Przygotuj się na rozmowę z konsylium lub lekarzem

Wielu pacjentów onkologicznych spotyka się z takim pojęciem jak konsylium onkologiczne. Jest ono zwoływane w celu ustalenia właściwej diagnostyki i sposobu leczenia. Czy osoba chora, której dotyczy takie spotkanie, może wziąć w nim udział? Kto jeszcze będzie uczestnikiem i czego można się spodziewać? Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na temat konsylium onkologicznego.

Konsylium onkologiczne – co to jest?

Konsylium jest naradą lekarzy różnych specjalizacji. W trakcie spotkania specjaliści omawiają kilka ważnych aspektów dotyczących konkretnego pacjenta, a należą do nich:

• ścieżka diagnostyczna,
• ewentualne badania dodatkowe,
• metody leczenia,
• ostateczna diagnoza (gdy jest to przypadek skomplikowany lub rzadki).

Nazwa tego typu spotkania pochodzi od łacińskiego słowa consilium, które oznacza naradę. W czasie konsylium ustalany jest również koordynator. To osoba, która jest odpowiedzialna za pełnienie kontroli nad procesem leczenia pacjenta i towarzyszy mu na każdym etapie. Koordynator nie jest lekarzem. Zapewnia wsparcie nie tylko informacyjne, ale też organizacyjne i administracyjne, dba m.in. o sprawną komunikację między chorym a całym zespołem.

Główne zadania konsylium to m.in.:

• ustalenie planu leczenia,
• analiza wyników badań pacjenta,
• dokonanie oceny pacjenta pod kątem możliwości zastosowania konkretnych terapii,
• kwalifikacja do leczenia.

Skład konsylium onkologicznego

W konsylium bierze udział cały zespół specjalistów. Najczęściej są nimi:

• onkolog kliniczny,
• radiolog,
• chirurg,
• radioterapeuta.

Przeważnie nie jest to jeszcze pełny skład uczestników narady. W konsylium zazwyczaj bierze też udział psycholog bądź psychoonkolog, fizjoterapeuta, jak również pielęgniarka czy inny pracownik medyczny. Warto również podkreślić, że w spotkaniu może wziąć udział nie jeden, a kilku lekarzy danej specjalizacji – wszystko jest uzależnione od konkretnego przypadku.

Na czym polega konsylium onkologiczne?

Jak wynika z zapisów zawartych w Ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, konsylium pełni funkcję ciała doradczego lekarza. Innymi słowy, jest to pomoc w ustaleniu właściwej diagnostyki oraz ścieżki leczenia. Najczęściej taka narada odbywa się w odniesieniu do pacjentów walczących z nowotworem.

Nierzadko osoby chore i ich bliscy zastanawiają się, ile trwa konsylium onkologiczne. Nie ma tu wyznaczonych ram czasowych – najważniejsze jest to, aby zostały omówione wszystkie istotne aspekty. Wyróżnia się kilka podstawowych etapów narady:

1. Wymiana informacji na temat pacjenta – dotyczą one m.in. przebiegu choroby, dotychczas wykonanych badań oraz przeprowadzonego już leczenia i jego wyników. To pozwala na postawienie diagnozy lub jej potwierdzenie, ocenę stanu chorego oraz rozpoczęcie dyskusji nad ustaleniem właściwej terapii.
2. Zaprezentowanie dostępnych możliwości leczenia – pacjentowi przedstawiane są dostępne sposoby walki z chorobą (dbając o to, aby wszystko było dla niego w pełni zrozumiałe). Niezbędne jest tutaj poinformowanie o przewidywanych efektach oraz możliwych powikłaniach towarzyszących terapii oraz rokowaniach dla pacjenta.

3. Uzyskanie zgody na prowadzenie leczenia – pacjent ma prawo do rezygnacji z wybranej metody lub całkowicie z leczenia, wówczas sporządzana jest stosowna adnotacja w dokumentacji. Jego zgoda na prowadzenie dalszych działań musi być dobrowolna.
4. Ustalenie planu wraz z pacjentem – leczenie onkologiczne zawsze odbywa się na podstawie indywidualnie opracowanego planu. Uwzględnia on m.in. kolejność stosowanych metod.

Dla wielu osób istotną kwestią jest też to, jak szybko zwoływane są konsylia onkologiczne. 1 stycznia 2015 roku wprowadzono kartę DiLO (diagnostyki i leczenia onkologicznego) wraz z pakietem onkologicznym, czyli przepisami mającymi na celu przyspieszenie diagnostyki i leczenia nowotworów. Jak wynika z informacji podawanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, czas na zebranie się konsylium onkologicznego i rozpoczęcie leczenia nie powinien przekroczyć 2 tygodni – liczonych od momentu zgłoszenia się pacjenta do szpitala.

Czy pacjent może uczestniczyć w konsylium onkologicznym?

Uczestnictwo osoby chorej w naradzie specjalistów jest dobrowolne. Jeśli się na to zdecyduje, powinna ona mieć możliwość zadawania pytań, swobodnego wypowiadania się oraz współdecydowania o planie swojego leczenia. Bardzo ważne jest zadbanie o to, aby wszystkie poruszane kwestie były w pełni zrozumiałe dla pacjenta, dzięki temu może podejmować świadome decyzje.

Co istotne, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby na konsylium onkologicznym stawić się z osobą towarzyszącą. Z pewnością będzie to cenne wsparcie. Może to być partner czy partnerka, ktoś z najbliższej rodziny bądź przyjaciel. Osoba towarzysząca także ma prawo do zadawania pytań w imieniu pacjenta.

O co warto zapytać?

Czasem natłok ważnych i szczegółowych informacji usłyszanych w czasie konsylium jest bardzo duży. Umykają wtedy kwestie, które są ważne z perspektywy pacjenta. Wtedy pomocna okazuje się lista pytań. Wcześniej przygotowane i spisane na kartce pytania ułatwiają usystematyzowanie wiedzy i zadbanie o to, by żadne z nich, pomimo pośpiechu i stresu, nie pozostało bez odpowiedzi. Jeśli zatem potrzebujesz wiedzieć więcej – pytaj.

• jaki to typ nowotworu,
• jakie są możliwe formy terapii, jej plusy i minusy,
• jakie są konsekwencje w przypadku podjęcia danej terapii, a jakie w przypadku rezygnacji z niej,
• jakich objawów ubocznych można się spodziewać,
• jak najlepiej można się przygotować do rozpoczęcia leczenia,
• czy można liczyć na wsparcie psychoonkologa,
• jaki jest cel leczenia (wyleczenie, przedłużenie życia),
• ile potrwa leczenie,
• czy zaproponowana terapia wpłynie na zdolności rozrodcze i czy jest czas na to, aby przed jej rozpoczęciem zabezpieczyć płodność,
• jak często przyjmować lek,
• jakie są skutki pominięcia jednej dawki,
• czy są alternatywne, nierefundowane terapie, które mogły być skuteczniejsze i jak wygląda procedura ich otrzymania,
• na ile zaproponowane leczenie będzie wpływało na codzienne funkcjonowanie,
• czy można pracować w czasie leczenia, 
• czy można uprawiać sporty (jakie?) w czasie leczenia,
• czy można podróżować,
• czy w domu chorego mogą mieszkać zwierzęta,
• czy lek wpływa negatywnie na dzieci, kobiety w ciąży z mojego otoczenia, 
• czy zaproponowane leczenie wpłynie na sferę seksualną, jeśli tak – jak można sobie z tym radzić,
• czy są prowadzone badania kliniczne obejmujące leczenie tego nowotworu, 
• po jakim czasie i w jaki sposób będzie można stwierdzić czy leczenie działa,
• czy w trakcie leczenia wypadną włosy i jak ubiegać się o refundację peruki,
• czy zaproponowane leczenie jest jedynym możliwym,
• czy po zakończeniu leczenia są działania, jakie należy podjąć celem podtrzymania efektu,
• jaką dietę stosować, 
• czy są sprawy, które powinno się załatwić przed podjęciem leczenia?

Konsylium onkologiczne – kto zwołuje?

Konsylium onkologiczne może zwołać lekarz prowadzący udzielający danemu pacjentowi świadczeń zdrowotnych. Niemniej osoba chora również może zażądać zwołania takiej narady lub poproszenia o drugą opinię lekarską – to jedno z podstawowych praw każdego pacjenta. Jednocześnie warto pamiętać, że lekarz nie ma obowiązku zwoływać konsylium. Może on odmówić w sytuacji, kiedy żądanie jest bezzasadne. Jednak zawsze trzeba to precyzyjnie ocenić, uwzględniając aktualną wiedzę medyczną – ponadto odnotowanie żądania zwołania narady i odmowy należy umieścić w dokumentacji.

Obradowanie w ramach konsylium onkologicznego to powszechna praktyka w wielu krajach. Jest to często stosowane rozwiązanie m.in. w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Australii, ale też na terenie Europy. Narada wielodyscyplinarnego zespołu terapeutycznego pozwala na szczegółowe omówienie stanu zdrowia pacjenta i opracowanie precyzyjnego planu leczenia.

Autor: Fundacja Onkologiczna – Alivia

Konsultacja: dr n. med. Aleksandra Konieczna

Źródła:

• https://www.termedia.pl/Czasopismo/-12/pdf-24960-10?filename=Po%20co%20te%20konsylia.pdf
• https://www.tkp.edu.pl/wp-content/uploads/2020/07/LejcykLokajSitarz_2020_1.pdf
• https://www.nfz-szczecin.pl/gposf_szybka_terapia_onkologiczna.htm

Materiał powstał we współpracy z firmą Novartis, w ramach kampanii „Jedna opcja to za mało”. PL2307147221