Współczesna onkologia coraz częściej sięga po małoinwazyjne metody leczenia nowotworów. Przezskórna termoablacja i krioablacja to techniki, które pozwalają na precyzyjne niszczenie zmian nowotworowych bez konieczności operowania pacjenta. Te nowoczesne metody mogą być stosowane w leczeniu różnych typów nowotworów, w tym guzów wątroby, płuc, nerek, czy kręgosłupa. Jak działają i jakie są ich zalety?
Co to jest przezskórna termoablacja i krioablacja?
Obie metody stosowane są w medycynie od około 30-tu lat i bazują na niszczeniu komórek nowotworowych z wykorzystaniem ekstremalnie wysokich lub niskich temperatur. Wybór odpowiedniej metody zależy od lokalizacji guza, jego wielkości oraz stanu zdrowia pacjenta.
Termoablacja
Termoablacja polega na zniszczeniu komórek nowotworowych wskutek ich podgrzewania. Stosuje się różne źródła energii, takie jak fale radiowe, mikrofalowe czy ultradźwięki, które wywołują martwicę tkanki guza. Jest to szczególnie skuteczna metoda w przypadku guzów wątroby czy płuc.
Zabieg można wykonać przezskórnie. Dużo rzadziej, z uwagi na częściej występujące powikłania wykorzystuje się metody laparoskopowe oraz otwierając jamę brzuszną pacjenta.
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Rodzaje termoablacji
Termoablacja mikrofalowa (ang. MWA – microwave ablation) wykorzystuje energię fal elektromagnetycznych emitowanych przez igły/sondy umieszczone w guzie. Fale te powodują drganie cząstek wody w tkance, co wytwarza ciepło i niszczy komórki nowotworowe. Jest to nowsza metoda w porównaniu do drugiego rodzaju zabiegu.
Termoablacja z wykorzystaniem fal radiowych (ang. RFA – radiofrequency ablation) wykorzystuje podobne igły/sondy, przez które przepływa energia cieplna. Jednak metoda ta jest często mniej efektywna niż termoablacja mikrofalowa.
Krioablacja
Krioablacja wykorzystuje ekstremalnie niskie temperatury do zamrażania i niszczenia komórek nowotworowych (rzędu -40°C). Proces mechanicznie uszkadza komórki oraz wywołuje odpowiedź immunologiczną organizmu, co dodatkowo wspiera leczenie.
Początkowo wykorzystywano krioablację do leczenia zaburzenia rytmu serca. Obecnie leczy się nią nowotwory nerek, płuc, kości, nadnerczy, piersi i prostaty.
Zabiegi krioablacji stanowią alternatywę dla termoablacji RFA w leczeniu raka nerki i bólu u osób z przerzutami raka do kości. Obszar uszkodzonej tkanki przy krioablacji można lepiej monitorować za pomocą tomografii komputerowej niż przy termoablacji. To może być zaletą w leczeniu guzów znajdujących się blisko ważnych struktur anatomicznych.
Zabieg krioablacji uważany jest też za bezpieczniejszy niż termoablacja, ponieważ jest zabiegiem mniej agresywnym jeśli chodzi o nerwy i inne struktury znajdujące się w okolicy guza.
Podczas krioablacji, lekarz zamraża wybraną tkankę kilkakrotnie, co powoduje całkowite zniszczenie komórek rakowych.
Zastosowanie w onkologii
Przezskórna termoablacja i krioablacja są szczególnie przydatne w leczeniu guzów trudnych do usunięcia operacyjnego, w przypadku pacjentów w starszym wieku oraz zmagających się chorobami współistniejącymi.
Przezskórna termoablacja znajduje zastosowanie w leczeniu raka wątroba, płuca, kręgosłupa i innych kości, nerki, nadnerczy i tarczycy.
Przezskórna krioablacja jest stosowana m.in. w leczeniu: guzów nerki, kręgosłupa i innych kości, płuca, nadnerczy, wątroba, piersi i prostaty.
Obie techniki pozwalają na leczenie w warunkach małoinwazyjnych, co skraca czas powrotu do normalnej aktywności pacjentów.
Jak przebiegają te zabiegi?
Przezskórna termoablacja:
Zabieg polega na precyzyjnym wprowadzeniu cienkiej igły przez skórę do guza pod kontrolą obrazowania USG lub tomografii komputerowej. Energia cieplna niszczy komórki nowotworowe poprzez podgrzanie ich do wysokich temperatur (50–100°C). W trackie zabiegu ulegają zniszczeniu komórki guza i niewielki margines tkanek otaczających nowotwór.
Przezskórna krioablacja:
Podobnie jak termoablacja, zabieg odbywa się z wykorzystaniem obrazowania. Igła chłodząca zamraża tkankę nowotworową do temperatury poniżej -40°C, co powoduje zniszczenie zmiany. Procedura ta jest szczególnie delikatna dla sąsiednich struktur. Zabieg krioablacji trwa od godziny do dwóch godzin, a przy łagodnych guzach piersi może trwać tylko kwadrans.
Zalecenia po zabiegu:
Pacjenci mogą być monitorowani przez 24–48 godzin, ale czasami są zwalniani do domu nawet jeszcze tego samego dnia. Zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz przestrzeganie wskazań dotyczących diety i kontroli bólu.
Skutki uboczne i powikłania
Choć przezskórna termoablacja i krioablacja są małoinwazyjne, mogą wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi i powikłaniami. Oba zabiegi są zazwyczaj dobrze tolerowane, a odpowiednia kwalifikacja pacjenta zmniejsza ryzyko powikłań.
Guz powinien być odpowiedniej wielkości, a pacjent musi mieć dobre wyniki badań krwi, szczególnie jeśli chodzi o krzepliwość. Zabiegi ablacji przezskórnych dokonywane są przeważnie w znieczuleniu ogólnym, aczkolwiek w niektórych ośrodkach przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym,
podczas którego pacjent jest przytomny podczas zabiegu i nie odczuwa bólu.
Możliwymi skutkami ubocznymi termoablacji i krioablacji są: ból w miejscu wkłucia igły, gorączka, infekcja, krwawienie, możliwe uszkodzenia sąsiednich tkanek, jeśli energia cieplna rozprzestrzeni się poza guz. W przypadku ablacji płuc jest to odma, a uszkodzenie przewodów żółciowych podczas ablacji wątroby.
Dostępność i koszty w Polsce
Przezskórna termoablacja i krioablacja są dostępne w Polsce w ośrodkach onkologicznych oraz prywatnych klinikach głównie w większych miastach. O ich wykonaniu decyduje lekarz prowadzący, biorąc pod uwagę rodzaj nowotworu i stan zdrowia pacjenta.
Termoablacja i krioablacja mogą być refundowane przez NFZ w przypadku wskazań medycznych, szczególnie w leczeniu nowotworów wątroby, płuc, kości, nerek i nadnerczy. W przypadku zabiegów prywatnych koszt wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych, w zależności od lokalizacji guza i zastosowanej technologii.
Refundowane zabiegi:
- przezskórna termoablacja RFA lub MWA zmiany płuca i oskrzela,
- przezskórna krioablacja zmiany w obrębie klatki piersiowej we wskazaniach: pierwotne guzy złośliwe płuca, wtórne guzy złośliwe płuca oraz złośliwe guzy nowotworowe klatki piersiowej,
- przezskórna termoablacja RFA lub MWA z cementoplastyką (czyli wstrzykiwaniem cementu kostnego, który wzmacnia uszkodzone kości) dla zmian w obrębie kości,
- przezskórna termoablacja RFA lub MWA we wskazaniach: kostniak kostninowy, pierwotne guzy złośliwe kości oraz wtórne guzy złośliwe kości,
- przezskórna krioablacja zmiany w obrębie kości we wskazaniu: wtórne guzy złośliwe kości,
- przezskórna termoablacja RFA lub MWA zmiany nadnerczy w leczeniu guzów nowotworowych nadnerczy.
Rokowania i skuteczność leczenia
Obie metody minimalizują ryzyko nawrotów i poprawiają jakość życia pacjentów. Przezskórna termoablacja i krioablacja oferują dobre rokowania w leczeniu wielu nowotworów, szczególnie u pacjentów z ograniczonymi możliwościami leczenia chirurgicznego.
- Termoablacja: skuteczność zabiegu w przypadku nowotworów wątroby zależy od wielkości guza. U pacjentów z guzami o średnicy do 3 cm odsetek całkowitego zniszczenia zmiany przekracza 90%. Niestety, nie zapobiega nawrotom choroby i przerzutom.
- Krioablacja: poza niszczeniem nowotworów, wywołuje odpowiedź immunologiczną, co może wspomóc zwalczanie mikroprzerzutów. Przy małych guzach możliwe jest zniszczenie zmian w całości.
Podsumowanie
Przezskórna termoablacja i krioablacja to innowacyjne metody leczenia nowotworów, które oferują wysoką skuteczność przy minimalnej inwazyjności. Dzięki precyzji oraz szybkiemu powrotowi do formy po zabiegu są wartościowymi opcjami dla pacjentów z guzami wątroby, płuc, prostaty czy kręgosłupa. Wybór odpowiedniej metody zależy od lokalizacji nowotworu, jego wielkości i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tych metodach lub potrzebujesz wsparcia, skontaktuj się z naszym zespołem lub odwiedź bazę wiedzy o raku. Razem znajdziemy najlepsze rozwiązanie!
autorka: Martyna Piotrowska
źródła:
Progress in the cryoablation and cryoimmunotherapy for tumor – PMC
Mechanisms of Cryoablation: Clinical Consequences on Malignant Tumors – PMC
Cryoablation: mechanism of action and devices – PubMed
Zimnem w raka – krioablacja w leczeniu onkologicznym – Alivia Onkofundacja
Recent progress in cryoablation cancer therapy and nanoparticles mediated cryoablation – PMC
Termoablacja jako nowoczesna metoda leczenia guzów wątroby – Alivia Onkofundacja
Thermoablation for neoplasms of the hepatic caudate lobe under CT guidance – HPB
Thermal Tumor Ablation in Clinical Use – PMC
Thermal ablation of tumours: biological mechanisms and advances in therapy | Nature Reviews Cancer
Cryoablation for the Treatment of Atrial Fibrillation
Cowzdrowiu – Nowe świadczenia gwarantowane w leczeniu szpitalnym – projekt MZ
Zmiana rozporządzenia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego. – Prawo.plRekomendacja nr 126/2022 z 30 grudnia 2022 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zasadności zakwalifikowania świadczenia opieki zdrowotnej „Przezskórna termoablacja przy użyciu prądu o częstotliwości radiowej (RFA) lub mikrofal (MWA) pod kontrolą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego we wskazaniu wtórne guzy złośliwe kości (ICD-10: C79.5), kostniak kostninowy (ICD-10: D16.1, D16.2, D16.3, D16.4, D16.5, D16.6, D16.7, D16.8, D16.9), pierwotne guzy złośliwe kości (ICD-10: C40, C41)” jako świadczenia gwarantowanego z zakresu leczenia szpitalnego |AOTMIT
