Wątroba jest jednym z ważniejszych narządów w naszym organizmie. Pełni ona wiele funkcji, m.in. odtruwającą, immunologiczną i metaboliczną, ponadto produkuje żółć niezbędną do trawienia tłuszczów, gromadzi zapas witamin oraz wytwarza i magazynuje glukozę. Niestety zdarza się, że zdrowie wątroby jest lekceważone, co prowadzi do rozwoju chorób, w tym nowotworów. Jakie objawy daje rak tego narządu i czy można go wykryć na odpowiednio wczesnym etapie, aby zyskać szansę na całkowite wyleczenie?
Czym jest rak wątroby?
Szacuje się, że nowotwory wątroby stanowią ok. 7% wśród wszystkich chorób z tej grupy. Statystyki pokazują także, że występują one nawet 3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, a szczyt osiąga po ukończeniu 85. roku życia. Nowotwory tego narządu możemy zaklasyfikować do dwóch grup:
- pierwotne – znajduje się w niej rak wywodzący się z komórek wątroby lub dróg żółciowych,
- wtórne – obejmuje guzy, które powstają na skutek przerzutów z innych narządów, przeważnie odbytnicy i okrężnicy, ale też piersi, płuc lub układu moczowo-płciowego.
80-90% pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby stanowi HCC, czyli rak wątrobowokomórkowy. Najwyższy wskaźnik zachorowalności obserwowany jest w południowo-wschodniej części Azji, a także krajach afrykańskich położonych na południe od Sahary. Z kolei najniższy notowany jest w centralnej Europie, Stanach Zjednoczonych i Skandynawii. Głównym czynnikiem zwiększającym ryzyko raka jest marskość pozapalna wątroby, która związana jest z zakażeniem HBV oraz HCV (odpowiednio wirusem zapalenia wątroby typu B i C).
Dołącz do nas!
Tu znajdziesz przygotowane specjalnie dla Ciebie darmowe wsparcie w zmaganiach z rakiem!
Pozostałe przyczyny to:
- palenie papierosów,
- nadużywanie alkoholu,
- hemochromatoza,
- stosowanie leków antykoncepcyjnych,
- pierwotna żółciowa marskość wątroby,
- stosowanie środków anabolicznych.
Jakie są objawy raka wątroby?
Przeważnie rak wątroby nie daje charakterystycznych objawów, co powoduje, że nie zawsze wykrywany jest we wczesnym stadium. Jeśli choroba rozwija się u osoby ze zdiagnozowaną marskością, wówczas jedynymi symptomami mogą być: utrata masy ciała, gorsze samopoczucie i żółtaczka. Należy pamiętać, że rak tego narządu rozwija się szybko i daje przerzuty do innych organów. Ogólne objawy, jakie może dawać nowotwór, to przede wszystkim utrata apetytu (trwająca nawet kilka tygodni), osłabienie i stany podgorączkowe. W bardziej zaawansowanym stadium pojawia się:
- ból w prawym podżebrzu,
- wodobrzusze,
- obrzęki nóg,
- nudności i wymioty (zwłaszcza fusowate),
- smoliste stolce.
Niekiedy w przebiegu raka wątroby pojawiają się zmiany skórne, takie jak rogowacenia słoneczne czy zapalenie skórno-mięśniowe. Sam narząd może być twardy, powiększony i zmieniony guzowato.
Diagnostyka raka wątroby
Mimo że nie istnieją typowe objawy, które sugerowałyby rozwój nowotworu złośliwego wątroby na wczesnym etapie, to zauważenie wyżej wymienionych symptomów powinno skłonić przynajmniej do wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli okaże się to konieczne, zleci on niezbędne badania lub wskaże specjalistę, do którego należy się wybrać. Szczególną uwagę na swój stan zdrowia powinny zwracać osoby znajdujące się w grupie ryzyka, czyli m.in. te z rozpoznaną niealkoholową marskością wątroby czy chorujące na WZW typu C.
Diagnostyka nowotworów, również raka wątroby, zawsze rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu z pacjentem. Jednak tylko na podstawie informacji dotyczących zauważonych objawów, ogólnego stanu zdrowia czy przyjmowanych leków nie jest możliwe rozpoznanie choroby. Zwykle wątpliwości nie rozwiewają także proste badania lekarskie i morfologia, dlatego konieczne jest zastosowanie dodatkowych metod diagnostycznych. Jedną z nich jest USG brzucha, ale trzeba mieć na uwadze, że nie jest ono na tyle precyzyjne, aby jednoznacznie określić charakter guza. Jeśli badanie wykaże jego obecność, wykonuje się dodatkowo rezonans magnetyczny i tomografię komputerową. W przypadku raka wątrobowokomórkowego dzięki nim możliwe jest już rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Czasami konieczna okazuje się dodatkowo biopsja wątroby, cienko- lub gruboigłowa, wykonywana w znieczuleniu miejscowym i pod kontrolą USG. Uzupełnieniem są badania laboratoryjne, ale nie tzw. próby czynnościowe, czyli m.in. ALT, ASPAT czy stężenie albumin. Ich wyniki mogą być prawidłowe nawet mimo rozwijającego się nowotworu. Z tego powodu w przypadku podejrzenia raka wątroby wykonywane jest badanie stężenia AFP, (alfa-fetoproteiny), które znacznie wzrasta u części pacjentów chorujących na raka wątrobowokomórkowego. Osoby ze zdiagnozowaną marskością wątroby czy zakażeniem WZW typu B bądź C powinny regularnie, co 6 miesięcy, wykonywać badanie USG, ponieważ są w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju choroby.
Nowotwór wątroby — rokowania i leczenie
Jeżeli rak wątroby zostanie wykryty we wczesnym stadium, rokowania są pomyślne. Znaczenie ma w tej kwestii też obecność i lokalizacja ewentualnych przerzutów oraz odpowiedź organizmu na podjętą terapię. Zarówno w przypadku nowotworów pierwotnych, jak i wtórnych, podstawą jest leczenie operacyjne. Stosowane metody radykalne to:
- Operacja – wycięcie zmiany nowotworowej z marginesem zdrowej tkanki. To sposób dający największe szanse na wyleczenie, jednak nie stosuje się go u każdego pacjenta. Nie zawsze możliwe jest usunięcie wszystkich zmian, zwłaszcza gdy guzów jest kilka, naciekają okoliczne struktury lub pozostawiony zdrowy miąższ wątroby nie zagwarantuje prawidłowego funkcjonowania organizmu.
- Przeszczep – rozwiązanie stosowane u bardzo niewielkiej liczby pacjentów z rakiem wątrobowokomórkowym. Muszą oni spełnić bardzo precyzyjnie określone wymagania.
- Radioablacja – alternatywa dla wymienionych wyżej metod, znajdująca zastosowanie u osób ze zmianami, których wielkość nie przekracza 2 cm.
Nie są to jedyne sposoby leczenia raka wątroby. W zależności od stadium nowotworu wykorzystuje się też m.in.:
- chemioterapię systemową,
- chemoembolizację tętniczą,
- radioterapię,
- krioablację.
Bardzo często poszczególne techniki leczenia łączy się, aby uzyskać lepsze wyniki. Po zakończeniu terapii ważne jest systematyczne wykonywanie badań kontrolnych, gdyż nowotwór wątroby to choroba, której towarzyszy duże ryzyko nawrotu. Jednak nawet jeśli do tego dojdzie, nowoczesna medycyna pozwala na zastosowanie wielu możliwości kontynuowania walki.
Niezależnie od wieku, w ramach działań prewencyjnych chroniących wątrobę, warto zadbać o dobrze zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną, a także unikać używek. Należy pamiętać też o tym, że przy odpowiednio wczesnym wykryciu nowotworu tego narządu leczenie operacyjne daje szanse na całkowity powrót do zdrowia.
Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50948,watroba-budowa-i-funkcje
http://onkologia.org.pl/nowotwory-watroby-przewodow-zolciowych-wewnatrzwatrobowych-c22/
https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/162524,nowotwory-zlosliwe-watroby
https://onkolmed.pl/jakie-objawy-wskazuja-ze-rak-watroby-jak-i-gdzie-go-leczyc
