Leczenie raka piersi w większości przypadków wymaga interwencji chirurgicznej. Standardowym zabiegiem rekonstrukcyjnym piersi jest mastektomia (amputacja piersi), którą wykonuje się również profilaktycznie u kobiet zdrowych, ze stwierdzoną mutacją genów BRCA1 i BRCA2. Oprócz mastektomii możliwą metodą leczenia jest zabieg oszczędzający pierś (BTC). To postępowanie wysoce skuteczne i znacznie mniej inwazyjne od amputacji, jednak w obu przypadkach istnieją wskazania do leczenia rekonstrukcyjnego.
Rekonstrukcja piersi – ostatni etap leczenia raka piersi
Celem leczenia rekonstrukcyjnego jest odtworzenie piersi z zachowaniem naturalnego kształtu, symetrii i proporcji względem całego ciała. Możliwości chirurgii plastycznej są ogromne, niestety w Polsce korzysta z nich niewielki odsetek pacjentek onkologicznych. Wynika to z obawy przed kolejną operacją i dodatkowymi kosztami, ale też niskiej świadomości społecznej o zabiegach rekonstrukcji piersi oraz lęku przed ich nienaturalnymi czy niepożądanymi efektami.
Leczenie raka piersi nie musi kończyć się na mastektomii, której skutkiem ubocznym jest trauma, obniżenie samooceny i jakości życia. Ostatnim etapem leczenia może — i powinien być zabieg rekonstrukcyjny, który niesie mnóstwo korzyści w zakresie cielesności oraz komfortu psychicznego. Warto przy tym zauważyć, że odtworzenie piersi nie wpływa na ewentualny rozwój choroby nowotworowej ani nie utrudnia wykrycia wznowy miejscowej.
Współczesne zabiegi rekonstrukcyjne piersi – możliwości i wskazania
Leczenie rekonstrukcyjne może odbyć się w trybie natychmiastowym, bezpośrednio po amputacji piersi. Najlepiej, aby było przeprowadzane w wysoce wyspecjalizowanym ośrodku onkologicznym. Tak szybka procedura ma wiele zalet, lecz kwalifikują się do niej nieliczni.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
To przede wszystkim pacjentki po mastektomii profilaktycznej oraz kobiety, u których nowotwór wykryto na wczesnym etapie i nie było potrzeby stosowania leczenia skojarzonego. Jeśli terapia uzupełniająca to konieczność, zwykle rekonstrukcję odracza się na rok po zakończeniu terapii adjuwantowej, choć zdarzają się wyjątki.
Kobiety zdeterminowane, którym zależy na rekonstrukcji jednoczasowej, mogą dostać zgodę na zabieg natychmiastowy, mimo trwającego leczenia onkologicznego. Wówczas wykonuje się rekonstrukcję z zastosowaniem tkanek własnych (autogennych). Planowana chemio- czy radioterapia jest przeciwwskazaniem do wszczepienia implantów i ekspanderów.
Rekonstrukcji z zastosowaniem materiałów sztucznych nie wykonuje się również po zabiegu Halsteda.To rodzaj mastektomii radykalnej, którą dziś wykonuje się m.in. w przypadku dużych guzów, zmian zlokalizowanych w trudno dostępnym obszarze oraz licznych ognisk nowotworowych w jednym sutku. Zabieg polega na usunięciu gruczołu piersiowego wraz z węzłami pachowymi po tej samej stronie oraz mięśniem piersiowym większym i mniejszym.
Jeśli rekonstrukcja jednoczasowa nie może być wykonana, zabieg należy odroczyć, co również ma swoje plusy. Kobiety odtwarzające pierś jakiś czas po mastektomii szybciej akceptują nowy wygląd biustu, nawet jeśli odbiega od oczekiwań. Ponadto późniejsza rekonstrukcja niesie mniejsze ryzyko powikłań niż ta wykonywana w trybie natychmiastowym.
Rekonstrukcję piersi wykonuje się w trybie:
- natychmiastowym (podczas mastektomii lub BTC),
- odroczonym wczesnym (3-6 m-cy od zakończenia leczenia zasadniczego),
- odroczonym późnym (około 12 m-cy po zakończeniu leczenia uzupełniającego).
Obecnie korzysta się z kilku metod rekonstrukcji piersi, bazujących na materiałach autogennych (własnych) i allogennych (sztucznych). Zabiegi z zastosowaniem implantów wykonuje się u większości kobiet, które przeszły zasadnicze leczenie chirurgiczne.
Czasem przed wszczepieniem implantów konieczne jest noszenie ekspanderów tkankowych, które przygotowują gruczoł piersiowy na założenie implantu. Do rekonstrukcji stosuje się również ekspanderoprotezy, która początkowo pełnił funkcję ekspandera, a następnie staje się protezą docelową. Obecnie wybór implantów i ekspanderów jest ogromny, co pozwala precyzyjnie odtworzyć pierś, dostosowując ją do naturalnego gruczołu. Mimo to, decyzja o rekonstrukcji piersi z pomocą implantów nie zawsze jest prosta.
Alternatywą mogą być zabiegi z zastosowaniem materiałów autogennych – wolnych płatów skórno-tkankowych lub tkanki tłuszczowej. Ich wykonanie rozważa się u pacjentek po radioterapii oraz kobiet nienapromieniowanych, lecz z dużym ubytkiem tkanek miękkich. Wskazaniem do przeszczepu tkanki tłuszczowej (tzw. lipofillingu) są niewielkie deformacje powstałe podczas leczenia oszczędzającego pierś. Lipofilling służy do korekty piersi. Pozwala wypełnić ubytki tkankowe i zmiękczyć bliznę pooperacyjną. W celu odtworzenia dużych piersi niekiedy stosuje się leczenie dwuetapowe, na które składają się zabiegi z wykorzystaniem tkanek autogennych oraz implantów.
Zabiegi rekonstrukcyjne piersi — ich czas, metoda rekonstrukcji oraz techniki operacyjne zawsze zależą od indywidualnych wskazań i przeciwwskazań, preferencji pacjentki, warunków anatomicznych i ogólnego stanu zdrowia.
Autor: dr n. med. Łukasz Rajchert, chirurg onkolog, chirurg ogólny z Salve Medica
