Tomografia komputerowa jest popularnym badaniem obrazowym wykorzystywanym w diagnostyce nowotworów. Podstawą są tutaj promienie rentgenowskie. Dzięki nim możliwe jest uzyskanie wielowarstwowego przekroju ciała pacjenta. To podstawowe narzędzie diagnostyczne, które jest powszechnie dostępne. Obecnie trudno wyobrazić sobie bez niego nowoczesną medycynę, a zwłaszcza onkologię.
Tomografia komputerowa – co to jest?
Tomografia komputerowa, w skrócie TK, jest badaniem bazującym na promieniowaniu rentgenowskim. Jednak w porównaniu do zwykłych zdjęć RTG źródło promieniowania oraz jego detektor są ruchome. Obracają się one wokół pacjenta leżącego na zdalnie sterowanym stole wsuniętym do specjalnego urządzenia. W ten sposób powstaje do kilku tysięcy zdjęć, które następnie łączy się, uzyskując trójwymiarowy obraz.
Tomografia komputerowa zapewnia szeroki zakres zastosowań, dlatego uznaje się ją za podstawę diagnostyki w wielu dziedzinach medycyny. Powodem wykonania TK może być:
- podejrzenie nowotworu,
- kontrola po operacji,
- podejrzenie zmian w mózgu,
- poszukiwanie zatorów i krwawień,
- obrazowanie urazów,
- badanie głowy, jamy brzusznej, klatki piersiowej,
- obrazowanie narządów wewnętrznych.
Co więcej, tomografia komputerowa znajduje zastosowanie przy nieinwazyjnych badaniach angiograficznych, wirtualnej bronchoskopii oraz wirtualnej kolonoskopii.
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
Jak wygląda badanie TK?
Tomografia komputerowa to badanie odbywające się przy użyciu promieniowania X. Jego dawka jest wyższa niż podczas wykonywania standardowych zdjęć RTG, jednak nie należy obawiać się o swoje bezpieczeństwo. Dokładna ilość promieniowania uzależniona jest od rodzaju badania. W przypadku dzieci możliwe jest ich zmniejszenie, podobnie jest też m.in. przy niskodawkowej TK.
Czasami podczas badania niezbędne jest zastosowanie kontrastu, czyli środka cieniującego. Wykorzystuje się go po to, aby lepiej uwidocznić konkretne struktury. Zazwyczaj jest to substancja na bazie związków jodu. Podaje się ją najczęściej dożylnie, choć możliwa jest też aplikacja doustnie lub doobytniczo – zależnie od badanego obszaru ciała. Kontrast usuwany jest przez nerki. Przed przeprowadzeniem tomografii niezbędne jest więc sprawdzenie ich czynności poprzez zmierzenie poziomu kreatyniny we krwi.
Jak przebiega tomografia komputerowa?
W czasie tomografii komputerowej pacjent leży na specjalnym stole, na plecach, brzuchu lub boku. Zdarza się, że jego głowę dodatkowo umieszcza się na poduszce, która ją unieruchamia. Osoba poddawana badaniu leży nieruchomo, podczas gdy stół wsuwa się do maszyny. Lampy rentgenowskie i detektory obracają się wokół pacjenta, robiąc w ten sposób serię prześwietleń ciała. Co jakiś czas konieczne może być np. wstrzymanie oddechu, o czym informują lampki lub personel medyczny za pomocą interkomu.
Tomografia komputerowa jest bezbolesna. Gdy niezbędne jest podanie kontrastu, przed wsunięciem pacjenta do maszyny zakłada się mu wenflon. Badanie trwa od kilku do kilkudziesięciu minut.
Tomografia komputerowa – jak się przygotować?
Do badania bez podawania kontrastu nie jest wymagane specjalne przygotowanie. Pacjent nie musi być na czczo – wyjątkiem jest sytuacja, kiedy tomografia komputerowa ma się odbyć w uśpieniu (sedacji). Wówczas na przynajmniej 6 godzin wcześniej należy unikać spożywania pokarmów, a na ok. 2 godziny wcześniej picia płynów.
Wskazane jest, aby stawić się w placówce z ok. 15-minutowym wyprzedzeniem. Wszystko z uwagi na to, że przed przeprowadzeniem badania niezbędne jest wypełnienie ankiety medycznej. Pacjentki w wieku rozrodczym podpisują dodatkowo oświadczenie potwierdzające, że nie są w ciąży. Gdy osoba badana przyjmuje na stałe leki, powinna zażyć je jak zwykle.
Dodatkowe zalecenia:
- należy ubrać się w luźny strój, bez metalowych elementów,
- konieczne jest zdjęcie biżuterii, spinek do włosów, aparatu słuchowego, okularów,
- pacjent musi pamiętać o zabraniu ze sobą dokumentu potwierdzającego tożsamość (ze zdjęciem),
- jeśli to możliwe, należy wziąć poprzednie wyniki badań diagnostycznych.
W przypadku, gdy niezbędne jest podanie środka cieniującego, przygotowanie do TK wygląda nieco inaczej:
- dostarczenie aktualnych wyników badań – stężenia kreatyniny, często też TSH,
- na 6 godzin przed badaniem pacjent musi pozostać na czczo, jednak nie ma ograniczeń dotyczących picia wody (najlepiej sięgać po niegazowaną),
- w przeddzień wyznaczonego terminu tomografii komputerowej z kontrastem zalecane jest zwiększenie ilości przyjmowanych płynów,
- picie większej ilości wody konieczne jest również po przeprowadzeniu badania, aby organizm mógł szybciej usunąć środek cieniujący.
Badanie TK – przeciwwskazania i skutki uboczne
Za główne przeciwwskazania do wykonania tomografii komputerowej uznaje się ciążę oraz brak możliwości pozostania w pozycji leżącej. Istnieje też dodatkowa lista dotycząca TK z kontrastem:
- niewydolność wątroby lub nerek,
- nadwrażliwość na jodowe środki cieniujące,
- cukrzyca insulinozależna,
- uczulenie na jod,
- ostra i przewlekła niewydolność krążenia,
- powikłanie po poprzednim podaniu kontrastu,
- nieuregulowane nadciśnienie tętnicze.
Karmienie piersią nie jest przeciwwskazaniem do wykonania tomografii komputerowej z podaniem środka cieniującego. Niemniej należy pamiętać, aby unikać tego do 24 godzin po przeprowadzeniu badania. Ściągnięty w tym czasie pokarm nie może być podany dziecku.
Skutki uboczne mogą odczuwać pacjenci, u których konieczne było podanie kontrastu. Bezpośrednio po jego zaaplikowaniu mogą pojawić się uderzenia gorąca i nietypowy, metaliczny posmak w ustach. Pozostałe skutki uboczne są odczuwane bardzo rzadko:
- wymioty, nudności, zmiany skórne (dolegliwości łagodne),
- dreszcze, obrzęk twarzy lub krtani, skurcze oskrzeli (dolegliwości umiarkowane),
- zatrzymanie oddechu, wstrząs hipotensyjny, zatrzymanie akcji serca, arytmia (dolegliwości poważne).
Wymienione powikłania nie są częste. Niemniej dla własnego bezpieczeństwa zaleca się, aby po badaniu pozostać w placówce przez 15-30 minut. Gdy u pacjenta nie występują niepokojące dolegliwości, może bez obaw wrócić do domu.
Co warto wiedzieć o tomografii komputerowej?
Aby wykonać tomografię komputerową, trzeba mieć skierowanie od lekarza. Dotyczy to również sytuacji, gdy pacjentowi zależy na badaniu prywatnym. Tego typu dokumentu nie może wystawić lekarz rodzinny – wyjątkiem jest TK klatki piersiowej. Osoby ubezpieczone w NFZ mają możliwość zbadania się bez ponoszenia związanych z tym kosztów. Cena tomografii komputerowej wykonanej prywatnie mieści się w przedziale od 100 do 800 zł.
Tomografia komputerowa w onkologii odgrywa bardzo ważną rolę. To jedno z podstawowych badań obrazowych, które ułatwia dokonanie oceny stopnia zaawansowania nowotworu. Pozwala również na monitorowanie postępów leczenia i kontrolowanie organizmu po zakończeniu terapii. Niekiedy TK stanowi dużą pomoc podczas wykonywania biopsji – gdy USG okazuje się niewystarczające.
Obecnie bez tomografii komputerowej bardzo trudno wyobrazić sobie diagnostykę. Pojawiające się nowe technologie oraz urządzenia pozwalają na jej ciągłe rozwijanie i udoskonalanie, aby była jeszcze bardziej pomocna.
Onkofundacja Alivia prowadzi portal Onkoskaner, w którym pacjenci z całej Polski mogą sprawdzić, gdzie najszybciej na NFZ wykonają takie świadczenie jak rezonans magnetyczny, tomografię komputerową czy PET-CT. Konsultanci Alivii codziennie pozyskują informacje o terminach badań w poszczególnych kolejkach i wprowadzają dane do systemu.
Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia
Źródła:
