W nowoczesnej onkologii wykorzystuje się kombinacje typu histologicznego, stanu receptorów estrogenowych (ER) i progesteronowych (PR), stanu receptora dla naskórkowego czynnika wzrostu typu 2 (HER2) i wskaźnika proliferacji (Ki67) do określania typu inwazyjnego raka piersi. Pozwala to na dobranie odpowiedniej terapii, która przyniesie chorej największe korzyści. Jednym z podtypów biologicznych raka piersi wyodrębnionych na takiej podstawie jest rak piersi luminalny typu A.
W tym artykule dowiesz się, jakie objawy daje rak piersi tego typu, jak jest określany i jakie masz możliwości leczenia.
Charakterystyka nowotworu luminalnego
Luminalne raki piersi charakteryzują się występowaniem w swoich komórkach receptorów estrogenowych i progesteronowych. W populacjach krajów wysokorozwiniętych raki luminalne stanowią prawie 70% wszystkich nowotworów złośliwych piersi.
Typ luminalny dzielimy na dwie podgrupy różniące się przebiegiem klinicznym oraz rokowaniem.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Raki określane jako luminalne A cechuje:
- obecność obu receptorów steroidowych: estrogenowego oraz progesteronowego,
- brak ekspresji receptora HER2 (receptora ludzkiego naskórkowego czynnika wzrostu),
- oraz niski indeks mitotyczny Ki-67 (w różnych ośrodkach wartość graniczna może być zmienna w zależności od ośrodka, ale najczęściej jest to wartość poniżej 14%).
Te nowotwory najczęściej zostają rozpoznane na wczesnym etapie rozwoju, a pacjentki mają największe szanse na wyleczenie.
Raki określane jako luminalne B cechuje:
- obecność receptorów estrogenowych, ale poziom receptorów progesteronowych może być niski lub wręcz mogą być one ujemne,
- obecnością lub brakiem receptora HER2
- i wysoki indeks mitotyczny Ki-67 (w różnych ośrodkach granica może być na innym odsetku, ale najczęściej jest to wartość powyżej 14%).
Jest gorzej rokującym podtypem raka piersi niż rak luminalny A i wiąże się z wyższym stopniem złośliwości.
Przyczyny
Podobnie, jak w przypadku innych nowotworów piersi, szereg czynników genetycznych i środowiskowych może wpłynąć na rozwój guza. Czynniki sprzyjające powstawaniu nowotworu luminalnego A to m.in.:
- wiek powyżej 50 roku życia,
- długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej,
- piersi o gęstym utkaniu tkanki gruczołowej,
- wcześniejsze leczenie onkologiczne (np. radioterapia),
- korzystanie z używek (alkohol, papierosy),
- nadwaga lub otyłość,
- urodzenie pierwszego dziecka po 30. roku życia lub bezdzietność,
- brak karmienie piersią,
- czynniki środowiskowe (smog, nadmierne opalanie).
Objawy
Przeważnie pierwszym zauważalnym objawem raka piersi jest wyczuwalny twardy guzek. Guzek ten może sprawiać wrażenie nieruchomego i przytwierdzonego do tkanki piersi. Zazwyczaj jest słabo przesuwalny i nie zmienia się w trakcie cyklu miesięcznego. Inne typowe objawy raka piersi obejmują zmiany skórne piersi, wydzielinę z brodawki, zmiany w wyglądzie jednej lub dwóch brodawek piersi, ból. Przy większym zaawansowaniu mogą być wyczuwalne węzły chłonne w dole pachowym. Więcej o objawach raka piersi przeczytasz w tym materiale.
Diagnoza
Diagnoza przebiega standardową ścieżką ustaloną dla guzów piersi. Na początku tej ścieżki zwykle jest badanie obrazowe (mammografia, badanie ultrasonograficzne, czasem również rezonans magnetyczny piersi).
Następnie wykonuje się badania obrazowe określające zaawansowanie choroby (czy nowotwór jest tylko w piersi, czy obecne są przerzuty do innych narządów).
Równoczasowo na podstawie materiału pobranego w biopsji gruboigłowej określa się typ histologiczny nowotworu oraz obecność biomarkerów (ER, PgR, HER2, Ki-67).
Czynniki warunkujące wybór leczenia
Istnieje kilka opcji terapeutycznych dla chorych z rakiem luminalnym typu A. Leczenie luminalnego raka typu A będzie uzależnione od stopnia zaawansowania klinicznego, wieku pacjentki, jej stanu ogólnego oraz tego, czy przeszła już menopauzę.
Leczenie raka piersi opiera się aktualnie na podejściu multidyscyplinarnym, obejmującym ścisłą współpracę onkologa klinicznego, chirurga onkologicznego, radioterapeuty, patomorfologa, psychoonkologa, fizjoterapeuty, genetyka klinicznego oraz konsultację odpowiednich specjalistów w zależności od indywidualnych schorzeń pacjentki.
Jednym z ważniejszych wyzwań w wyborze odpowiedniego leczenia raka piersi jest jego niejednorodny charakter, od którego zależy odpowiedź na zastosowaną terapię. Lekarze opracowują strategię leczenia na podstawie informacji o obecności biomarkerów, takich jak receptory steroidowe czy nadmierna ekspresja receptora HER2.
Terapie luminalnego raka typu A
Leczenie systemowe może być stosowane zarówno przed operacją (leczenie indukcyjne, neoadjuwantowe), jak i po zabiegu (leczenie uzupełniające, adjuwantowe) i może obejmować stosowanie chemioterapii, hormonoterapii czy leczenia ukierunkowanego molekularnie.
W przypadku guzów pierwotnie operacyjnych, a szczególnie kwalifikujących się do zabiegu oszczędzającego pierś, powinno się wykonać ten zabieg jako leczenie pierwotne.
W przypadku raków miejscowo zaawansowanych leczenie należy rozpocząć od terapii systemowych, do których należą: hormonoterapia, chemioterapia i terapia ukierunkowana molekularnie.
Luminalny rak piersi typu A w 75-80% odpowiada na terapię hormonalną, a aż 90% pacjentek z tym typem nowotworu przeżywa zwykle 10 lub więcej lat.
Najczęściej wykorzystywaną terapią systemową jest hormonoterapia. Leczenie hormonalne u chorych pomenopauzalnych opiera się na dwóch grupach leków: tamoksyfenie i inhibitorach aromatazy (letrozol, anastrozol, eksemestan). U pacjentek przedmenopauzalnych w niektórych przypadkach może być konieczne leczenie skojarzone z analogami gonadoliberyny (zastrzyki).
Ważną formą leczenia może być terapia sekwencyjna typu “switch”. Polega ona na kontynuacji leczenia po dwóch latach przyjmowania tamoksyfenu inhibitorem aromatazy (letrozolem, anastrozolem). Wskazane jest również wykorzystanie inhibitorów aromatazy u chorych z przerzutami do węzłów chłonnych, które otrzymywały tamoksyfen przez pięć lat. U chorych z wysokimi czynnikami ryzyka możliwe jest pierwotne leczenie inhibitorem aromatazy.
Dodatkowe leczenie pacjentek po menopauzie
Według aktualnych zaleceń z uzupełniającą hormonoterapią powinno być kojarzone uzupełniające leczenie bisfosfonianami. Dołączenie bisfosfonianów (kwasu zolendronowego) u pacjentek po menopauzie dodatkowo obniża ryzyko przerzutów do kości o 17%. Zmniejsza także ryzyko nawrotu odległego i śmierci z powodu raka piersi.
Terapia w przypadku hormonooporności
W przypadku zwiększonego ryzyka nawrotu choroby może być wskazane wydłużenie terapii tamoksyfenem lub inhibitorem aromatazy do 10 lat.
Niestety u części chorych rozwija się oporność na leczenie hormonalne. Według metaanalizy EBCTCG (Breast Cancer Trialists’ Collaborative Group) w czasie trwania hormonoterapii uzupełniającej, w ciągu 5 lat dochodzi do nawrotu choroby nowotworowej u około 15% chorych, po 10 latach odsetek nawrotów wzrasta do 25%, natomiast po 15 latach do 33%.
Inne
Opcją, która pojawiła się niedawno, pozwalającą na przełamanie hormonooporności, jest leczenie molekularne cyklibami, czyli inhibitorami CDK4/6. O leczeniu tymi lekami pisaliśmy już tutaj.
Leczenie skierowane na receptory anty-HER2, czyli takie przeciwciała jak Trastuzumab nie były przeznaczone dla pacjentek HER2-ujemnych, ale ostatnie badania pokazują, że mogą z niego skorzystać również chore z niskim poziomem ekspresji HER2, który klasyfikuje je jako HER2-ujemne, tzw. HER2-low.
Podsumowanie
Luminalny rak piersi typu A jest jednym z najbardziej powszechnych rodzajów inwazyjnego raka piersi. Zrozumienie czynników ryzyka i wczesne wykrycie mogą mieć wpływ na terapię i lepsze wyniki leczenia.
Istnieje wiele opcji terapii, jednak ten typ raka odpowiada najlepiej na terapię hormonalną. Prognozy raka luminalnego typu A są dobre, chore zwykle przeżywają długi czas po usłyszeniu diagnozy.
Autorka artykułu: Martyna Piotrowska
Konsultacja: dr n. med. Aleksandra Konieczna
Luminal breast cancer: from biology to treatment – PubMed (nih.gov)
Breast cancer types: What your type means – Mayo Clinic
Luminal A Breast Cancer: Causes, Diagnosis, and Treatment (verywellhealth.com)
Luminal A Breast Cancer, Oncologist | Tampa General Hospital (tgh.org)
Materiał powstał we współpracy z firmą Novartis, w ramach kampanii „Jedna opcja to za mało”. PL2307147223
