Choroba onkologiczna stanowi ogromną zmianę nie tylko w codzienności pacjenta, ale też osób wspierających chorego. Towarzyszenie pacjentowi onkologicznemu w jego zmaganiach z chorobą wymaga od bliskich sporych nakładów energii. Osoba wspierająca musi znaleźć w sobie siłę, by wyręczać osobę chorą w wielu czynnościach fizycznych, takich jak m. in. obowiązki domowe, pomoc logistyczna w transporcie do placówek medycznych czy codzienna pomoc opiekuńcza. Jednak niezależnie od siły fizycznej, osoba wspierająca powinna zadbać również o to, by wzmocnić swoją psychikę. Dzięki temu będzie mogła być skutecznym wsparciem dla chorego w tych trudniejszych momentach na drodze leczenia.
Niezależnie od posiadanych przez nas zasobów, kompetencji i różnic indywidualnych, wsparcie i współtowarzyszenie w procesie leczenia jest szczególnym doświadczeniem, także dla osoby wspierającej. Warto więc dobrze się przygotować do tego zadania.
Rola osoby wspierającej pacjenta
Osoba wspierająca towarzyszy choremu w procesie kuracji i mierzenia się z chorobą. Niejednokrotnie osoby te stają przed wieloma wyzwaniami, związanymi z nową rolą, równocześnie będąc osobami aktywnymi zawodowo, posiadającymi także swoje obowiązki.
W zależności od etapu choroby i leczenia, relacji rodzinnych czy przyjacielskich, stosunku rodziny i chorego do okoliczności choroby oraz dotychczasowych doświadczeń z placówkami medycznymi i osobami leczącymi, rodzina i bliscy chorego dążą przede wszystkim do:
Załóż zbiórkę na 1,5% podatku!
Pokryj koszty leków, badań, prywatnych konsultacji oraz dojazdów. Nie ma żadnego haczyka!
- zdobycia wiarygodnych informacji dotyczących leczenia;
- poszerzania własnych kompetencji, dotyczących prawidłowego wspierania chorego;
- poznania sposobów na wsparcie dla samych siebie w danej sytuacji;
- uświadomienia sobie możliwości odreagowania nagromadzonych emocji;
- opanowania sposobów radzenia sobie z trudnymi okolicznościami;
- stopniowej akceptacji możliwej zmiany struktury rodziny.
Ta dość obszerna lista wyzwań jest wplatana przez osobę wspierającą w codzienny, dotychczasowy grafik zadań. Jest to najczęściej spore wyzwanie organizacyjne. Zdarza się też, że tego rodzaju zmianom towarzyszy silny stres. Dochodzą też trudne emocje związane z przeżywaniem kolejnych etapów choroby osoby bliskiej.
Pojawia się silne poczucie odpowiedzialności, lęk przed możliwymi, przyszłymi komplikacjami. W tym samym momencie, gdy służymy wsparciem i pomocą, sami powinniśmy umieć z niej skorzystać. Warto skierować się po pomoc do specjalisty psychoonkologa czy psychologa.
Pomoc psychoonkologa
Psychoonkolog to inaczej psycholog, który specjalizuje się w pomocy osobom chorym onkologicznie oraz ich bliskim.
Pomoc psychologiczna nakierowana jest w głównej mierze na:
- zmniejszenie oddziaływania stresu związanego z nadmiarem różnych informacji odnośnie choroby, które wywołują lęk;
- poszerzanie wiedzy o ważnych aspektach, związanych z chorowaniem i kuracją;
- zmianę negatywnego nastawienia do procesu diagnozowania i leczenia,;
- zmianę obecnego stylu życia i wypracowanie nowego sposobu funkcjonowania w świecie;
- wykorzystanie doświadczenia, jakim jest choroba dla rozwoju osobistego i zmiany;
- postawienie zasadniczych pytań egzystencjalnych;
- poprawienie relacji z bliskimi i otoczeniem.
Oprócz spotkań indywidualnych z psychologiem czy psychoterapeutą, wiele placówek specjalistycznych i szpitali onkologicznych oferuje spotkania w ramach tzw. grup wsparcia, czyli wspólnych rozmów ludzi przeżywających podobne problemy.
Osoba wspierająca często funkcjonuje bardzo intensywnie, „na wysokich obrotach”. Dlatego wskazane jest, aby sama mogła skorzystać z tego rodzaju pomocy. Ważne są także działania służące regeneracji zasobów, czyli wewnętrznych możliwości, jakie są wykorzystywane w intensywnym procesie pomocy. Regeneracja zasobów to działania skupione na relaksacji, odpoczynku, dbaniu o siebie, wsparciu własnego zdrowia fizycznego oraz psychicznego.
Rodzaj pomocy, z jakiej może skorzystać wspierający, zależny jest od etapu choroby, w którym obecnie znajduje się bliski. Inne propozycje należy wziąć pod uwagę w czasie stawiania diagnozy, odmienne opcje w czasie leczenia długoterminowego, remisji, a jeszcze inne warianty w czasie leczenia paliatywnego oraz po śmierci chorego.
Jak rozpoznać, że potrzebujemy pomocy?
Osoba wspierająca powinna zwrócić uwagę na poniższe aspekty, które zdecydowanie mogą wpłynąć na wyczerpanie się wewnętrznych zasobów:
- nieustanny lęk przed nawrotem choroby oraz towarzyszące temu określone zachowania;
- możliwe zmiany egzystencjalne;
- wymagania chorego, którym rodzina/wspierający nie jest w stanie sprostać;
- nadmierna koncentracja na chorym i metodach jego leczenia.
Psychoonkolog może udzielić stosownego wsparcia w obszarze nowych problemów pojawiających się w związku z chorobą. Może także przyczynić się do usprawnienia procesu adaptacyjnego do nowej sytuacji. Towarzyszyć będzie w zmianach pojawiających się w relacjach i kształtowaniu się nowych. Usprawni proces komunikacji, przybliży sposoby znajdywania czasu dla siebie, a także udzieli wsparcia w podejmowaniu wyzwań.
Autorka: mgr Natalia Fuchs-Dzierżyc, Psychoonkolog, HARMONIA Poradnia Zdrowia Psychicznego Grupa LUX MED
