Świąd skóry to objaw, który może pojawić się zarówno w przebiegu choroby nowotworowej, jak i w trakcie jej leczenia. Choć wydaje się błahy, potrafi znacząco obniżyć komfort życia. Swędzeniu często towarzyszy suchość skóry, a czasem także zaczerwienienie, łuszczenie czy wysypka. Dobra wiadomość jest taka, że istnieją sposoby, by ten dyskomfort złagodzić.
Skąd bierze się świąd u pacjentów onkologicznych?
Świąd może mieć wiele przyczyn. U pacjentów onkologicznych często jest efektem:
- samej choroby – np. w przebiegu chłoniaków, białaczek, raka wątroby, trzustki, piersi, żołądka, płuc, okrężnicy, odbytu, sromu, prostaty, dróg żółciowych czy przerzutów do wątroby lub nerek,
- leczenia – zarówno chemioterapii, radioterapii, terapii celowanych, jak i immunoterapii,
- suchości skóry związanej z wiekiem, odwodnieniem czy działaniem leków,
- infekcji skóry (bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych, pasożytniczych),
- alergii, atopowego zapalenia skóry,
- oparzenia słonecznego (skóra w czasie leczenia jest bardziej wrażliwa na promieniowanie UV i wymaga dodatkowej ochrony),
- neuropatii – uszkodzeń nerwów obwodowych, które mogą wystąpić po leczeniu,
- zaburzenia funkcjonowania mózgu (tzw. świąd psychogenny).
Świąd może być także działaniem niepożądanym leków przeciwbólowych, antybiotyków czy preparatów hormonalnych stosowanych w onkologii.
Jakie leki onkologiczne powodują suchość i świąd skóry?
Wiele leków stosowanych w terapii onkologicznej może osłabiać naturalne mechanizmy obronne skóry i powodować dyskomfort w postaci suchości i swędzenia. Terapie, przy których trzeba zwrócić szczególną uwagę na stan skóry, to:
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
- leki cytotoksyczne z grupy taksanów – antracykliny, np. doksorubicyna, daunorubicyna,
- modyfikatory odpowiedzi biologicznej – interferony i interleukiny (IL), a także inhibitory receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR),
- leki uzupełniające, np. przeciwbólowe (opioidy), wzmacniające odporność (leki stymulujące wzrost kolonii granulocytów), leki hamujące uwalnianie żółci (erytromycyna i preparaty hormonalne), psychotropowe (fenotiazyna).
Jak łagodzić świąd i suchość skóry?
Wrażliwa skóra, osłabiona terapiami przeciwnowotworowymi, wymaga odpowiedniego traktowania. Na szczęście przeważnie nie jest to szczególnie uciążliwe i z łatwością możesz wdrożyć pewne zasady do swojej codziennej rutyny. Jedyne, czego może Ci brakować, to kąpiele słoneczne. Niestety, możliwe, że będziesz musiał ich unikać przed i po leczeniu.
1. Nawilżaj i chroń
Stosuj bezzapachowe emolienty lub kremy o bogatej, tłustej konsystencji. Mogą zawierać substancje łagodzące świąd, np. mentol. Najnowsza generacja emolientów, tzw. emolienty PLUS, zawierają dodatkowo składniki roślinne lub pochodzące z wody termalnej, które łagodzą uczucie suchości, ale też zmniejszają stan zapalny i świąd. Stosuj je najlepiej w ciągu 5 minut po kąpieli, aby zatrzymać wilgoć w skórze.
Wybieraj kosmetyki bez alkoholu, barwników i konserwantów. Unikaj mydeł w kostce – zamiast tego używaj syndetów (kosmetyków do mycia, niezawierających mydła) lub olejków myjących. Z naturalnych sposobów: użyj do kąpieli wyciągu z owsa, „galaretki” z gotowanego siemienia lnianego albo krochmalu.
Pij co najmniej 2 litry wody dziennie, unikaj gorących kąpieli, sauny i przegrzewania. Jeśli czujesz też suchość w gardle, płucz jamę ustną naparem z siemienia lnianego i kwiatu malwy. Pomogą też spreje z naturalnymi olejami roślinnymi oraz witaminami A i E. Suche spojówki można ukoić specjalistycznymi żelami zawierającymi np. trehalozę. Chroń oczy przed przesuszeniem na co dzień, nosząc okulary przeciwsłoneczne.
2. Zadbaj o delikatną pielęgnację
Kąp się w letniej, ale nie gorącej wodzie i wybieraj raczej krótki prysznic niż długie kąpiele w wannie. Osuszaj skórę delikatnie, przykładając ręcznik zamiast pocierania. Nie szoruj, nie szczotkuj – nawet jeśli na skórze nie ma zmian. Noś przewiewne ubrania z naturalnych tkanin (np. bawełny, lnu). I, jeśli to możliwe, śpij bez bielizny, żeby zapewnić napromienianej skórze odpowiednią wentylację.
3. Unikaj podrażnień
Ogranicz ekspozycję na słońce i stosuj filtry ze współczynnikiem ochrony SPF 30+ nawet w pochmurne dni. Chroń skórę przed zimnem i wiatrem. Nie drap swędzących miejsc, bo to może prowadzić do powstania ran i infekcji. Nie naklejaj na skórę plastrów rozgrzewających.
4. Poświęć skórze szczególną uwagę przed i po zabiegu radioterapii
Jeśli skóra jest sucha i łuszczy się, myj ją ręką z użyciem delikatnych preparatów i nawilżaj emolientami po umyciu (najlepiej 4 godziny przed i po zabiegu). Osuszaj skórę miękkim, jednorazowym ręcznikiem papierowym lub bawełnianym.
5. Szukaj wsparcia specjalisty
Jeśli świąd jest bardzo silny, lekarz może zalecić miejscowe preparaty łagodzące, leki przeciwhistaminowe lub – w określonych sytuacjach – glikokortykosteroidy.
Kiedy warto zgłosić się do lekarza od razu?
- Gdy świąd pojawia się nagle i jest bardzo intensywny,
- gdy towarzyszą mu pęcherze, rozległe zaczerwienienie, wysięk lub gorączka,
- jeśli utrudnia sen, codzienne funkcjonowanie lub prowadzi do uszkodzeń skóry,
- jeśli pojawiają się objawy infekcji skóry (np. ropne krostki, pęcherze).
Podsumowanie
Świąd i suchość skóry u pacjentów onkologicznych to częsty, ale możliwy do opanowania problem. Kluczowe jest połączenie odpowiedniej codziennej pielęgnacji, unikania czynników drażniących oraz – w razie potrzeby – leczenia farmakologicznego zaleconego przez lekarza. Dzięki temu można znacznie poprawić komfort życia w trakcie i po leczeniu przeciwnowotworowym.
Więcej podobnych artykułów przeczytasz w Bazie Wiedzy o Raku
Autorka: Martyna Piotrowska
Konsultacja: lek. Bernard Dżumaga, Pierre Fabre Medicament
Artykuł powstał przy wsparciu Roche Polska Sp. z o.o. oraz Pierre Fabre Medicament, partnerów projektu Alivia Onkobot
Źródła: Artykuł napisany na podstawie materiałów wewnętrznych Fundacji Alivia
