Nowy lek dla pacjentów onkologicznych z wodobrzuszem czterokrotnie wydłuża czas od diagnozy do wykonania punkcji, poprawiając komfort życia chorych w terminalnym stadium raka.
Co to za lek?
17 października 2024 r. EMA wydała pozytywną opinię, zalecając przyznanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego Korjuny, przeznaczonego do dootrzewnowego leczenia wodobrzusza w przebiegu chorób nowotworowych.
Katumaksomab był pierwszym lekiem na świecie zatwierdzonym specjalnie do leczenia wodobrzusza u pacjentów onkologicznych (w 2009 r.). Od tego czasu przebadano jego bezpieczeństwo i skuteczność u ponad 2000 pacjentów.
Chociaż producent wycofał produkt z rynków UE w 2017 r. z powodów komercyjnych, pierwsze zatwierdzenie katumaksomabu wywołało na całym świecie rosnące zainteresowanie rozwojem przeciwciał, które potrafią rozpoznać więcej niż jedną cząsteczkę i wzmacniają działanie limfocytów T w leczeniu raka.
W przypadku ponownej akceptacji Korjuny stałby się jedynym lekiem zatwierdzonym do leczenia wodobrzusza, ukierunkowanym na nowotwory powodujące gromadzenie się płynu w otrzewnej.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Co to jest wodobrzusze?
Wodobrzusze nazywane także puchliną brzuszną występuje w prawie 50% wszystkich przypadków raka. Jest typowym powikłaniem u pacjentów z intensywnie leczonymi i zaawansowanymi nowotworami przewodu pokarmowego i narządów jamy brzusznej. Obecność guzów powoduje nagromadzenie płynu w jamie brzusznej, ponieważ komórki nowotworowe wewnątrz otrzewnej blokują naczynia limfatyczne i zaburzają wchłanianie zwrotne płynu.
Wodobrzusze często poprzedza końcowy etap rozwoju choroby nowotworowej. Długość średniego czasu przeżycia pacjenta po zdiagnozowaniu wodobrzusza waha się od 7 do 13 tygodni.
Niestety brakuje opartych na dowodach wytycznych postępowania z wodobrzuszem w przypadku pacjentów onkologicznych, a postępy w poprawie jakości ich życia są niewielkie. Dlatego dostępność katumaksomabu jako specyficznej terapii ukierunkowanej na nowotwór daje realną szansę na zmianę tej trudnej sytuacji. Katumaksomab zmniejsza potrzebę wykonywania punkcji (leczniczego nakłucia jamy brzusznej) u pacjentów, poprawia ich jakość życia, a nawet wydaje się poprawiać oczekiwaną długość życia w wielu przypadkach.
Czym jest lek Korjuny i jak działa?
Substancją czynną leku Korjuny jest katumaksomab będący trójfunkcyjnym przeciwciałem, które wiąże się z:
– cząsteczką EpCAM na powierzchni komórek nowotworowych, dzięki czemu „znakuje” komórki nowotworowe
– receptorem CD3 na limfocytach T, co powoduje ich aktywację,
– receptorami Fc-gamma obecnymi na komórkach układu odpornościowego, takich jak makrofagi czy komórki NK, „rekrutując” inne komórki układu odpornościowego (np. makrofagi) do niszczenia oznakowanych komórek.
Marker EpCAM (czyli cząsteczka, która bierze udział m.in. w tworzeniu połączeń między komórkami) jest charakterystycznym białkiem związanym z nowotworami, które w dużych ilościach występuje na powierzchni komórek prawie wszystkich nowotworów (np. raka żołądka, jelita grubego, jajnika, prostaty, trzustki, pęcherza moczowego, płuc i endometrium). EpCAM jest także znanym markerem komórek macierzystych inicjujących powstawanie przerzutów.
Przeciwciało rozpoznaje i wiąże się ze wszystkimi komórkami nowotworowymi, które mają na swojej powierzchni dużo cząsteczek EpCAM (tzw. EpCAM-dodatnimi), w tym komórkami macierzystymi raka, opornymi na klasyczną chemioterapię. Z drugiej strony „wyłapuje” wszystkie limfocyty T, które mają receptor CD3 i komórki z receptorami Fc-gamma.
Receptory Fc-gamma łącząc się z przeciwciałami, które „oznakowały” chorą komórkę tworzą sygnał dla komórki układu immunologicznego z takim receptorem, że trzeba „podejrzaną” komórkę usunąć.
Ponieważ komórki układu odpornościowego mają naturalną zdolność do rozpoznawania i niszczenia komórek nowotworowych, lek Korjuny zwiększa ich skuteczność dzięki wzmocnieniu efektywności znajdowania i eliminowania nieprawidłowych komórek.
Jak wyglądało i co wykazało badanie IP-REM-AC-01?
Zalecenie EMA dla Korjuny jest poparte danymi z badania IP-REM-AC-01 fazy II/III, dużego randomizowanego, międzynarodowego, wieloośrodkowego badania klinicznego, które wykazało statystycznie istotną poprawę odnośnie wydłużenia czasu wolnego od nakłucia jamy brzusznej u pacjentów, czyli przekłucia puchliny i uwolnienia nagromadzonego płynu.
Badania fazy II/III oznaczają, że wzięło w nich udział dużo pacjentów i zbliżają lek do fazy rejestracji.
Pacjenci z wodobrzuszem w przebiegu choroby nowotworowej otrzymujący Korjuny mieli wykonywane nakłucie cztery razy później niż osoby z grupy kontrolnej. Lecznicze nakłucie jamy brzusznej nadal jest najczęstszą interwencją i standardową terapią u pacjentów z wodobrzuszem związanym z chorobą nowotworową, opornym na chemioterapię. Jednak Korjuny znacznie odsunął w czasie konieczność wykonania tego zabiegu.
Czy lek Korjuny ma działania niepożądane?
Tak. Lek Korjuny wywołuje efekty uboczne, zwykle związane ze swoim działaniem na układ odpornościowy, jednak są to efekty odwracalne i łatwe do opanowania. W porównaniu z obecnie dostępnymi terapiami lek Korjuny ocenia się jako stosunkowo bezpieczny. Najczęstsze działania niepożądane to:
- gorączka,
- ból brzucha,
- nudności
- i wymioty.
Podsumowanie
Po ostatecznej akceptacji przez Komisję Europejską Korjuny będzie jedynym zatwierdzonym i dostępnym lekiem do dootrzewnowego leczenia złośliwego wodobrzusza u dorosłych z rakiem nabłonkowo-komórkowym z dużą ilością cząsteczek EpCAM na powierzchni.
Wskazanie do stosowania brzmi:
„Produkt leczniczy Korjuny jest wskazany w dootrzewnowym leczeniu złośliwego wodobrzusza u osób dorosłych z rakiem nabłonkowo-komórkowym z obecnością cząsteczek adhezyjnych (EpCAM), które nie kwalifikują się do dalszej ogólnoustrojowej terapii przeciwnowotworowej”.
Oprócz leczenia wodobrzusza trwają badania nad innymi formami podania leku i zastosowaniem katumaksomabu w nowotworach EpCAM-dodatnich.
Badanie I fazy (wczesne) ze stopniowym zwiększaniem dawki (CATUNIBLA) zakończyło już rekrutację w przypadku nieinwazyjnego raka pęcherza moczowego wysokiego i pośredniego ryzyka (HR-NMIBC). Zachęcające zebrane do tej pory dane dotyczące skuteczności leczenia zostały niedawno zaprezentowane na konferencji ESMO 2024 w Barcelonie.
Więcej informacji o możliwościach leczenia nowotworów znajdziesz w bazie wiedzy o raku.
Informacja dla lekarzy:
Wodobrzusze złośliwe jest częstym objawem zaawansowanych nowotworów, a możliwości leczenia są ograniczone. Trójfunkcyjne przeciwciało katumaksomab („anty-nabłonkowa cząsteczka adhezyjna x anty-CD3”) stanowi ukierunkowaną immunoterapię dootrzewnowego (i.p.) leczenia wodobrzusza złośliwego wtórnego do nowotworów nabłonkowych. W tym badaniu fazy II/III (EudraCT2004-000723-15; NCT00836654) pacjenci z rakiem (n = 5 258) z nawracającym objawowym złośliwym wodobrzuszem opornym na konwencjonalną chemioterapię zostali losowo przydzieleni do paracentezy plus katumaksomab (katumaksomab) lub samej paracentezy (kontrola) i stratyfikowani według typu raka (129 raków jajnika i 129 raków innych niż jajnika). Katumaksomab podawano we wlewie dożylnym w dniach 0, 3, 7 i 10 w dawkach odpowiednio 10, 20, 50 i 150 lg. Pierwszorzędowym punktem końcowym skuteczności było przeżycie bez nakłucia. Drugorzędowe parametry skuteczności obejmowały czas do następnej paracentezy, oznaki i objawy wodobrzusza oraz całkowite przeżycie (OS). Przeżycie bez nakłucia było znacznie dłuższe w grupie katumaksomabu (mediana 46 dni) niż w grupie kontrolnej (mediana 11 dni) (współczynnik ryzyka 5 0,254: p < 0,0001), podobnie jak mediana czasu do następnej paracentezy (77 w porównaniu z 13 dniami; p < 0,0001). Ponadto pacjenci leczeni katumaksomabem mieli mniej oznak i objawów wodobrzusza niż pacjenci z grupy kontrolnej. OS wykazywał pozytywny trend w grupie otrzymującej katumaksomab i, w prospektywnie zaplanowanej analizie, był znacząco wydłużony u pacjentów z rakiem żołądka (n = 5 66; 71 w porównaniu z 44 dniami; p = 0,0313). Chociaż zdarzenia niepożądane związane ze stosowaniem katumaksomabu występowały często, były one możliwe do opanowania, na ogół odwracalne i związane głównie z jego immunologicznym sposobem działania. Katumaksomab wykazał wyraźną korzyść kliniczną u pacjentów ze złośliwym wodobrzuszem wtórnym do nowotworów nabłonkowych, zwłaszcza raka żołądka, przy akceptowalnym profilu bezpieczeństwa.
Autorka: Martyna Piotrowska
Źródła:
Korjuny | European Medicines Agency (EMA)
20241021_Press-Release_LINDIS-Biotech_Positive-CHMP-Opinion-for-KORJUNY_EN._final.pdf
