Jedne z najbardziej popularnych warzyw swój kolor zawdzięczają wyjątkowej substancji o prozdrowotnych właściwościach. To likopen, barwnik należący do karotenoidów, który występuje przede wszystkim właśnie w pomidorach. W mniejszych ilościach znajdziemy go w owocach guawy, różowego grejpfruta, arbuza i papai.
Kiedy jest go najwięcej?
Zawartość likopenu w pomidorach jest zależna od etapu dojrzewania owoców. W pomidorach o intensywnym czerwonym kolorze średnia zawartość likopenu wynosi 5,6 mg/100g a w jaśniejszych pomidorach, dostępnych w okresie jesienno-wiosennym tylko 2,6 mg/100g. Najlepszym źródłem likopenu są przetwory z pomidorów. Soki pomidorowe zawierają ok. 7 mg likopenu na 100g, w keczupach znajduje się ok. 11,1 mg/100 g a w koncentratach pomidorowych aż 38,9 mg/100g.
Z czym go łączyć?
Likopen nie rozpuszcza się w wodzie, ale w tłuszczu, dlatego do jego wchłaniania przez organizm niezbędne są tłuszcze. Jego biodostępność zwiększa też obróbka termiczna. Spożywanie innych karotenoidów nie zmniejsza wchłaniania likopenu, natomiast jego poziom we krwi obniża obecność w pokarmie steroli roślinnych i błonnika.
Jak działa?
Prozdrowotne działanie likopenu wynika głównie z jego silnych właściwości antyoksydacyjnych (neutralizuje reaktywne formy tlenu, czyli tzw. wolne rodniki) oraz z regulacji ekspresji genów. Likopen jest najbardziej aktywnym antyoksydantem w grupie karotenoidów i znacznie przewyższa pod tym względem beta-karoten i alfa-tokoferol.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Badania in vitro, tzn. na komórkach w laboratorium wskazują, że likopen, w odpowiednich dawkach, może mieć działanie przeciwnowotworowe. W hodowlach komórek prostaty poddanych działaniu likopenu w stężeniu 2 µM, obniżył on poziom białek biorących udział w syntezie reaktywnych form tlenu. Wykazano też, że hamuje on namnażanie i wzrost komórek raka prostaty przez modulację cyklu komórkowego, indukcję apoptozy (śmierci komórek) oraz hamowanie migracji i inwazyjności komórek. Może też brać udział w hamowaniu rozwoju komórek raka piersi, raka wątrobowokomórkowego i niedrobnokomórkowego raka płuca.
Inne badanie, na komórkach raka jelita grubego, wykazało, że w stężeniach 1-3 µM likopen chroni DNA przed wolnymi rodnikami, natomiast w stężeniu 4-10 µM jego zdolności do ochrony komórki przed stresem oksydacyjnym znacząco malały a nawet powodował zwiększenie uszkodzeń DNA. Stężenie likopenu ok. 1-3 µM notuje się we krwi osób stosujących dietę bogatą w karotenoidy, co wskazuje, że taka dieta jest korzystna dla zdrowia, natomiast suplementacja zbyt wysokimi dawkami likopenu może nie przynosić efektu, a nawet być szkodliwa.
Przeprowadzono też kilka badań nad działaniem likopenu u zwierząt. W jednym z nich badano skuteczność likopenu w leczeniu raka prostaty u myszy. Okazało się, że sam likopen nie ma żadnego wpływu, jednak zwiększa on właściwości przeciwnowotworowe leku docetaksel. U myszy, które przyjmowały docetaksel w połączeniu z likopenem zanotowano większą regresję guza i przeżywalność, niż u tych, którym podawano sam docetaksel.
W profilaktyce
Likopen ma wpływ na profilaktykę przeciwnowotworową u ludzi. Analiza diety prawie 50 000 badanych wykazała, że mężczyźni, którzy spożywali likopen na poziomie ok. 33 mg/dzień mieli o połowę niższe ryzyko zachorowania na raka prostaty niż ci, którzy przyjmowali dziennie ok. 13 mg tego karotenoidu. Co więcej, u osób, które zachorowały na raka prostaty, wysokie spożycie likopenu było związane z mniejszą angiogenezą, a co za tym idzie ze zmniejszeniem szybkości progresji nowotworu.
Dieta bogata w likopen jest korzystna również dla kobiet. Zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi, raka jajnika i raka endometrium, a u pacjentek z rakiem piersi, zmniejsza skutki uboczne radioterapii.
Warto pamiętać o włączeniu warzyw bogatych w ten barwnik w swoją codzienną dietę!
Autor: Maja Kochanowska
