Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest kojarzony głównie z rakiem szyjki macicy, a więc z nowotworami żeńskimi. Choć rak szyjki macicy jest najczęściej występującym nowotworem wywoływanym przez HPV, nie oznacza to, że zakażenie wirusem brodawczaka nie dotyka mężczyzn. Na szczęście współczesna medycyna pozwala nam obniżyć ryzyko zakażenia się HPV.
Co wiemy o HPV?
Wirus rozpowszechnia się głównie drogą płciową, a nosicielami są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Szacuje się, że ponad 80% osób aktywnych seksualnie przechodzi zakażenie chociaż raz w życiu. Nasz układ odpornościowy zwykle sprawnie radzi sobie z wirusem sam. Jednak stan utajenia (latencja) może trwać przez lata, infekcja może być niewykrywalna w testach i uaktywnić się w czasie obniżonej odporności.
Z pełną informacją na temat wirusa brodawczaka ludzkiego zapoznasz się w naszej Bazie Wiedzy o Raku.
HPV u mężczyzn
Mężczyźni zakażają się HPV z podobną częstotliwością, co kobiety. U nich również wirus może wywołać konsekwencje zdrowotne, w tym zachorowanie na nowotwór złośliwy.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
HPV u mężczyzn może poskutkować:
- rakiem prącia: choć jest to rzadko występujący nowotwór złośliwy, ponad 60% nowotworów prącia jest wywołanych przez HPV, szczególnie typem HPV 16.
- rakiem odbytu: HPV wywołuje ponad 90% nowotworów odbytu. Rozwój raka odbytu jest poprzedzony stanem przedrakowym – śródnabłonkową neoplazją odbytu.
- nowotworami głowy i szyi. Większość nowotworów wywołanych HPV rozwija się w gardle (rak migdałka i podstawy języka). Te nowotwory dotykają mężczyzn częściej niż kobiety.
Oprócz nowotworów HPV może wywołać u mężczyzn brodawki okolic narządów płciowych (tzw. kłykciny kończyste), jamy ustnej lub gardła.
HPV u mężczyzn a wpływ na płodność
Badania Uniwersytetu w Kordobie opublikowane w 2024 roku wykazały, że mężczyźni, u których wykryta została obecność HR-HPV, mają plemniki gorszej jakości. Zakażenie powoduje nasiloną śmiertelność plemników wywołaną stresem oksydacyjnym, a także osłabienie lokalnej reakcji immunologicznej w układzie moczowo-płciowym.
Możesz nie wiedzieć, że masz HPV
Brak objawów zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego sprawia, że mężczyźni mogą być nieświadomi nosicielstwa tego wirusa i przekazywać go dalej. Profesor Krzysztof Nowosielski zaznacza, że okres rozwoju nowotworu wywołanego HPV może wynosić nawet 10 lat, dlatego ważne są regularne badania przesiewowe, jak również wykonanie szczepienia przeciw HPV przed podjęciem aktywności seksualnej.
W przypadku mężczyzn nie ma rutynowego badania przesiewowego, które byłoby odpowiednikiem cytologii. W przypadku pojawienia się objawów np. kłykcin kończystych lub u osób z grup ryzyka (np. mężczyźni uprawiający seks analny, partnerzy osób z wykrytym HPV wysokiego ryzyka), wykonywany jest test molekularny (PCR). Wymaz do badań jest pobierany z obszarów, w których najczęściej występuje wirus: z prącia, cewki moczowej, odbytu, jamy ustnej. Test genetyczny określa obecność HPV i jego typ (wysokiego lub niskiego ryzyka onkogennego).
Mity na temat HPV i szczepień przeciwko wirusowi
Mit: HPV są zakażone osoby nadaktywne seksualnie i jest to dowód zdrady
Fakt: HPV to bardzo powszechny wirus, którym zakazi się co najmniej raz ponad 80% aktywnych seksualnie, bez względu na liczbę partnerów. Kontakty seksualne są główną drogą zakażenia, ale HPV może być przenoszony na inne sposoby – zakażenie na siłowni, u fryzjera, w salonie tatuażu lub przez użycie wspólnych przedmiotów (np. ręcznika).
Mit: Nie ma sensu szczepić dorosłych osób na HPV
Fakt: Największa skuteczność szczepienia jest w wieku 9-14 lat, ale nie oznacza to, że dorosłe osoby nie mogą się zaszczepić przeciw HPV. Szczepienie może nadal zapewniać ochronę przed typami wirusa, z którymi dorosłe osoby aktywne seksualnie jeszcze nie miały styczności. Państwowy Zakład Higieny zaznacza, że zaszczepić się mogą osoby nawet do 26 roku życia.
Mit: Szczepienie chłopców nie ma sensu, bo HPV wywołuje raka szyjki macicy
Fakt: Rak szyjki macicy jest najczęściej występującym nowotworem wywołanym przez HPV, ale skutki zakażenia dotyczą również mężczyzn. Są oni nosicielami wirusa, jak również HPV naraża ich na zachorowanie na raka odbytu, prącia, krtani lub migdałków.
Mit: Szczepionka zwalcza wirusa HPV
Fakt: Szczepionka zapewnia silną ochronę przed nowymi zakażeniami HPV, ale nie jest lekiem na zakażenie, jeśli już do niego doszło.
Podsumowanie
HPV jest wirusem występującym u mężczyzn, choć zakażenie nim nie jest jednoznaczne z zachorowaniem na nowotwór złośliwy. Warto jednak ograniczać ryzyko zarażenia wykonując szczepienie przeciw HPV już we wczesnym wieku, nawet od 9 roku życia. Dzięki temu można znacznie ograniczyć zachorowanie na nowotwór złośliwy oraz zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa.
Źródła [dostęp 27.10.2025 r.]:
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2022/12/8.-Przewodnik-po-szczepieniach-przeciw-HPV-dla-pracownikow-medycznych.pdf
- https://www.youtube.com/watch?v=MMp3vBL2MLU
- https://alivia.org.pl/wiedza-o-raku/hpv-a-nowotwory/
- https://alivia.org.pl/wiedza-o-raku/rak-pracia/
- https://www.onkonet.pl/n_n_5_faktow_wirus_hpv.php
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/wirus-hpv-co-powinienes-wiedziec
- https://pulsmedycyny.pl/medycyna/onkologia/wirus-hpv-wplywa-negatywnie-na-meska-plodnosc-badanie/
