Rak piersi jest jednym z najczęstszych nowotworów u ciężarnych kobiet. Około 1 na 3000 kobiet w trakcie ciąży zachoruje na raka piersi. Co prawda karmienie piersią przez co najmniej rok zmniejsza ryzyko zachorowania na raka piersi, ale obniżenie ryzyka zachorowania nie oznacza braku ryzyka.
Wczesne objawy raka piersi mogą być maskowane przez typowe dla ciąży zmiany w budowie piersi. Z tego powodu chore trafiają na leczenie często z bardziej zaawansowanym nowotworem niż ich rówieśniczki, które nie są w ciąży. Z kolei rozpoznanie na wyższym stopniu zaawansowania zdecydowanie pogarsza rokowanie. Jeśli w trakcie ciąży zauważyłaś niepokojącą zmianę w piersiach podczas samobadania, to należy wykonać badanie USG.
Względne ryzyko raka piersi spada o 4,3% z każdym rokiem karmienia, a karmienie przez 25 miesięcy obniża ryzyko raka aż o 37%. Jednak karmienie piersią nie chroni przed rakiem w trakcie okresu karmienia i nie należy odkładać profilaktyki na czas zakończenia karmienia piersią. Dlaczego? Bo karmienie może trwać latami w przypadku mam długo karmiących i rodzących więcej niż jedno dziecko.
W tym artykule obalamy powszechne mity na temat profilaktyki raka piersi u kobiet w ciąży i karmiących.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Czy ciąża i laktacja są przeciwwskazaniami do profilaktycznych badań piersi?
Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników badanie USG piersi trzeba wykonać:
- w I trymestrze ciąży u wszystkich ciężarnych powyżej 35 roku życia,
- a w przypadku młodszych pań, rozważyć badanie w I lub II trymestrze ciąży.
Ponadto, kobiety karmiące powinny wykonywać badanie przynajmniej raz w roku. Jeśli wyczułaś lub zauważyłaś w piersiach niepokojące zmiany, koniecznie zgłoś się do lekarza. Nawet wtedy, gdy nie minął rok od ostatniej wizyty!
Czy wynik badania profilaktycznego piersi w czasie ciąży i laktacji jest zawsze nieprawidłowy?
Wynik USG piersi kobiety karmiącej może być trudniejszy w interpretacji ze względu na zmiany w nich zachodzące. Jednak aparaty ultrasonograficzne są coraz bardziej czułe i precyzyjne, więc doświadczony lekarz zinterpretuje obraz właściwie. W przypadku wyniku wątpliwego, badanie trzeba powtórzyć lub rozszerzyć diagnostykę o kolejne badania.
Czy badanie USG wpływa na skład i produkcję mleka?
Badanie USG nie wpływa na laktację. Działanie ultrasonografu polega na wysyłaniu fal ultradźwiękowych i odczytywaniu sygnałów odbitych od różnych struktur w ciele, co pozwala na konstrukcję obrazu narządów i tkanek wewnętrznych.
Ultrasonografia to bezpieczna i pomocna metoda diagnostyczna, która znajduje zastosowanie u kobiet w ciąży i podczas laktacji. To przecież dzięki badaniu USG można kontrolować przebieg ciąży i rozwój płodu, więc tym bardziej można przeprowadzać wstępną diagnostykę onkologiczną piersi u kobiety ciężarnej.
Czy mammografia wpływa na skład mleka i karmienie?
Zdarzają się sytuacje, gdy zmiana wykryta w USG piersi wymaga dalszej diagnostyki i mammografia często jest badaniem niezbędnym, by ocenić charakter zmiany. Natomiast sama mammografia nie wpływa negatywnie na laktację i skład mleka. Możesz bezpiecznie kontynuować karmienie piersią po badaniu mammograficznym.
Czy badania piersi mogą zaszkodzić dziecku?
Badania przesiewowe piersi, takie jak USG i mammografia (z osłoną macicy) u kobiet w ciąży i w czasie laktacji są bezpieczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka. W przypadku mammografii radiolog dobiera parametry promieniowania poniżej dawki, która mogłaby uszkodzić płód.
Natomiast obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) nie jest bezpieczne w czasie ciąży, ale może być wykonywane w okresie laktacji. Podawanie gadolinu w środku kontrastowym kobietom w ciąży nie jest wskazane.
Jednak w okresie laktacji ilość gadolinu wydzielanego do mleka matki jest wyjątkowo mała i eksperci uznają, że karmienie po badaniu jest bezpieczne. Jeśli masz wątpliwości, możesz odciągać i wylewać mleko przez 24 godziny po badaniu. Pamiętaj jednak, by przed badaniem przygotować zapas mleka dla dziecka.
Czy badanie wykrywa guzki, których nie ma?
Zmiany związane z laktacją mogą utrudnić interpretację badania. Odciąganie mleka przed badaniem i stosowanie dodatkowych metod obrazowania może poprawić czułość. Jednak mimo tych strategii, kobiety karmiące piersią otrzymują więcej wyników fałszywie dodatnich niż kobiety niekarmiące. Co oznacza również więcej biopsji.
Biorąc pod uwagę zwiększone ryzyko agresywnego raka piersi u kobiet po porodzie, ryzyko niepotrzebnej biopsji może być mniejsze niż korzyści płynące z rutynowych badań przesiewowych w kierunku raka piersi u kobiet karmiących.
Jak przygotować się do badania piersi?
- Opróżnij piersi przed badaniem: nakarm dziecko lub odciągnij jak najwięcej mleka.
- Przynieś na wizytę wynik poprzedniego badania USG piersi.
- Przygotuj informacje o dacie ostatniej miesiączki, porodu oraz o zachorowaniach na nowotwory w rodzinie.
Po badaniu USG czy mammografii nie musisz czekać, możesz od razu karmić piersią! Po biopsji również nie musisz przerywać karmienia.
Podsumowanie
W czasie karmienia piersią możesz samodzielnie badać piersi. Możesz również regularnie wykonywać USG. Jeżeli jest taka potrzeba, można również zrobić mammografię i po badaniu dalej karmić piersią.
Zawsze zgłoś się na badanie, jeśli zauważysz niepokojące objawy, takie jak guzek, zmiany skórne, pojawienie się krwawienia, czy ropnej wydzieliny z sutka lub masz nawracające stany zapalne i problemy z zatkanym kanalikiem mlecznym.
Profilaktyka jest ważna! Jeśli odłożysz badanie do momentu zakończenia karmienia, ryzykujesz tym, że rak zostanie wykryty w bardziej zaawansowanym stopniu i będzie trudniej go wyleczyć.
Listę lekarzy, którzy badają mamy w czasie laktacji znajdziesz na stronie www.wymagajace.pl. Odwiedź naszą bazę wiedzy o raku, by dowiedzieć się więcej o diagnostyce i leczeniu raka piersi.
Autorka artykułu: Martyna Piotrowska
Konsultacja merytoryczna: dr hab.n.med. Krzysztof Adamowicz, specjalista onkologii klinicznej, psychoonkolog kliniczny,
Źródła:
NCCN Guidelines Version 1.2021. Breast Cancer Screening and Diagnosis
Breast Cancer Screening During Lactation: Ensuring Optimal S… : Obstetrics & Gynecology (lww.com)
Mammography and Sonography in Breastfeeding Women – La Leche League USA (lllusa.org)
Badaj się w czasie ciąży – to dobra profilaktyka raka piersi | Kurier PAP
Stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników odnośnie wykonywania badania USG piersi u ciężarnych | | Ginekologia i Perinatologia Praktyczna (viamedica.pl)
Badanie USG piersi w ciąży – nowe zalecenia ekspertów (onkonet.pl)
USG piersi w czasie laktacji – kiedy powinnaś wykonać badanie? (babkamedica.pl)
USG piersi w trakcie karmienia piersią | Hafija.pl
Badania piersi w czasie karmienia piersią | Hafija.pl | 2022
USG piersi w laktacji. Czy można badać piersi podczas karmienia? – wylecz.to
