Leczenie pacjentów onkologicznych wymaga wielokrotnego lub ciągłego kontaktu z placówkami ochrony zdrowia, a sam nowotwór zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Dlatego zaszczepienie tej grupy chorych jest priorytetowe. Temat nowej szczepionki przeciwko SARS-CoV-2 budzi wiele obaw i kontrowersji, często bezpodstawnych. Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (ESMO) przedstawiło odpowiedzi na pytania dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa szczepionki, aby rozwiać wątpliwości.
Jakie rodzaje szczepionek przeciw COVID-19 są opracowywane i zatwierdzone?
Według danych WHO obecnie prowadzonych jest 214 badań nad szczepionkami przeciw wirusowi SARS-CoV-2, spośród których 52 to badania kliniczne. Innowacyjne technologie i pozwalają na znaczne przyspieszenie rozwoju i rejestracji nowych preparatów. Dotychczas na świecie zatwierdzono dwie (w UE jedną) szczepionki na COVID-19 oparte na technologii mRNA. Ponadto trwają badania nad szczepionkami z inaktywowanym lub osłabionym wirusem, zsyntezowanymi białkami wirusa oraz DNA kodującym konkretne białko wirusa.
Podstawą dopuszczenia do obrotu szczepionki Comirnaty firm Pfizer i BioNTech było badanie kliniczne III fazy, w którym wykazano jej skuteczność i bezpieczeństwo. Po dwumiesięcznym czasie obserwacji na COVID-19 zachorowało tylko 8 pacjentów, którzy otrzymali szczepionkę oraz aż 162 pacjentów, którzy otrzymali placebo. Oznacza to, że skuteczność szczepionki wynosi 95%. Zachorowanie COVID-19 o ciężkim przebiegu wystąpiło odpowiednio u 1 i 9 pacjentów.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Czy szczepionka ma skutki uboczne? Najczęściej występującymi (u ponad 1/10 osób) działaniami niepożądanymi były ból głowy, ból mięśni i stawów, ból i obrzęk w miejscu podania, zmęczenie, dreszcze, gorączka. Działania te miały zazwyczaj nasilenie łagodne lub umiarkowane oraz ustępowały w ciągu kilku dni od podania szczepionki. Konieczne jest prowadzenie dalszych obserwacji w celu potwierdzenia dotychczasowych wyników zarówno w populacji ogólnej jak i w określonych grupach pacjentów, w tym onkologicznych.
Aktualizacja 11.01.2021:
Moderna, druga szczepionka przeciw COVID-19 została dopuszczona do obrotu na terenie Unii Europejskiej. Pozwolenie wydano w oparciu o pozytywną opinię naukową Europejskiej Agencji Leków (EMA).
Komisja wydała to zalecenie w porozumieniu z państwami członkowskimi oraz po otrzymaniu zalecenia i pozytywnej opinii naukowej od Europejskiej Agencji Leków (EMA), przygotowanych w oparciu o dogłębną analizę bezpieczeństwa, skuteczności i jakości tej szczepionki.
Czy pacjenci onkologiczni powinni być szczepieni priorytetowo?
Pacjenci onkologiczni są w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19, dlatego powinni mieć możliwość zaszczepienia priorytetowo. Szczególnie narażeni są pacjenci z nowotworami hematologicznymi, rakiem płuc oraz chorobą w stadium zaawansowanym. Epidemia SARS-Cov-2 niesie również za sobą pośrednie zagrożenie dla pacjentów onkologicznych. Może bowiem przyczyną opóźnień w wykonywaniu badań przesiewowych i diagnostycznych oraz rozpoczęciu terapii, co przekłada się na większą śmiertelność.
Czy pacjenci onkologiczni mają zdolność do budowania odporności po szczepieniu?
Nie oceniano skuteczności, bezpieczeństwa stosowania ani immunogenności szczepionki u osób z obniżoną odpornością, w tym u osób otrzymujących leczenie immunosupresyjne. Mając na uwadze mechanizm działania chemioterapii można spodziewać się, że będzie ona wpływać na zmniejszenie produkcji przeciwciał po podaniu szczepionki. Jeśli to tylko możliwe, rekomendowane jest podanie szczepionki przed rozpoczęciem chemioterapii. Przewiduje się, że efektu takiego nie będzie powodować immunoterapia – inhibitory PD-1 i PD-L1. Zmniejszoną produkcję przeciwciał może natomiast powodować stosowane w leczeniu białaczek przeciwciało anty-cD20 – rytuksymab.
Część pacjentów onkologicznych może nie wykazać wystarczającej odpowiedzi na szczepionkę ze względu na obniżoną odporność. Dzięki powszechnym szczepieniom ryzyko zachorowania pozostanie jednak zmniejszone ze względu na ograniczenie transmisji wirusa w otoczeniu.
Dotychczasowe doświadczenia wskazują jednak, że odpowiedź układu odpornościowego pacjentów onkologicznych na szczepionkę przeciw grypie jest wystarczająca. Obserwacyjne badania kliniczne dowodzą skuteczności szczepień w zmniejszeniu zachorowalności i śmiertelności na grypę wśród pacjentów onkologicznych. Wykazano również, że dzięki zwiększeniu ilości przyjętych dawek szczepionki przeciw grypie możliwe było wzmożenie produkcji przeciwciał u pacjentów będących w trakcie chemioterapii.
Jakie jest ryzyko interakcji szczepionki na COVID-19 i leków przeciwnowotworowych?
W dotychczasowych badaniach klinicznych nie badano wpływu szczepionki Comirnaty (Pfizer) na terapie przeciwnowotworowe. Dostępne są jednak dane wskazujące na dobrą tolerancję i bezpieczeństwo szczepionek przeciwko grypie podawanych pacjentom otrzymującym immunoterapię, chemioterapię i leczenie celowane.
Autorka: Natalia Tarłowska
Źródło:
