórkowy czy rak podstawnokomórkowy. Ich wczesne wykrycie daje dużą szansę na całkowite wyleczenie.
Jak przygotować się do samobadania skóry?
Wybierz dobrze oświetlone pomieszczenie i przygotuj:
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
- duże lustro,
- małe lusterko ręczne,
- telefon lub aparat do zrobienia zdjęć zmian, które chcesz obserwować.
Warto prowadzić prosty „dziennik skóry” – zapisywać datę badania i notować zmiany, które zauważasz. Najlepiej rób zdjęcie telefonem, by móc śledzić zmiany w czasie.
Na co zwrócić uwagę? W ocenie znamion pomocna jest zasada ABCDE:
A – Asymetria: jedna połowa zmiany różni się od drugiej,
B – Brzeg: poszarpany, nierówny, rozmyty,
C – Kolor (colour): nierównomierne zabarwienie, kilka odcieni w jednym znamieniu (brązowy, czarny, czerwony, biały, niebieski),
D – Średnica (diameter): więcej niż 6 mm (wielkość gumki od ołówka),
E – Ewolucja: zmiana wyglądu, kształtu, koloru lub pojawienie się nowych objawów (np. krwawienie, świąd).
Do dermatologa warto zgłosić się także wtedy, gdy pojawi się:
- rana, która nie chce się goić przez dłuższy czas (ponad 2-3 tygodnie),
- twardy, rosnący lub bolesny guzek na skórze lub pod skórą,
- swędzenie, pieczenie lub ból,
- zaczerwienienie i obrzęk bez wyraźnej przyczyny,
- zmiany w wyglądzie blizn pooperacyjnych,
- złuszczanie się skóry lub jej pękanie w określonym miejscu,
- przebarwienia (plamy na skórze o nietypowym kolorze, które różnią się od reszty skóry),
- zmiany tekstury.
Jak często badać skórę?
Większość specjalistów zaleca samobadanie raz w miesiącu. Wizyta u dermatologa – co najmniej raz w roku, a w przypadku pacjentów onkologicznych może być nawet częściej, według indywidualnych zaleceń.
Zwracaj uwagę nie tylko na skórę w widocznych miejscach, ale też na:
- skórę głowy (poproś bliską osobę o pomoc),
- przestrzenie między palcami,
- okolice narządów płciowych,
- plecy i pośladki.
Co zrobić, gdy znajdziesz coś niepokojącego?
Nie panikuj. Wiele zmian skórnych ma charakter łagodny. Jednak każde nowe lub zmieniające się znamię powinno być ocenione przez lekarza, najlepiej dermatologa lub onkologa. Jeśli planujesz wizytę, zabierz ze sobą zrobione wcześniej notatki i zdjęcia. Twoja wczesna reakcja to większe szanse na skuteczne i mniej inwazyjne leczenie.
Podsumowanie
Samobadanie skóry nie wymaga specjalistycznego sprzętu ani dużej ilości czasu. To nawyk, który może realnie wpłynąć na Twoje zdrowie i życie. Ustal stały dzień w miesiącu, w którym sprawdzisz swoją skórę. Twoja czujność może być najlepszą ochroną.
Jeśli szukasz informacji, jak chronić skórę przed słońcem, również w czasie leczenia onkologicznego, przeczytasz o tym artykuł tutaj. Na inne pytania znajdziesz odpowiedź w Bazie Wiedzy o Raku.
Autorka: Martyna Piotrowska
Konsultacja: dr hab. n. med. Joanna Czuwara
Źródła: Artykuł napisany na podstawie materiałów wewnętrznych Fundacji Alivia
