Samo nie przejdzie. Jak wspierać partnera w dbaniu o zdrowie?

Wiedza o raku
12 listopada, 2025
urszulazimolag

Listopad to miesiąc, w którym mężczyźni na całym świecie zapuszczają wąsy. Za tym symbolicznym gestem kryje się Movember, czyli międzynarodowa akcja promująca zdrowie mężczyzn. Co roku przypomina o badaniach profilaktycznych, raku prostaty, raku jąder, a także o zdrowiu psychicznym. Jednak Movember to nie tylko kampania dla panów. To także moment, w którym kobiety mogą odegrać kluczową rolę: pomóc, zachęcić i wesprzeć partnerów w dbaniu o siebie.

Dlaczego mężczyźni nie chodzą do lekarza?

Choć świadomość zdrowotna rośnie, wielu mężczyzn wciąż unika gabinetów lekarskich. Według badań GUS mężczyźni żyją w Polsce średnio o 7 lat krócej niż kobiety. Jednym z powodów jest właśnie mniejsza skłonność do profilaktyki.

Mężczyźni częściej reagują dopiero wtedy, gdy coś boli. Tymczasem wczesne wykrycie raka prostaty lub jąder może uratować życie – w przypadku raka prostaty aż 9 na 10 przypadków wykrytych wcześnie jest wyleczalnych.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Przyczyny niechęci do badań mogą być różne. Wzorce kulturowe, aspekty emocjonalne i praktyczne. Wciąż pokutuje wiele szkodliwych mitów na temat nowotworów męskich i badań w ich kierunku. Jednak mity zniechęcające do profilaktyki to tylko jedna z barier, których jest znacznie więcej. Niektóre z nich to:

„Prawdziwy facet nie choruje” – w tradycyjnych wzorcach męskości dbanie o zdrowie lub chorowanie bywa kojarzone ze słabością i sprzeczne z kulturowym obrazem silnego mężczyzny. Panowie borykają się z przytłaczającą samostygmatyzacją („powinienem dać radę sam”) oraz obawą przed byciem ocenionym jako „słaby”. W literaturze psychologicznej mówimy o tym, że „normy tradycyjnej męskości” są głównym czynnikiem, który tłumi szukanie pomocy, wyrażanie emocji i zwracanie uwagi na stan zdrowia.
Wstyd i lęk – szczególnie gdy chodzi o badania intymne, np. prostaty czy jąder. Ponadto temat seksualności w trakcie i po leczeniu jest często zaniedbywany lub nieomawiany z pacjentami i partnerkami.
Lęk przed diagnozą – wielu mężczyzn woli „nie wiedzieć”, niż zmierzyć się z ewentualną chorobą. Obawiają się konsekwencji, tj. leczenie, impotencja, utrata sprawności.
Nieufność w stosunku do personelu medycznego – mężczyźni są bardziej podejrzliwi niż kobiety i krytycznie patrzą na potrzebę badań. Często mówią, że to strata pieniędzy i poradzą sobie we własnym zakresie. W badaniu Bupa Health Clinics aż 58% mężczyzn zignorowało problem zdrowotny w nadziei, że „samo przejdzie”.
Brak czasu i praktyczne bariery – trudności z umawianiem wizyt, kolejki, praca w niestandardowych godzinach. Brak zróżnicowanych form kontaktu z placówkami medycznymi (telefon, aplikacje, konsultacje online), które ułatwiałyby zapisanie się na badania w niestadardowych godzinach lub konsultacje z lekarzem.
Niewystarczająca edukacja zdrowotna mężczyzn. O ile temat chorób nowotworowych u kobiet pojawia się bardzo często, kampanie dotyczące profilaktyki zakrojone są na ogromną skalę, o tyle kwestia męskiego zdrowia jest w marketingu bagatelizowana. Tym samym mężczyźni nie otrzymują praktycznych informacji na temat tego, jakie badania powinni wykonać, w jakim wieku, z jaką regularnością, nie mają wsparcia społecznego w tym zakresie.

Co może zrobić partnerka? Wsparcie zamiast presji

Badanie przeprowadzone przez Cleveland Clinic wykazało, że 83% kobiet zachęca partnerów do corocznych badań, a wielu mężczyzn przyznaje, że dopiero dzięki zachęcie partnerki udaje się zmotywować do wizyty lekarskiej.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

To kobiety najczęściej są „menedżerkami zdrowia” w rodzinach. Umawiają dzieci do lekarza, przypominają o lekach, pilnują terminów badań. Jednak gdy chodzi o partnera, sprawa się komplikuje. Utarte wzorce myślenia nie pozawalają panom oddać steru. Jak więc wspierać, by nie wywołać oporu?

Psychologowie podkreślają, że delikatność i empatia są skuteczniejsze niż presja. Lepiej powiedzieć: „Zależy mi, żebyś się zbadał, bo chcę, żebyś był zdrowy i spokojny” niż: „Dlaczego jeszcze nie byłeś u lekarza?”

Rozmowa powinna być spokojna, najlepiej zacząć ją w neutralnym momencie, czyli niekoniecznie między późną kolacją a kolejnym odcinkiem serialu. Warto zapytać, co go powstrzymuje. Może to lęk, może brak wiedzy, może zwykła niechęć do systemu ochrony zdrowia? Czasem samo nazwanie bariery już ją osłabia.

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

Jak namówić partnera do badań profilaktycznych?

Uwzględniaj emocje, lęki, ambiwalencję partnera i zrozum presję, jaka na nim spoczywa. Twój partner może też czuć się zwyczajnie niezręcznie, może nie wiedzieć, jak zacząć taką rozmowę. Daj mu przestrzeń na wyrażenie obaw, wątpliwości, a potem wspólnie rozważcie argumenty „za” i „przeciw”. Weź też pod uwagę, że nie każdy mężczyzna reaguje na argumenty medyczne. Często skuteczniejsze okazują się konkretne, proste działania:

1. Pokaż korzyści, nie strasz

Zamiast straszyć konsekwencjami, podkreśl pozytywy: „Zbadasz się i masz spokojną głowę, że wszystko w porządku”. Przygotuj konkretne materiały (ulotki, strony internetowe, artykuły, poradniki) dopasowane językowo i wizualnie do niego (nie zbyt „medycznie”, ale rzetelnie). Pokaż mu stronę kampanii Movember 2025 Fundacji Alivia.

Warto korzystać z materiałów stowarzyszeń onkologicznych, fundacji zdrowotnych, urologów. Dobrze jest w rozmowie odwołać się do konkretnych liczb (np. jaka jest szansa wyleczenia przy wczesnym wykryciu) – ułatwia to przełożenie abstrakcji na konkrety.

Jednak tym, co najbardziej przemawia do mężczyzn, nie są teoretyczne koncepcje, a historie autentycznych ludzi. Dobrym pomysłem jest sprawdzenie, czy znany mężczyzna (gwiazda lub ktoś z Waszego otoczenia), nie ma za sobą historii, która mówi sama za siebie.

2. Zaproponuj wspólne działanie

Zamiast „idź do lekarza”, powiedz: „W listopadzie jest Movember – możemy razem umówić się na badania”.

Zalogujcie się do swoich Internetowych Kont Pacjenta i wypełnijcie ankietę programu Moje Zdrowie. Otrzymacie skierowanie na badania, a po nich udajcie się do lekarza na omówienie wyników.

Na stronie Akademia NFZ sprawdźcie kalendarz badań dla swojej grupy wiekowej.

Jeśli sama regularnie się badałaś – opowiedz o tym. Modelowanie zachowań działa lepiej niż wykłady. Partnerzy częściej podejmują działania zdrowotne, gdy ich druga połówka robi to samo.

3. Zastosuj tzw. cue to action (bodziec do działania)

Ustaw przypomnienie (SMS lub w kalendarzu), wyślij link do artykułu czy oficjalnych zaleceń, wspólnie ustalcie datę badań. Możesz ustalić regularne „dni zdrowia” w domu — np. wspólne badanie, wspólne zakupy zdrowej żywności, wspólna aktywność fizyczna. Wprowadź zwyczaj uczestniczenia w badaniach podczas różnych kampanii profilaktycznych.

4. Ułatw mu logistykę

Pomóż znaleźć przychodnię, zapisz numer telefonu, umów wizytę, jeśli wyrazi zgodę. Czasem to właśnie brak czasu czy chaos organizacyjny stanowi największą przeszkodę. Zadbajcie również o to, by Wasi partnerzy upoważnili Was do otrzymywania informacji o stanie zdrowia oraz do dokumentacji medycznej.

Zapytajcie w rejestracji o inne sposoby umawiania na wizytę (również z wyprzedzeniem) poza telefonicznym lub osobistym w przychodni.

5. Zmień jego punkt widzenia

Mężczyzn często motywuje dbanie o innych. Rozmawiaj o wspólnej przyszłości, o tym, że dbanie o niego, to troska o Waszą rodzinę. Zmień narrację i myślenie o badaniach jako czymś egoistycznym na coś, co robicie dla wspólnego dobra.

Jednak uważaj na to, by nie był to główny punkt Waszych rozmów wokół badań, bo wzmocni presję, by priorytetowo traktować innych, a nie siebie.

6. Wzmocnij pozytywnie

Po wizycie pochwal go, doceń, zaproponuj coś miłego. Jak z dzieckiem, powiesz. I tak, i nie. Motywacja zewnętrzna też jest ważna, a pozytywne emocje utrwalają nawyki. Pamiętaj, że dla niego jest ważne to, co myślisz, czujesz i mówisz o nim.

Potencjalne pułapki i ograniczenia

Musisz być gotowa na to, że nie każda rozmowa zaowocuje zmianą. Zbyt intensywna presja lub emocjonalne naciski mogą spowodować opór. Czasem jednak pojawia się, nawet gdy delikatnie i z wyczuciem próbujesz motywować.

Opór może być silny, szczególnie jeśli Twoja bliska osoba odbierze to jako utratę kontroli lub zagrożenie tożsamości męskiej. Wchodzisz w tym momencie w konflikt ról i balansujesz między troską a autonomią mężczyzny. Może to być powodem napięć między Wami. Jedyne, co możesz zrobić, to być zawsze otwarta na dialog i nastawić się, że może upłynąć więcej czasu, zanim on umówi się na badanie.

Nie pomagają tutaj niestety ograniczenia systemowe, takie jak dostępność lekarzy, konieczność uzyskania skierowania do większości specjalistów, terminy przyjęć, czy możliwość dodzwonienia się do porani, by umówić termin wizyty.

Nie jesteśmy jednak bezradne i bezdrani. W ramach programu Moje Zdrowie można wykonać badania co 5 lat, a po 50. roku życia co 3 lata. Jeśli jednak barierą w dalszej diagnostyce, szczególnie nowotworowej jest dostępność terminów, koszty, kolejki, pamiętajcie o portalu Onkoskaner. Znajdziesz w nim, m. in. terminy w całej Polsce na pierwszą wizytę u onkologa, bez skierowania.

Wspólne działania: kiedy zdrowie to sprawa obojga

Wspólne dbanie o zdrowie zbliża. Badania pokazują, że zmiana stylu życia w duecie działa skuteczniej niż w pojedynkę. Gdy jedna osoba zaczyna ćwiczyć lub zdrowiej jeść, druga szybciej dołącza.

Możecie razem:

zrobić badania okresowe i porównać wyniki,
zaplanować codzienny spacer lub weekend bez ekranu,
gotować zdrowe kolacje, ograniczyć alkohol,
wyznaczyć wspólne cele: mniej stresu, więcej snu, więcej radości.

To coś znacznie więcej niż profilaktyka. To także sposób na zacieśnienie relacji.

Gdzie szukać wsparcia – kampanie i organizacje

Partnerki mogą angażować się w akcje lokalne, organizować wydarzenia, promować wśród znajomych, być częścią zespołów Movembera lokalnie (np. w firmach, społecznościach). W Polsce coraz więcej inicjatyw zachęca mężczyzn do badań:

Fundacja Alivia – na dedykowanej akcji Movember stronie udostępniamy informacje na temat samobadania jąder oraz listę badań dla trzech grup wiekowych, informujemy jak uzyskać wsparcie, dzielimy się ekspercką wiedzą o nowotworach męskich w formie webinarów i artykułów.

Ponadto w Fundacji Alivia uzyskasz wsparcie w przypadku otrzymania diagnozy nowotworu. Zapraszamy na stronę https://moja.alivia.org.pl/. Po rejestracji otrzymasz m.in. spersonalizowane informacje o leczeniu, diagnostyce, diecie i prawach pacjenta, darmowe konsultacje z onkologiem, psychoonkologiem, dietetykiem, prawnikiem, społeczność wsparcia.

NFZ i programy profilaktyczne – oferują darmowe badania, m. in. w programie Moje Zdrowie 20+,
Telefoniczna Informacja Pacjenta NFZ 800 190 590 – informacje dotyczące leczenia onkologicznego i profilaktyki uzyskasz wybierając numer 3,
Fundacje psychoonkologiczne – wspierają pary, w których pojawia się diagnoza onkologiczna.

Warto też śledzić lokalne wydarzenia, bo wiele miast w listopadzie organizuje darmowe konsultacje i warsztaty pod hasłem Movember.

Podsumowanie

Dbając o zdrowie partnera, dbasz o Waszą wspólną przyszłość. Nie chodzi o kontrolowanie ani o moralizowanie. Chodzi o empatię, troskę i odwagę, by rozmawiać o rzeczach, o których łatwiej milczeć. Wyzwanie polega na przekazaniu autentycznych historii językiem, który otwiera, a nie zamyka drzwi i sprawi, że Twój mężczyzna poczuje się mniej samotny i chętniej zadba o siebie.

Movember to dobry moment, by zapytać: „Kochanie, jak się czujesz?” i wspólnie zrobić pierwszy krok. Może będzie nim umówienie badania lub przeczytanie artykułu dotyczącego nowotworów męskich z Bazy Wiedzy o Raku?

Autorka: Martyna Piotrowska

Źródła [dostęp 12.11.2025 r.]: