Rak szyjki macicy

Wiedza o raku
25 września, 2023
Alivia

Rak szyjki macicy jest obecnie trzecim pod względem częstości zachorowań nowotworem u kobiet na świecie. Najczęściej występuje w krajach rozwijających się. W Europie jest na 5. miejscu pod względem liczby zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. Szczyt zachorowalności w Polsce przypada na 6. dekadę życia. Jak pokazują dane, na terenie Unii Europejskiej rak szyjki macicy to jednak drugi najczęściej występujący nowotwór u kobiet w wieku 15-44 lata (wyprzedza go jedynie rak piersi). To poważny problem onkologiczny, mimo że chorobę można z łatwością wykryć we wczesnym stadium poprzez badanie cytologiczne. Rozwijająca się choroba przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów, a gdy pojawiają się niepokojące symptomy, zwykle nowotwór jest już w zaawansowanym stadium, bardzo trudnym lub niemożliwym do wyleczenia. Dlatego systematyczne wykonywanie badań i dbanie o profilaktykę pod postacią regularnych badań ginekologicznych i cytologicznych oraz szczepień anty HPV odgrywa wyjątkowo istotną rolę.

W Polsce notujemy jeden z najniższych w Europie odsetek przeżyć 5-letnich, będący miarą wyleczalności tego raka. Odsetek ten wynosił około 54% przy średniej europejskiej ponad 67%. Wyleczalność zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania w momencie wykrycia choroby.

Przygotowaliśmy pakiet benefitów oraz darmowych usług, dzięki którym mierzenie się z rakiem będzie łatwiejsze. Daj nam szansę! Kliknij tutaj i przekonaj się, co możemy dla Ciebie zrobić!

Szyjka macicy odgrywa istotną rolę dla całego kobiecego układu rozrodczego. Łączy pochwę i trzon macicy, jej długość wynosi 3-5 cm. Zbudowana jest z tkanki łącznej i mięśniowej, jej część pochwowa pokryta jest wielowarstwowym nabłonkiem płaskim, natomiast wnętrze kanału wyścieła nabłonek jednowarstwowy gruczołowy.

Dołącz do nas!

Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!

Szyjka macicy pełni kilka ważnych funkcji:

● chroni macicę, jajniki i jajowody przed zakażeniem (dzięki gęstemu śluzowi),
● pozwala na odprowadzanie krwi miesiączkowej,
● stanowi kanał dla plemników,
● w czasie ciąży pełni funkcję podtrzymująca ciężarną macicę,
● podczas porodu ułatwia dziecku wydostanie się na zewnątrz.

Chorujesz na raka i potrzebujesz środków na leczenie? A może szukasz porady dietetyka lub konsultacji z psychologiem? Mamy to, czego potrzebują pacjenci. Pozwól sobie pomóc! Kliknij i poznaj nasze możliwości!

U kobiet, które nie rodziły, szyjka macicy ma kształt beczułkowaty. Po urodzeniu dziecka staje się nieco wydłużona w dolnym kierunku, z kolei w trakcie menopauzy mocno się zwęża.

Rak szyjki macicy – co to jest?

Rak szyjki macicy to choroba nowotworowa, która rozwija się najczęściej w zewnętrznej części szyjki macicy, znajdującej się w pochwie i zwanej tarczą części pochwowej szyjki macicy. Jest to tzw. strefa transformacji, czyli granica między nabłonkiem gruczołowym wyścielającym jamę trzonu macicy i kanał szyjki macicy oraz nabłonkiem płaskim, który pokrywa część pochwową szyjki macicy i pochwę.

Ok. 80% wszystkich nowotworów złośliwych szyjki macicy stanowi rak płaskonabłonkowy, znacznie rzadziej diagnozowany jest rak gruczołowy, gruczołowo-płaskonabłonkowy, mięsak czy rakowiak.

Przyczyny raka szyjki macicy

Jedną z najczęstszych przyczyn rozwoju nowotworu jest wirus HPV, czyli brodawczak ludzki (ang. Human Papillomavirus). Wyróżnia się wiele jego typów, a najbardziej onkogenne są HPV16, HPV18, HPV31, HPV33 oraz HPV45. Główną drogą przenoszenia wirusa jest kontakt seksualny, dlatego czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia są m.in.

duża liczba partnerów seksualnych,
uprawianie seksu bez prezerwatywy,
wczesna inicjacja seksualna,
niewłaściwa higiena okolic intymnych,
duża liczba przebytych porodów.

Należy tu podkreślić, że do zakażenia HPV dochodzi nie tylko podczas seksu waginalnego, ale też analnego i oralnego. Wśród innych czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy wymienia się m.in. palenie papierosów, wieloletnie stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, dietę ubogą w warzywa i owoce (niedobór witaminy C, A i karotenoidów), obniżoną odporność (np. po przeszczepieniach narządów albo wskutek zakażenia wirusem HIV) oraz przebyte choroby zapalne przenoszone drogą płciową (chlamydia, rzęsistek pochwowy, wirus opryszczki).

Rak szyjki macicy – objawy

Rak szyjki macicy nie daje charakterystycznych objawów. Objawy uzależnione są od stopnia zaawansowania nowotworu, a we wczesnym stadium bardzo często w ogóle się nie pojawiają. Przy wyższych stopniach zaawansowania mogą pojawić się:

obfite upławy, często o nieprzyjemnym zapachu,
plamienia z krwią – samoistne lub po stosunku,
ból w okolicy lędźwiowo krzyżowej lub w dole brzucha i w czasie stosunku,
krwawienie po menopauzie.

Nierzadko takie dolegliwości nie są od razu kojarzone z nowotworem. Dotyczy to w szczególności upławów, które towarzyszą także innym chorobom układu rozrodczego. Zaawansowany rak szyjki macicy może dawać przerzuty do węzłów chłonnych i innych narządów. Wówczas pacjentki skarżą się m.in. na krwawienia z odbytu, obrzęk kończyn dolnych, uciążliwe, częste infekcje układu moczowego czy zatrzymanie moczu, utratę masy ciała lub objawy specyficzne dla lokalizacji przerzutu.

Diagnostyka raka szyjki macicy

Aby rozpoznać nowotwór szyjki macicy, konieczne jest pobranie wycinka z guza do badania histopatologicznego. W celu określenia stopnia zaawansowania raka wykonuje się badania obrazowe:

USG jamy brzusznej i miednicy,
tomografia komputerowa,
rezonans magnetyczny jamy brzusznej i miednicy,
RTG klatki piersiowej.

Uzupełnieniem jest badanie ginekologiczne. Uzyskane dzięki diagnostyce dane pozwalają na znalezienie najlepszej w danym przypadku terapii.

Metody leczenia

Podstawową metodą leczenia wczesnego raka szyjki macicy jest postępowanie chirurgiczne. Gdy rak szyjki macicy zostanie wykryty we wczesnym stadium, możliwe jest leczenie poprzez miejscowe usunięcie zmian nowotworowych (z zachowaniem macicy). Taką metodę rozważa się w przypadku młodych kobiet, które chcą zachować płodność i mieć w przyszłości dzieci. Zwykle sprowadza się to do wykonania zabiegu konizacji, czyli wycięcia fragmentu szyjki macicy w kształcie stożka.

Kiedy choroba jest bardziej zaawansowana, przeprowadza się histerektomię, czyli usunięcie macicy wraz z przydatkami oraz regionalnymi węzłami chłonnymi. Zabieg ten może być przeprowadzony zarówno techniką chirurgii otwartej lub laparoskopowej, jak i za pomocą systemu chirurgii robotycznej. Jako leczenie pooperacyjne czasami stosuje się radioterapię i chemioterapię. W przypadku chorych z wyższym stopniem zaawansowania podstawową metodą leczenia jest radiochemioterapia, a tylko w określonych sytuacjach możliwe jest leczenie chirurgiczne. Chemioterapia oraz leczenie celowane mają zastosowanie w przypadku przerzutów odległych, oraz nieoperacyjnych wznów. Może być wówczas także wdrożone postępowanie objawowe, łagodzące uciążliwe symptomy towarzyszące nowotworowi.

Rak szyjki macicy – rokowania

Odsetek 5-letnich przeżyć w przypadku wczesnego stadium choroby i bez przerzutów wynosi ponad 90%, a nawet 95%. To pokazuje, jak ważne jest regularne wykonywanie badań (w tym cytologii). Im bardziej zaawansowany jest rak szyjki macicy, tym gorsze stają się rokowania. Kiedy guz ma średnicę przekraczającą 4 cm, szanse na 5-letnią przeżywalność sięgają ok. 57%. Z kolei przy przerzutach odległych nie przekraczają 10%.

Powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV

Przed zakażeniem HPV może uchronić szczepionka. Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli nastąpi przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. Dlatego powszechne programy szczepień przeciw HPV najczęściej wskazują na dziewczynki i chłopców w wieku 12-13 lat (przed inicjacją seksualną).

W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są 2 szczepionki: 2-walentna szczepionka i 9-walentna szczepionka. Szczepienia przeciw HPV dla dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat podawane są w dwóch dawkach. Odstęp między tymi dawkami wynosi od 6 do 12 miesięcy.

Obie szczepionki chronią przed najbardziej onkogennymi typami wirusa 16 i 18. Ponadto chronią przed konsekwencjami takiego zakażenia, do których nalezą: zmiany przednowotworowe narządów płciowych (szyjki macicy, sromu, pochwy), rak szyjki macicy i odbytu. Młodzi dorośli mogą również odnieść korzyści ze szczepienia. Doświadczenia krajów, gdzie od lat stosowane są programy szczepień przeciw HPV wskazują, że odnotowano ponad 90% skuteczność w zapobieganiu przetrwałym zakażeniom HPV, stanom przedrakowym i rakowi szyjki macicy, pochwy i sromu oraz kłykcinom u kobiet oraz stanom przedrakowym i rakowi prącia, odbytu i kłykcinom u mężczyzn.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Krzysztof Adamowicz

Źródła: