Konieczność wykonania urostomii pojawia się m.in. u pacjentów z nowotworem pęcherza moczowego. Dzięki niej możliwe jest odprowadzanie moczu – mimo że drogi moczowe nie mogą prawidłowo funkcjonować. Może mieć ona charakter tymczasowy lub stały. Poniżej wszystkie niezbędne informacje dotyczące urostomii.
Urostomia – co to jest?
Urostomia to inaczej połączenie stworzone między drogami moczowymi a skórą. Powstaje po to, aby umożliwić odpływ moczu na zewnątrz – gdy nie jest to możliwe poprzez pęcherz moczowy. Tego typu operację przeprowadza się w różnych sytuacjach. To nie tylko nowotwór pęcherza moczowego, ale też choroby zapalne czy uszkodzenie pęcherza bądź dróg moczowych. Urostomia najczęściej zlokalizowana jest po prawej stronie brzucha. Umieszcza się ją w takim miejscu, aby nie była schowana, kiedy pacjent siedzi lub stoi.
Mocz jest oddawany przez niewielki otwór na ciele do specjalnego worka. Warto pamiętać, że jest kilka podziałów urostomii. Ze względu na możliwość trzymania moczu wyróżnia się przetokę otwartą (nie zapewnia trzymania moczu) i kontynentną (pacjent może z powodzeniem trzymać mocz).
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Znaczenie ma też sam sposób wyłonienia urostomii, a więc jej stworzenia. Biorąc pod uwagę ten czynnik, wyróżniana jest:
- Cystostomia – inaczej przetoka nadłonowa. Powstaje w wyniku przygotowania połączenia między pęcherzem a powłokami brzusznymi. To pozwala na odprowadzanie moczu na zewnątrz z pominięciem cewki moczowej. Podczas operacji zakładany jest cewnik, który wymaga systematycznej wymiany.
- Nefrostomia – inaczej przetoka nerkowo-skórna. Tworzy się ją poprzez połączenie światła nerki z powierzchnią skóry, odbywa się to przy wykorzystaniu RTG lub USG. Najpierw za pomocą igły nakłuwa się układ kielichowo-miedniczkowy nerki, a następnie wyprowadza się dren. Jest on przyszywany do skóry w miejscu, w którym wychodzi na zewnątrz. Nefrostomia może być jedno- lub dwustronna, w jej przypadku także konieczne jest regularne wymienianie cewnika.
- Ureterocutaneostomia – inaczej przetoka moczowodowo-skórna. Aby ją wyłonić, konieczne jest odcięcie moczowodów od pęcherza. Wszczepia się je w skórę powłok brzusznych. Taka przetoka również może być jednostronna lub dwustronna.
- Ureteroileocutaneostomia – inaczej przetoka moczowodowo-jelitowo-skórna. Znajduje się po prawej stronie brzucha, a do jej wyłonienia wykorzystywany jest fragment jelita krętego. Zespala się go z moczowodami, a z miedniczki wyprowadzany jest cewnik, który należy wymieniać. Obecnie jest to najczęściej wyłaniany rodzaj przetoki.
Jak wygląda urostomia?
Przeważnie urostomia jest w kolorze jasnoróżowym – pod tym względem przypomina nieco wnętrze jamy ustnej. Jest też wilgotna, ale dotykanie jej nie sprawia bólu, gdyż najczęściej nie jest unerwiona. Niemniej zdarzają się lekkie krwawienia z uwagi na to, że jest dobrze ukrwiona.
Pacjenci z urostomią używają specjalnego, przystosowanego do niej sprzętu. Jest nim worek urologiczny, który mocuje się bezpośrednio do skóry. Skonstruowano go w taki sposób, aby zapobiegał cofaniu się moczu, w efekcie można uniknąć infekcji układu moczowego. Worki mogą być przezroczyste lub beżowe. Są wyposażone w niewielki kranik pozwalający na opróżnianie zawartości. Ponieważ każdy worek urostomijny jest wodoodporny, pacjent może bez przeszkód brać z nim prysznic lub kąpać się.
Sprzęt do urostomii dzieli się na jednoczęściowy i dwuczęściowy. Pierwszy wymieniony to worek zintegrowany z przylepcem mocowanym do skóry. Z kolei w skład dwuczęściowego wchodzi worek i osobna płytka do przyklejania na ciele. Bardzo ważne jest to, aby odpowiednio dopasować sprzęt. Powinien być szczelny, a jednocześnie łatwy w obsłudze, o właściwej pojemności, niepodrażniający skóry i pozwalający na szybkie opróżnienie moczu. Podczas dokonywania wyboru trzeba wziąć pod uwagę kilka kwestii, którymi są:
- tryb życia pacjenta,
- rodzaj i wielkość urostomii,
- lokalizacja urostomii,
- stopień wrażliwości skóry.
Szczególną uwagę należy zwrócić na rozmiar sprzętu. Nierzadko wielkość urostomii zmienia się na przestrzeni czasu. Zakładając nowy worek, zawsze niezbędne jest przycięcie otworu w przylepcu w taki sposób, aby pasował do wyłonionej przetoki, ale jej nie dotykał. W zakresie doboru sprzętu urostomijnego każdy może liczyć na pomoc m.in. pielęgniarki stomijnej.
Urostomia – refundacja NFZ
Sprzęt do urostomii jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Podstawą do refundacji jest zlecenie – pierwsze wystawiane jest przy wyjściu ze szpitala. Należy je potwierdzić w oddziale NFZ odpowiednim dla miejsca zamieszkania. Wówczas pacjent otrzymuje Kartę Zaopatrzenia Comiesięcznego, w niej będą potwierdzane wszystkie kolejne odbiory sprzętu. Po zlecenia na dalsze miesiące można zgłosić się do swojego lekarza POZ, pielęgniarki stomijnej lub chirurga. Realizuje się je w stacjonarnym sklepie medycznym lub przez internet. Sprzęt urostomijny jest refundowany w 100% – wysokość refundacji zależy od rodzaju przetoki.
Jak żyć z urostomią – pielęgnacja
Pacjent z urostomią powinien kontrolować jej wygląd i dbać o skórę znajdującą się wokół wyłonionej przetoki. Przed założeniem nowego worka niezbędne jest usunięcie resztek starego przylepca bądź kleju z płytki. W sytuacji, gdy skóra, do której mocuje się sprzęt urostomijny nie jest gładka (np. z uwagi na blizny), warto sięgnąć po uszczelniającą pastę bądź specjalny pierścień uszczelniający. Kolejny krok to przyklejenie nowego przylepca czy też płytki i przymocowanie worka z przyciętym wcześniej na odpowiedni rozmiar otworem. Warto się przy tym upewnić, czy nie utworzyły się nigdzie nierówności bądź fałdy.
Worek do urostomii trzeba opróżniać kilka razy dziennie – zazwyczaj 6-8. Na noc najlepiej podłączyć go do worka przeznaczonego do nocnej zbiórki moczu, aby uniknąć regularnego wstawania. Zawartość opróżnia się do toalety. Wymiana worka powinna odbywać się codziennie, maksymalnie co drugi dzień.
Sprzęt urostomijny należy usuwać delikatnie, aby nie podrażnić skóry. Ważne jest także utrzymanie higieny, unikanie mocnych środków myjących i regularne usuwanie owłosienia (aby worek prawidłowo trzymał się skóry). Wyłonienie urostomii wiąże się ze zwiększonym ryzykiem kamicy nerkowej. Z tego względu konieczne jest dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu – pacjent powinien pić przynajmniej 2 litry płynów każdego dnia.
Pacjenci z urostomią – przydatne na co dzień wskazówki
Poza piciem minimum 2 litrów płynów dziennie pacjenci z wyłonioną urostomią powinni pamiętać też o kilku innych kwestiach. Należą do nich:
- kontrola ilości wapnia w diecie – jego niedobór zwiększa ryzyko osteoporozy, z kolei nadmiar przyczynia się do powstawania kamieni w nerkach,
- kontrola zabarwienia i zapachu moczu – pamiętając o uwzględnieniu spożywanych produktów i ilości wypitych płynów,
- ograniczenie ilości spożywanego czerwonego mięsa – zwiększa ryzyko rozwoju kamicy nerkowej,
- ograniczenie spożycia soli – co pomaga w zmniejszeniu ryzyka nadciśnienia tętniczego,
- systematyczne wymienianie cewnika – silikonowy wymienia się co ok. 3 miesiące, lateksowy co 4-6 tygodni (dotyczy cystostomii, nefrostomii, ureterocutaneostomii),
- dbanie o dobrze zbilansowaną, urozmaiconą dietę – ograniczenie picia alkoholu i napojów gazowanych, unikanie ostrych przypraw, regularne spożywanie posiłków,
- ograniczenie spożycia szczawianów – znajdują się m.in. w rabarbarze, szczawiu, szpinaku, amarantusie.
Przy doborze właściwego sprzętu urostomijnego podróżowanie, w tym za granicę, nie powinno być bardzo kłopotliwe. Co więcej, pacjenci z urostomią mogą bez obaw prowadzić życie seksualne i zakładać rodziny. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby uprawiać sporty – pamiętając o okresie rekonwalescencji po operacji, który wynosi zwykle ok. 3 miesiące. Worki urostomijne są stosunkowo niewielkie, dlatego można z łatwością zachować dyskrecję, nosić swoje ulubione ubrania i prowadzić życie towarzyskie.
Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia
Źródła:
