Rak to też męska sprawa! Miesiąc świadomości raka prostaty i jąder.

Nowotwory prostaty i jąder to wśród mężczyzn wciąż temat tabu. Tymczasem dbanie o swoje zdrowie wcale nie jest oznaką słabości, dlatego każdy powinien o tym pamiętać, niezależnie od płci. Właśnie w listopadzie obchodzimy Miesiąc Świadomości Męskich Nowotworów. W związku z tym od wielu lat na różne sposoby promowana jest akcja Movember, w ramach której mężczyźni zapuszczają wąsy. W jakim celu to robią?

O co chodzi z akcją Movember?

Nazwa Movember powstała z połączenia dwóch słów: moustache (z angielskiego wąsy) oraz november, czyli listopad. Można przetłumaczyć ją jako Wąsopad, a znakiem rozpoznawczym tej inicjatywy są właśnie wąsy. Mężczyźni zapuszczają je na znak solidarności, ale również po to, aby zwrócić uwagę na kwestię profilaktyki raka jąder i prostaty. Chcą w ten sposób zachęcić innych do regularnych badań, gdyż dzięki nim możliwe jest wczesne wykrycie choroby.

Akcja po raz pierwszy została zorganizowana w 2003 roku w Australii, odpowiadali za nią Travis Garone i Luke Slattery. Już rok później na zapuszczenie wąsów w listopadzie zdecydowali się też mężczyźni z innych części świata, m.in. z Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Inicjatywa stopniowo zyskiwała coraz większą popularność, od kilku lat z powodzeniem prowadzona jest również w Polsce. W akcji Movember chętnie biorą udział znani aktorzy, sportowcy, artyści i celebryci, co zapewnia jej jeszcze większy rozgłos.

Zapuść wąsy w listopadzie

Październikowe kampanie promujące profilaktykę raka piersi, kierowane do kobiet od wielu lat sprawiły, że temat ten już dawno przestał być tajemnicą. Jednak w przypadku mężczyzn i dotykających ich chorób jest zupełnie inaczej. Rak prostaty zajmuje czwarte miejsce pod względem śmiertelności w skali światowej, w naszym kraju jest najczęściej diagnozowanym nowotworem wśród mężczyzn. Przeważnie rozwija się w sposób bezobjawowy, a jeśli symptomy występują, zwykle nie są kojarzone bezpośrednio z nim. To m.in. częstomocz czy uczucie niepełnego wypróżnienia po oddaniu moczu. Rak jądra to kolejna groźna choroba i jednocześnie jeden z najczęściej wykrywanych nowotworów u młodych mężczyzn. Szybko daje przerzuty, ale podobnie jak przy raku prostaty, istnieje duża szansa na wyleczenie przy odpowiednio wczesnym wykryciu.

Akcja Movember powstała po to, aby pokazać, że dbanie o swoje zdrowie nie jest powodem do wstydu. Wąsy są głównym symbolem kampanii nie bez powodu, to przecież wyraz męskości i takich cech jak siła czy odwaga. To wyjątkowo ważna inicjatywa, która jest uznawana za element działań psychoedukacyjnych i terapeutycznych. Wciąż panuje stereotyp, że mężczyzna musi być silny i odważny w każdej sytuacji. Nie może sobie pozwolić nawet na chwilę słabości, a za taką może być postrzegana wizyta u lekarza. Movember przełamuje tabu i zachęca do rozmów na stosunkowo trudne, a nawet wstydliwe tematy.

Profilaktyka raka jąder i prostaty — podstawowe badania

W profilaktyce raka jąder i prostaty najważniejszą rolę odgrywają wykonywane systematycznie badania. Należy pamiętać, że rozwojowi tych nowotworów sprzyja kilka czynników:

• wiek,
• obciążenia genetyczne,
• otyłość i nadwaga (szczególnie otyłość brzuszna),
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• zła dieta,
• brak aktywności fizycznej.

Ryzyko pojawienia się raka prostaty gwałtownie wzrasta po 50. roku życia. Choroba może rozwijać się bezobjawowo nawet przez kilka lat. Już po ukończeniu 40. roku życia w ramach profilaktyki raka prostaty, warto przynajmniej raz w ciągu 12 miesięcy wykonać:

• Badanie per rectum – inaczej przez odbyt, wykonuje je specjalista urolog. Według większości mężczyzn nie jest to zbyt przyjemne badanie, jednak dzięki niemu możliwa jest precyzyjna, bezpośrednia ocena wielkości, budowy oraz konsystencji gruczołu krokowego. Trwa ono jedynie kilkanaście sekund.
• Badanie przesiewowe PSA – wykonuje się je z próbki krwi, umożliwia wczesne wykrycie raka na podstawie poziomu PSA, czyli antygenu specyficznego dla prostaty. Badanie pozwala na zdiagnozowanie nowotworu w bardzo wczesnym stadium, co znacząco zwiększa szanse na wyleczenie.

Profilaktyka raka jąder również opiera się na systematyczności. Każdy mężczyzna po 15. roku życia powinien wykonywać samobadanie jąder (tak samo jak kobietom zaleca się samobadanie piersi). Wystarczy poświęcić na nie kilka minut raz w miesiącu, nie jest to zbyt skomplikowana czynność:

1. Jądro należy chwycić dłońmi oraz sprawdzić je, obracając między kciukiem i pozostałymi palcami (powinno być gładkie, bez zgrubień czy grudek).
2. Kolejny krok to ściśnięcie narządu palcami. Jeśli jest zdrowy, będzie stosunkowo miękki i jednolity pod względem struktury.
3. Wyczuwane na tylnej ściance zgrubienie nie jest powodem do niepokoju. W tym miejscu znajduje się nasieniowód i najądrza. Warto za to zwrócić uwagę na wielkość i kształt narządu, a także na napięcie skóry.
4. Po skontrolowaniu pierwszego jądra należy zbadać drugie w ten sam sposób.

Wszelkie nieprawidłowości, takie jak guzki, zmiana napięcia skóry, kształtu czy też wielkości narządu należy skonsultować z lekarzem. Raz w roku warto dodatkowo wybrać się na wizytę do urologa, który wykona profesjonalne badanie palpacyjne.

Movember – bycie zdrowym to nie wstyd

Akcja Movember zachęca mężczyzn do dbania o swoje zdrowie. Powtarzane regularnie badania są istotnym elementem profilaktyki, ale nie tylko one są ważne. Zaleca się również zmianę dotychczasowych nawyków, a w szczególności pamiętanie o codziennej aktywności fizycznej oraz wdrożenie diety bogatej w owoce i warzywa. Znaczenie ma ponadto unikanie używek oraz nadmiaru mięsa i tłuszczów zwierzęcych.

Zapuszczanie wąsów w listopadzie nie jest jedynie zabawną inicjatywą. To sygnał dla każdego mężczyzny, że jego zdrowie jest ważne i może długo się nim cieszyć dzięki krótkim badaniom. Rak jąder czy prostaty wykryty dostatecznie wcześnie nie oznacza wyroku, dlatego informacje o profilaktyce i samej akcji Movember warto przekazywać dalej.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Źródła:

https://mosznowladcy.pl/

https://movember.com/

https://www.onkonet.pl/dp_nump_rakprostaty.php

http://onkologia.org.pl/rak-jadra/

https://onkologia.org.pl/sites/default/files/publications/2023-01/nowotwory_2020.pdf

Artykuł powstał w ramach kampanii edukacyjnej „Rak Prostaty – co każdy pacjent wiedzieć powinien”, której partnerem jest firma Janssen i Astellas.