Czy kwasy tłuszczowe omega-3 mogą faktycznie chronić przed rakiem? Czy ich suplementacja ma znaczenie w trakcie leczenia? Aby odpowiedzieć na te pytania, przeanalizowaliśmy najnowsze badania kliniczne przeprowadzone z udziałem ludzi oraz wyjaśnimy mechanizmy, dzięki którym omega-3 mogą wpływać na komórki nowotworowe. Europejskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ang. European Society for Clinical Nutrition and Metabolism, ESPEN) zaleca pacjentom onkologicznym suplementację Omega-3 podczas leczenia. Szczególnie dotyczy to osób, u których występuje ryzyko niedożywienia i kacheksji nowotworowej. Dlaczego? Ten artykuł przeczytasz w 5 minut.
- Czym są kwasy tłuszczowe omega-3?
- Czy kwasy Omega-3 chronią przed nowotworami?
- Czy kwasy Omega-3 powodują raka prostaty?
- W jaki sposób kwasy Omega-3 chronią przed rozwojem nowotworów?
- Kwasy tłuszczowe Omega-3, masa mięśniowa i leczenie raka
- Podsumowanie
Czym są kwasy tłuszczowe omega-3?
Kwasy tłuszczowe omega-3 są niezbędnymi składnikami diety, znanymi głównie ze swojego korzystnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy. Jednak coraz więcej badań wskazuje na ich potencjał w prewencji nowotworów oraz wsparciu terapii onkologicznej.
Kwasy tłuszczowe omega-3 są rodziną tłuszczów wielonienasyconych, z których najważniejszymi dla zdrowia człowieka są:
- EPA (kwas eikozapentaenowy) – wykazuje silne działanie przeciwzapalne i antynowotworowe, szczególnie w kontekście ograniczania kacheksji, czyli wyniszczenia organizmu u pacjentów z nowotworami.
- DHA (kwas dokozaheksaenowy) – pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu mózgu i błon komórkowych, a także wspomaga proces apoptozy (programowanej śmierci) komórek rakowych.
Te dwa kwasy tłuszczowe występują głównie w tłustych rybach morskich (łosoś, makrela, sardynki, śledź), są nimi również algi morskie, ale można je także dostarczać w postaci suplementów. Dostarczą ich również orzechy włoskie, siemię lniane i olej rzepakowy, w których obecny jest kwas tłuszczowy α-linolenowy.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Czy kwasy Omega-3 chronią przed nowotworami?
Wyniki kilku dużych badań epidemiologicznych sugerują, że osoby spożywające dużo kwasów omega-3 z dietą mają niższe ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory.
Jednym z najnowszych opublikowanych wyników badań jest analiza kohortowa (Zhang, 2024), która ukazała się w International Journal of Cancer. Badanie kohortowe to rodzaj badań obserwacyjnych, w których analizuje się dużą grupę ludzi przez wiele lat, sprawdzając, jakie czynniki (np. dieta) wpływają na ryzyko wystąpienia chorób. Jednym ze sposobów, aby przekonać się o wielkości spożycia kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3 z dietą jest oznaczenie ich stężenia we krwi. We wspomnianym badaniu, które obejmowało 250 tysięcy uczestników wykazano, że osoby z wyższym stężeniem kwasów omega-3 we krwi miały znacznie niższe ryzyko rozwoju chorób nowotworowych, w szczególności raka jelita grubego, wątroby i dróg żółciowych, żołądka i płuc. Działanie ochronne tych kwasów wobec procesu nowotworzenia zauważono szczególnie wśród starszych mężczyzn i palaczy. Niemniej, wyniki tego badania wykazały, że w przypadku raka prostaty zależność spożycia kwasów Omega-3 i zachorowania na raka była odwrotna (Zhang, 2024).
Czy kwasy Omega-3 powodują raka prostaty?
Na pytanie, czy wysokie spożycie kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3 działa niekorzystnie na raka prostaty mogą dać odpowiedź inne wyniki badania prowadzone przez Aronson i wsp. (2024). Wykazano, że suplementacja diety mężczyzn chorych na raka prostaty olejem rybim, będący źródłem EPA i DHA przyczyniła się do zmniejszenia proliferacji komórek nowotworowych o 15% w ciągu roku, co oznacza, że Omega-3 jest dla mężczyzn nie tylko bezpieczne, ale też mogą wspierać ich leczenie (Aronson W.J., 2024). W obu cytowanych powyższej badaniach badacze zauważyli, że obniżenie spożycia kwasów omega-3 oraz wzrost podaży kwasów tłuszczowych z innej rodziny tłuszczów tzw. Omega-6, których znaczącym źródłem są m.in tłuste mięsa, olej z pestek winogron, olej słonecznikowy miało działanie niekorzystne w zakresie zwiększania ryzyka rozwoju nowotworów.
W jaki sposób kwasy Omega-3 chronią przed rozwojem nowotworów?
Mechanizmy odpowiedzialne za działanie protekcyjne wobec raka to:
- Proliferacja oznacza szybkie namnażanie się komórek. Nowotwory powstają, gdy komórki zaczynają się dzielić w sposób niekontrolowany. Omega-3 mogą spowalniać ten proces.
- Angiogeneza to proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które odżywiają guz nowotworowy. EPA i DHA mogą ograniczać angiogenezę, co utrudnia komórkom nowotworowym zdobywanie składników odżywczych i tlenu, a tym samym spowalnia wzrost guza.
- Stan zapalny sprzyja rozwojowi raka. Omega-3 redukują produkcję prozapalnych substancji
(np. IL-6, TNF-α), co może spowalniać rozwój nowotworów.
Kwasy tłuszczowe Omega-3, masa mięśniowa i leczenie raka
Kacheksja nowotworowa to wyniszczenie organizmu u pacjentów onkologicznych – szybka utrata masy mięśniowej i ogólne osłabienie. Może prowadzić do przedwczesnej śmierci, dlatego jej leczenie jest kluczowe. Badacze pod kierownictwem Van der Schueren (2018) przeanalizowali wyniki 11 badań w ramach metaanalizy i doszli do wniosku, że pacjenci poddani chemioterapii i/lub radioterapii mogą odnieść znaczącą korzyść z dodatku Omega-3, jako składnika wysokobiałkowych preperatów żywności klinicznej. Tacy pacjenci zdecydowanie lepiej zachowują masę mięśniową podczas leczenia onkologicznego.
Trzy lata później Cheng wraz z zespołem (2021) dowiedli, że suplementacja kwasami tłuszczowymi Omega-3 może poprawić stan odżywienia oraz hamować ogólnoustrojową reakcję zapalną pacjentów z rakiem płuca. W badaniu wykazano, że pacjenci otrzymujący EPA i DHA mieli wyższą masę ciała oraz wyższe stężenie białka albuminy w porównaniu z grupą otrzymująca placebo. Zachowanie masy mięśniowej i odpowiedniego stężenia albuminy jest kluczowe, ponieważ utrata masy mięsniowej, inaczej mówiąc sarkopenia wiąże się z gorszą tolerancją leczenia, osłabieniem organizmu i krótszym przeżyciem. Albumina, oprócz roli białka osoczowego, pełni również rolę transportową dla wielu leków, w tym przeciwnowotworowych, a zatem spadek jej poziomu może zaburzać dystrybucje leków w organizmie, zmniejszając ich skuteczność i prowadząc do większej toksyczności (Cheng, 2021)
Podsumowanie
Zarówno w profilaktyce, jak i terapii chorób onkologicznych kwasy omega-3 mogą:
✔ zmniejszać ryzyko nowotworów (rak jelita grubego, piersi, prostaty, płuc),
✔ wspierać skuteczność chemioterapii (poprzez wspieranie zachowanie prawidłowego transportu leków),
✔ chronić przed wyniszczeniem organizmu (kacheksją),
✔ hamować wzrost nowotworów poprzez zmniejszenie angiogenezy i proliferacji.
Dlatego ich źródła żywieniowe, jak tłuste ryby morskie, algi, siemię lniane, olej rzepakowy i orzechy włoskie warto włączyć do swojej diety. Można również posłużyć się suplementami diety zawierającymi EPA/DHA.
autorka: dr Joanna Neuhoff-Murawska
Źródła:
