Europejska Agencja Leków (EMA) wydała pozytywną opinię dotyczącą warunkowego dopuszczenia do obrotu terapii komórkowej Zemcelpro. To pierwsza w Europie terapia oparta na rozszerzonej krwi pępowinowej, przeznaczona dla pacjentów z nowotworami układu krwiotwórczego, którzy potrzebują przeszczepu, ale nie mają dostępu do odpowiedniego dawcy komórek szpiku. Decyzja otwiera nowy rozdział w leczeniu ostrych białaczek i innych nowotworów krwi.
Dla kogo przeznaczona jest terapia Zemcelpro?
Terapia jest wskazana dla dorosłych z nowotworami krwi, którzy wymagają przeszczepienia allogenicznych komórek macierzystych, a nie mają odpowiedniego dawcy rodzinnego ani niespokrewnionego. W praktyce dotyczy to m.in. pacjentów z ostrą białaczką szpikową (AML), ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL), zespołami mielodysplastycznymi (MDS), szpiczakami oraz chłoniakami.
Alternatywnym źródłem komórek macierzystych krwi może być krew pępowinowa. Jednak często w krwi pępowinowej jest mało komórek macierzystych, co może opóźniać przyjęcie przeszczepu, czyli skuteczne osadzenie się i namnożenie komórek dawcy w szpiku kostnym biorcy.
Brak odpowiedniego dawcy to częsty problem – szczególnie u pacjentów, dla których z różnych powodów baza dawców jest ograniczona. Zemcelpro może stanowić dla nich jedyną realną szansę na terapię ratującą życie.
Dlatego Zemcelpro otrzymał wsparcie w ramach programu PRIority MEdicines (PRIME), który zapewnia wczesne i szerokie wsparcie naukowe oraz prawne dla leków o szczególnym potencjale zaspokojenia niezaadresowanych potrzeb medycznych pacjentów.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Czym jest Zemcelpro i jak działa?
Zemcelpro (terapia komórkowa UM171) to nowatorska terapia komórkowa, w której wykorzystuje się komórki macierzyste z krwi pępowinowej dawcy. Część z nich (komórki CD34+) namnaża się laboratoryjnie i podaje razem z nienamnażanymi komórkami CD34-. Obie frakcje pochodzą z tej samej krwi pępowinowej.
Po podaniu pacjentowi komórki zawarte w preparacie Zemcelpro migrują do szpiku kostnego, gdzie dzielą się, dojrzewają i różnicują w komórki układu krwionośnego. Dzięki namnożeniu komórek terapia zwiększa efektywność przeszczepu. Dodatkowo ekspansja komórek zmniejsza czas potrzebny do przyjęcia przeszczepu.
Jak wyglądało badanie kliniczne?
Podstawą rejestracji była analiza wyników z badania obejmującego 27 pacjentów leczonych za pomocą Zemcelpro. Czterech z nich otrzymało dwie jednostki krwi pępowinowej w pierwszej fazie badania. Następnie do drugiej części włączono 23 pacjentów, którzy mieli otrzymać pojedynczy przeszczep krwi pępowinowej z namnożonymi komórkami, ale otrzymało go 22 pacjentów.
W badaniu oceniano między innymi wykonalność namnażania komórek, bezpieczeństwo przeszczepu, czas do wszczepienia neutrofili i płytek krwi z krwi pępowinowej ekspandowanej UM171 oraz minimalną dawkę komórek krwi pępowinowej przed ekspansją, która pozwoliła na szybkie wszczepienie.
U pacjentów leczonych Zemcelpro obserwowano szybszy wzrost liczby neutrofili i komórek odpornościowych, co pozwalało na wcześniejsze opuszczenie szpitala. Żaden przeszczep nie został odrzucony. W porównaniu ze standardową terapią krwią pępowinową, Zemcelpro umożliwiało m.in. skrócenie czasu do wszczepienia oraz zmniejszenie ryzyka ciężkich infekcji.
Czy terapia jest bezpieczna?
Profil bezpieczeństwa Zemcelpro oceniono jako porównywalny ze standardowym przeszczepem komórek macierzystych. Najczęstsze działania niepożądane obserwowane w szerszej grupie 116 pacjentów leczonych Zemcelpro obejmują niskie stężenie różnych rodzajów komórek krwi i przeciwciał pomagających zwalczać infekcje, wysokie ciśnienie krwi, infekcje oraz zespół przeszczepu, stan zapalny, który może wystąpić po przeszczepie.
Ostra choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD), w której przeszczepione komórki atakują organizm wkrótce po przeszczepie, wystąpiła u 60% pacjentów do 100 dni po przeszczepie. Przewlekła GvHD pojawiła się do jednego roku po przeszczepie u 13% pacjentów.
EMA uznała, że korzyści przewyższają ryzyko i wydała pozytywną opinię o dopuszczeniu leku do obrotu w całej Unii Europejskiej.
Podsumowanie i treść wskazania
Zemcelpro stanowi przełomową opcję dla pacjentów, którzy dotąd nie kwalifikowali się do przeszczepu z powodu braku odpowiedniego dawcy. Dzięki zastosowaniu innowacyjnej technologii ekspansji komórek, terapia zwiększa szanse na skuteczne leczenie i zmniejsza ryzyko powikłań.
Komisja Europejska podejmie decyzję o zatwierdzeniu w ciągu najbliższych dwóch miesięcy. Firmę, która dostarcza terapię, czekają jeszcze dodatkowe badania, ale jeśli otrzyma pozwolenie na dopuszczenie do obrotu, pacjenci już będą mogli korzystać z nowej opcji.
Pełne wskazanie do stosowania brzmi:
Zemcelpro jest wskazany do leczenia dorosłych pacjentów z nowotworami hematologicznymi wymagającymi allogenicznego przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych, po leczeniu mielosupresyjnym, dla których nie ma innych odpowiednich dawców komórek.
Chcesz wiedzieć więcej o leczeniu nowotworów krwi? Znajdziesz dodatkowe informacje w bazie wiedzy o raku.
Informacje dla lekarzy
Zemcelpro został przebadany w badaniach fazy I-II u pacjentów z ostrymi postaciami białaczki i mielodysplazji o wysokim i bardzo wysokim ryzyku, u których dostępne opcje leczenia są ograniczone, a rokowania są niekorzystne i występuje wysoka częstość nawrotów przy obecnym standardzie opieki, w tym u pacjentów:
- z mutacjami TP53 lub innymi nieprawidłowościami genetycznymi,
- pacjentów wymagających drugiego przeszczepu
- oraz pacjentów z oporną lub aktywną postacią choroby.
Kwalifikowani pacjenci byli w wieku od 3 do 64 lat, ważyli co najmniej 12 kg, cierpieli na nowotwór hematologiczny wymagający allogenicznego przeszczepu hematopoetycznych komórek macierzystych, nie mieli odpowiedniego dawcy zgodnego pod względem HLA i mieli wynik w skali Karnofsky’ego wynoszący co najmniej 70%. W badaniu miało wziąć udział pięć ośrodków klinicznych, jednak ostatecznie otwarto tylko dwa, które leczyły wyłącznie dorosłych pacjentów, w związku z czym nie rekrutowano pacjentów pediatrycznych (w wieku poniżej 18 lat). Pacjenci w wieku poniżej 50 lat bez chorób współistniejących otrzymali schemat kondycjonowania mielosupresyjnego (cyklofosfamid 120 mg/kg, fludarabina 75 mg/m2 i całkowite napromieniowanie ciała dawką 12 Gy), a pacjenci w wieku powyżej 50 lat i pacjenci z chorobami współistniejącymi otrzymali mniej mielosupresyjny schemat kondycjonowania (cyklofosfamid 50 mg/kg, tiotepa 10 mg/kg, fludarabina 150 mg/m2 i napromieniowanie całego ciała dawką 4 Gy).
To jednoramienne, otwarte badanie fazy I-II dotyczące bezpieczeństwa i wykonalności składało się z dwóch części. W części pierwszej pacjenci otrzymali dwie jednostki krwi pępowinowej (jedną rozszerzoną UM171 i jedną nieprzetworzoną krew pępowinową) do momentu przyjęcia się przeszczepu. Później pacjenci otrzymali pojedynczą jednostkę krwi pępowinowej wzbogaconą UM171 w ramach schematu zmniejszania dawki w celu określenia minimalnej dawki komórek krwi pępowinowej zapewniającej szybkie wszczepienie.
Pacjentom podano dożylnie komórki CD34-dodatnie namnożone przez UM171 w ciągu 7 dni oraz frakcję CD34-ujemną zawierającą limfocyty. Głównymi punktami końcowymi były: wykonalność ekspansji UM171, bezpieczeństwo przeszczepu, kinetyka rekonstytucji hematopoetycznej (czas do wszczepienia neutrofili i płytek krwi) krwi pępowinowej ekspandowanej UM171 oraz minimalna dawka komórek krwi pępowinowej przed ekspansją, która pozwoliła na szybkie wszczepienie.
Wykonalność analizowaliśmy u wszystkich włączonych do badania pacjentów, a wszystkie pozostałe pierwotne punkty końcowe analizowaliśmy zgodnie z protokołem u wszystkich pacjentów, którzy otrzymali pojedynczy przeszczep krwi pępowinowej wzbogaconej UM171. Badanie zostało zakończone i zarejestrowane w serwisie ClinicalTrials.gov pod numerem NCT02668315.
W okresie od 17 lutego 2016 r. do 11 listopada 2018 r. do badania włączono 27 pacjentów, z których czterech otrzymało dwie jednostki krwi pępowinowej ze względów bezpieczeństwa w części 1 badania. Następnie do części 2 włączono 23 pacjentów, którzy mieli otrzymać pojedynczy przeszczep krwi pępowinowej z namnożonymi komórkami za pomocą UM171, a 22 pacjentów otrzymało pojedynczy przeszczep krwi pępowinowej z namnożonymi komórkami za pomocą UM171. W momencie zakończenia gromadzenia danych (31 grudnia 2018 r.) mediana czasu obserwacji wynosiła 18 miesięcy (IQR 12–22). Minimalna dawka komórek z jednostki krwi pępowinowej po rozmrożeniu, która zapewniła szybkie wszczepienie jako pojedynczy przeszczep krwi pępowinowej po rozszerzeniu UM171, wynosiła 0,52 × 105 komórek CD34-dodatnich. Udało nam się rozszerzyć 26 (96%) z 27 jednostek krwi pępowinowej za pomocą UM171. Wśród 22 pacjentów, którzy otrzymali pojedynczy przeszczep krwi pępowinowej rozszerzonej UM171, mediana czasu do wszczepienia 100 neutrofili na μl wyniosła 9,5 dnia (IQR 8-12), mediana czasu do wszczepienia 500 neutrofili na μl wyniosła 18 dni (12,5-20,0) i żaden przeszczep nie został odrzucony. Mediana czasu do odzyskania płytek krwi wyniosła 42 dni (IQR 35–47).
Najczęstszymi zdarzeniami niepożądanymi niezwiązanymi z układem krwi były neutropenia z gorączką 3. stopnia (16 [73%] z 22 pacjentów) i bakteriemia (9 [41%]). Nie zaobserwowano żadnych nieoczekiwanych zdarzeń niepożądanych. Jeden (5%) z 22 pacjentów zmarł z powodu rozlanego krwotoku pęcherzykowego związanego z leczeniem.
Autorka: Martyna Piotrowska
Źródła:
Zemcelpro | European Medicines Agency (EMA)
New stem cell therapy to treat patients with blood cancers | European Medicines Agency (EMA)
Zemcelpro® (UM171 Cell Therapy) receives positive CHMP opinion for treatment of blood cancer patients without access to suitable donor cells – BioSpaceHematopoietic stem cell transplantation using single UM171-expanded cord blood: a single-arm, phase 1–2 safety and feasibility study – The Lancet Haematology
