17 stycznia to dzień, w którym rozpoczyna się Europejski Tydzień Walki z Rakiem Szyjki Macicy. Jego celem jest zwrócenie uwagi kobiet na to, jak ważne są regularne badania cytologiczne i ginekologiczne. Tegoroczna edycja potrwa do 22 stycznia i jest to dobra okazja, aby odwiedzić ginekologa oraz dowiedzieć się więcej o kobiecych nowotworach. Dlaczego obchodzimy tego typu święto?
Geneza Europejskiego Tygodnia Walki z Rakiem Szyjki Macicy
Organizatorem Europejskiego Tygodnia Walki z Rakiem Szyjki Macicy jest ECCA, czyli European Cervical Cancer Association (Europejskie Stowarzyszenie ds. Walki z Rakiem Szyjki Macicy). Inicjatywa powstała w celu pokazania kobietom, jak istotną rolę odgrywają profilaktyczne badania. Regularne wizyty u ginekologa, podczas których wykonywana jest cytologia, chronią przed rozwojem nowotworu. Niekiedy mogą one nawet uratować życie.
W naszym kraju za koordynację kampanii odpowiada Ogólnopolska Organizacja Kwiat Kobiecości, która wspiera kobiety chore na raka szyjki macicy i jajnika, a także promuje profilaktykę walki z nowotworami. Obchodom Europejskiego Tygodnia Walki z Rakiem Szyjki Macicy towarzyszy wiele wydarzeń. Organizowane są m.in. spotkania z edukatorami, panele dyskusyjne czy darmowe badania cytologiczne. W wielu miastach wybrane obiekty podświetlane są na różowo, aby pokazać solidarność z kobietami walczącymi z nowotworem szyjki macicy. Ponadto w ostatnich latach regularnie organizowana była akcja Pink Lips Project i wyzwanie #pinkchallenge, za co odpowiada Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland. W tej inicjatywie może wziąć udział każdy – wystarczy zrobić sobie zdjęcie z różowymi ustami i opublikować w mediach społecznościowych, dodając znacznik #pinkchallenge oraz komentarz o konieczności zwrócenia uwagi na profilaktykę raka szyjki macicy.
Nowotwór szyjki macicy – smutne statystyki
Jak pokazują dane, na terenie Unii Europejskiej rak szyjki macicy to drugi najczęściej występujący nowotwór u kobiet w wieku 15-44 lata (wyprzedza go jedynie rak piersi). To poważny problem onkologiczny, mimo że chorobę można z łatwością wykryć we wczesnym stadium poprzez badanie cytologiczne.
W Europie, według statystyk z 2020 roku, rak szyjki macicy zajmuje 9. miejsce pod względem zachorowalności i 10. miejsce pod względem umieralności. Szacuje się, że każdego roku ten nowotwór jest diagnozowany u ok. 500 tysięcy kobiet. W Polsce w 2020 roku odnotowano ponad 3800 przypadków i 2137 zgonów. Choroba atakuje powoli i niespodziewanie, przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Gdy pojawiają się niepokojące symptomy, zwykle nowotwór jest już w zaawansowanym stadium, bardzo trudnym lub niemożliwym do wyleczenia. Dlatego systematyczne wykonywanie badań i dbanie o profilaktykę odgrywa wyjątkowo istotną rolę.
Rak szyjki macicy – to trzeba wiedzieć
Zachorowalność na raka szyjki macicy wzrasta wraz z wiekiem. Najczęściej diagnozuje się go u kobiet w wieku 45-65 lat, jednak o regularnej cytologii powinny pamiętać też znacznie młodsze pacjentki, po 20. roku życia. Ok. 80% wszystkich nowotworów złośliwych szyjki macicy stanowi rak płaskonabłonkowy, znacznie rzadziej diagnozowany jest rak gruczołowy, gruczołowo-płaskonabłonkowy, mięsak czy rakowiak.
Jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju nowotworu jest wirus HPV, czyli brodawczak ludzki (z angielskiego Human Papillomavirus). Wyróżnia się wiele jego typów, a najbardziej onkogenne to HPV16, HPV18, HPV31, HPV33 oraz HPV45. Główną drogą przenoszenia się wirusa jest kontakt seksualny, dlatego czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia są m.in.:
- duża liczba partnerów seksualnych,
- uprawianie seksu bez prezerwatywy,
- wczesna inicjacja seksualna,
- niewłaściwa higiena okolic intymnych,
- duża liczba przebytych porodów.
Raka szyjki macicy może wywołać też długotrwałe przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej czy wieloletnie palenie papierosów. Późnemu wykryciu nowotworu sprzyja też niski status socjoekonomiczny.
Jak już zostało wspomniane, we wczesnych etapach rozwoju nowotworu nie pojawiają się żadne objawy. Zaawansowany rak szyjki macicy powoduje:
- krwawienia między miesiączkami,
- krwawienie po stosunku,
- krwawienie po menopauzie,
- ból podczas stosunku,
- bóle w dole brzucha lub okolicy lędźwiowo-krzyżowej,
- ropne i nieprzyjemnie pachnące upławy.
Profilaktyka raka szyjki macicy
Europejski Tydzień Walki z Rakiem Szyjki Macicy ustanowiono w celu promowania działań profilaktycznych, które możemy podzielić na pierwotne i wtórne. Do pierwszej grupy należy szczepionka HPV. Jej podanie zaleca się przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, w wieku 9-18 lat, co dotyczy zarówno dziewczynek, jak i chłopców.
Niestety wciąż czekamy na realizację planów zawartych w Narodowej Strategii Onkologicznej o uruchomieniu bezpłatnych szczepień przeciw HPV w Polsce. Aktualnie szczepienie jest dostępne z 50% odpłatnością, i przysługuje zarówno dziewczynkom jak i chłopcom od ukończenia 9. roku życia, w celu profilaktyki zmian przednowotworowych narządów płciowych i odbytu oraz raka szyjki macicy i raka odbytu.
Osoby dorosłe również mogą zdecydować się na szczepienie przeciw HPV, ale to nie zwalnia z obowiązku dbania o profilaktykę wtórną, czyli regularnie powtarzaną cytologię. Powinna o niej pamiętać każda kobieta w wieku powyżej 20 lat.
W ramach programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy realizowanego przez NFZ pacjentki w wieku 25-59 lat mogą raz na 3 lata bezpłatnie wykonać cytologię, bez skierowania. Badanie nie jest bolesne ani niebezpieczne, dlatego nie należy się go obawiać. Polega ono na pobraniu komórek z kanału i tarczy szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Wymaz jest następnie przekazywany do laboratorium.
Wczesne wykrycie nieprawidłowości zachodzących w szyjce macicy pozwala zapobiec rozwojowi nowotworu. Systematyczne powtarzanie cytologii i innych badań ginekologicznych nie jest uciążliwe, dlatego warto o nie zadbać, aby nie martwić się o swoje zdrowie.
Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia
Źródła:
https://www.gov.pl/web/psse-chelmno/europejski-tydzien-profilaktyki-raka-szyjki-macicy
https://www.kwiatkobiecosci.pl/
http://www.puo.pl/badania-profilaktyczne/rak-szyjki-macicy
https://www.onkonet.pl/dp_nnr_rakszyjkimacicy.php
https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-profilaktyki-raka-szyjki-macicy-cytologia-
