Onkofundacja Alivia i Fundacja SEXEDPL o szczepieniach przeciwko HPV: Musimy działać odważnie i podejmować pilne decyzje

16 maja w Senacie RP odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia pt. „Profilaktyka zakażeń HPV. Szczepienia, edukacja zdrowotna”. Podczas tego spotkania oraz późniejszego briefingu prasowego Joanna Frątczak-Kazana z Onkofundacji Alivia oraz Martyna Wyrzykowska z Fundacji SEXEDPL zaprezentowały postulaty, których realizacja może przynieść poprawę wyszczepialności przeciw HPV w Polsce. Organizacje zaapelowały m.in. o jak najszybsze rozpowszechnienie szczepień w szkołach. 

Rok temu został wprowadzony powszechny program szczepień przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), skierowany do dziewcząt i chłopców. HPV jest przenoszony drogą płciową, dlatego zaleca się, by szczepienie odbyło się przed inicjacją seksualną. Niemniej dorośli również mogą przyjąć szczepienie przeciw HPV, ponieważ jest to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów zapewniających długotrwałą ochronę przed zakażeniem i chorobami nim wywołanymi. 

W Polsce rocznie odnotowuje się ok. 4,4 tysiąca przypadków zachorowań na HPV-zależne nowotwory złośliwe u kobiet oraz 1,6 tysięcy u mężczyzn. Codziennie sześć Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a cztery pacjentki umierają z powodu tej choroby, wywoływanej w 95% przypadków przez zakażenie HPV. Ten negatywny trend można jednak odwrócić, ponieważ nowotwory HPV-zależne to jedne z nielicznych, przed którymi można chronić się dzięki szczepieniom. Niestety, obecnie osiągnięty poziom wyszczepialności jest radykalnie niższy od oczekiwanego oraz wartości przewidzianych w Narodowej Strategii Onkologicznej.

– Od czerwca 2023 roku jest możliwość szczepienia dzieci. Niemniej jednak odpowiedź społeczna jest bardzo słaba i tutaj to jest bardzo naglące, bardzo priorytetowe, dlatego że statystyki biją na alarm – 16% wyszczepialności to jest zbyt mało. (…) Przed nami wielka praca, dlatego Zespół do Spraw Badań Naukowych i Innowacji zajął się tą tematyką, bo w mojej ocenie jako lekarza praktyka, szczepienia na HPV to dalej w Polsce innowacja, o czym mówią statystyki zachorowalności na raka szyjki macicy i inne nowotwory – powiedziała, otwierając posiedzenie, dr Agnieszka Gorgoń-Komor, Przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji.

OnkoFundacja Alivia oraz Fundacja SEXEDPL podjęły wspólne działania zmierzające do poprawy sytuacji związanej z wciąż niską wyszczepialnością w naszym kraju. 

– Spotykamy się, ponieważ po wielu, wielu latach oczekiwań wprowadzano w Polsce powszechny program szczepień przeciw HPV. I takim kluczowym wyzwaniem jest osiągnięcie jak najwyższego poziomu wyszczepialności, aby oczywiście uchronić kolejne pokolenia przed wirusem – podkreśliła Anja Rubik, założycielka Fundacji SEXEDPL w odtworzonym podczas posiedzenia nagraniu. Fundacja jest jedyną organizacją, która obecnie prowadzi kampanię ogólnopolską promującą szczepienia przeciw HPV, jej przedstawicielka w swojej wypowiedzi podkreśliła, że konieczne są dodatkowe działania. 

– Dla nas absolutnie niewystarczające jest działanie wyłącznie edukacyjne. My na początku roku, dokładnie 4 marca, rozpoczęliśmy kampanię „Bye, bye HPV”. Rozświetliliśmy wtedy Pałac Kultury, zaangażowaliśmy influencerów do działania, żeby uświadomić, czym ten problem jest i bardzo cieszymy się z tego, że tę kampanię zgodziło się objąć swoim honorowym patronatem Ministerstwo Zdrowia. Kampanię podzieliliśmy na 4 etapy. Pierwszy mamy za sobą i to, że szczepionek brakuje, odczytujemy jako sukces tego pierwszego etapu kampanii. Drugi etap to przejście właśnie z tej części edukacyjnej, do części praktycznej, bo tak jak powiedziałam, dla nas jest to po prostu frustrujące, żeby tylko mówić, a później patrzeć na to, że de facto otaczają nas takie hasła, że się nie da, że jest trudno, że może za jakiś czas – powiedziała Martyna Wyrzykowska, dyrektorka zarządzająca Fundacji SEXEDPL.

W styczniu tego roku pod apelem Onkofundacji Alivia dot. wprowadzenia szczepień 
w szkołach podpisało się 30 organizacji pacjenckich, które wspierają pacjentów, nie tylko chorych onkologicznie. Obecny poziom wyszczepiania przeciwko HPV w Polsce wynosi ok. 20% w grupie docelowej, tymczasem według zapisów znajdujących się Narodowej Strategii Onkologicznej, celem jest 60% do końca 2028 roku. 

– Za dokładnie dwa tygodnie minie rok od kiedy program powszechnych szczepień przeciw HPV został rozpoczęty. Wprowadziliśmy go jako ostatnie państwo w Unii Europejskiej. Przed nami, szczepienia przeciw HPV zostały wprowadzone w 60 państwach świata. W związku z czym jesteśmy daleko, daleko w tyle. Przed nami bardzo duże wyzwania 
i my jako organizacje pacjenckie, organizacje pozarządowe dołożymy wszelkich starań, aby udało się zrealizować cel zaplanowany w Narodowej Strategii Onkologicznej. Do tego potrzebne są pilne i odważne decyzje – przekonywała Joanna Frątczak-Kazana, wicedyrektorka Onkofundacji Alivia. 

Po posiedzeniu odbył się briefing prasowy, podczas którego zostały zaprezentowane postulaty Onkofundacji Alivia oraz Fundacji SEXEDPL:

1. Wprowadzenie długofalowego programu szczepień przeciw HPV w szkołach przy współpracy z lokalnymi samorządami oraz ośrodkami podstawowej opieki zdrowotnej.
2. Wprowadzenie edukacji zdrowotnej prowadzonej jako obowiązkowego przedmiotu w szkołach, na bazie podstawy programowej przygotowanej w konsultacji 
   z organizacjami pozarządowymi i z uwzględnieniem nowoczesnych metod i narzędzi komunikacji z dziećmi i młodzieżą.
3. Organizacja celowanych kampanii informacyjno-promocyjnych skierowanych do rodziców, dzieci i młodzieży, przygotowanych i ewaluowanych na podstawie badań ilościowych oraz jakościowych.
4. Uproszczenie procedur przystąpienia i realizacji szczepień przez placówki podstawowej opieki zdrowotnej, w tym systemu raportowania, wyceny świadczenia oraz wdrożenie mechanizmów nagradzania ośrodków, w których odsetek wyszczepienia jest wyższy od średniej dla regionu i/lub osiągnięto znaczący postęp w tej dziedzinie. 
5. Aktywny, bieżący i ogólnodostępny monitoring realizacji szczepień (odsetka populacji docelowej) na poziomie poszczególnych poziomów samorządowych.

Ponadto organizacje apelują o powołanie stałego zespołu roboczego złożonego z przedstawicieli instytucji administracji rządowej, samorządów, ekspertów medycznych oraz organizacji pozarządowych, odpowiedzialnego za ewaluację postępów w ramach programu.

W czasie posiedzenia padły ważne deklaracje ze strony Ministerstwa Zdrowia dotyczące m.in. braku konieczności obecności rodzica przy wykonywaniu szczepienia w szkole czy zastąpienia przedmiotu „Wychowanie do życia w rodzinie” obligatoryjnym przedmiotem „Edukacja zdrowotna” od 2025 roku.