Chłoniaki – jakie są objawy, jak leczyć?

Chłoniaki są najczęściej spotykanymi nowotworami krwi stanowiącymi 2% zachorowań na wszystkie nowotwory złośliwe. Stanowią tym samym szósty pod względem częstości występowania nowotwór u osób dorosłych. Chłoniaki to niejednorodna grupa nowotworów wywodzących się z układu chłonnego (limfatycznego), który jest częścią systemu odpornościowego organizmu. 

Na układ chłonny składają się m.in. szpik kostny, grasica, węzły chłonne, migdałki i śledziona. Węzły chłonne spełniają rolę filtrów w zatrzymywaniu różnych patogenów. Znajdują się w nich liczne komórki układu odpornościowego m.in. limfocyty T i B, pełniące kluczowe funkcje w odpowiedzi immunologicznej wobec czynników chorobotwórczych. Natomiast grasica i szpik kostny to miejsca, w których powstają i dojrzewają limfocyty. 

Jak powstają chłoniaki?

Chłoniaki powstają w wyniku błędu na etapie tworzenia lub dojrzewania komórek układu odpornościowego – limfocytów T, limfocytów B lub rzadziej komórek naturalnej cytotoksyczności (NK). Przyczyną powstania takiego błędu mogą być: narażenie na substancje chemiczne (np. herbicydy, pestycydy, wcześniejsza chemioterapia) promieniowanie jonizujące, zakażenia wirusowe i bakteryjne czy choroby autoimmunologiczne. W większości przypadków przyczyna rozwoju choroby nie jest jednak znana. 

Jakie są objawy chłoniaka?

Nieprawidłowe limfocyty dzielą się w sposób niekontrolowany i mogą zajmować niemal wszystkie narządy. W przypadku zajęcia szpiku kostnego i krwi choroba może dawać objawy białaczki (faza białaczkowa chłoniaka). Objawy chłoniaka mogą przypominać infekcję, dlatego zawsze powinniśmy skonsultować nieustępujące objawy takie jak:
– gorączka,
– nocne poty,
– utrata masy ciała,
– powiększenie węzłów chłonnych.
W przypadku zajęcia śledziony lub wątroby mogą pojawić się ból brzucha i żółtaczka, a gdy choroba atakuje szpik – niedokrwistość i małopłytkowość.

Charakterystyka i leczenie chłoniaków

Chłoniaki dzielimy na dwie podstawowe grupy:
– chłoniak Hodgkina
– chłoniaki nie-Hodgkina (większość)
Klasyfikacja chłoniaków wg WHO obejmuje ponad 90 typów. Najczęściej występującymi są: chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL), chłoniak grudkowy oraz chłoniak Hodgkina. W praktyce klinicznej chłoniaki dzieli się natomiast na te o dużej agresywności, agresywne i powolne. 

Do chłoniaków o dużej agresywności należą chłoniak Burkitta oraz ostra białaczka limfoblastyczna. Pierwszy z nich charakteryzuje się niezwykle gwałtownym przebiegiem choroby z typowymi dla chłoniaków objawami. Pomimo bardzo dużej agresywności, wdrożenie odpowiedniego leczenia chemioterapeutycznego pozwala na wyleczenie około 80% pacjentów.

Chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL) występuje najczęściej spośród wszystkich chłoniaków – jest to agresywny typ chłoniaka wywodzący się z grudek chłonnych. Celem terapii DLBCL jest całkowite wyleczenie, co udaje się w około 50% przypadków. 

Zaawansowane postacie chłoniaków leczy się za pomocą chemioterapii, często w skojarzeniu z immunoterapią i leczeniem celowanym. Paradoksalnie im bardziej agresywny jest chłoniak, tym skuteczniejsza jest chemioterapia i często większe szanse na wyleczenie. W przypadku chłoniaków o agresywnym przebiegu całkowitą remisję choroby udaje się osiągnąć u ponad 60% pacjentów.

Do chłoniaków rozwijających się powoli należą przewlekła białaczka limfocytowa oraz chłoniak grudkowy. Początkowo choroba przebiega bezobjawowo i często może zostać wykryta przypadkowo np. podczas rutynowych badań. Wówczas wdrożenie leczenia może nie być wymagane lub wystarczająca będzie miejscowa radioterapia. Ze względu na przewlekły charakter tych postaci chłoniaków, celem terapeutycznym nie jest całkowite wyleczenie lecz uzyskanie jak najdłuższego okresu remisji. 

Chłoniak Hodgkina różni się od pozostałych chłoniaków obrazem i przebiegiem choroby. Objawia się powiększeniem węzłów chłonnych (najczęściej tych znajdujących się powyżej przepony), osłabieniem i nadmierną męczliwością, świądem skóry. W wyniku powiększenia węzłów chłonnych w okolicy klatki piersiowej mogą pojawić się duszności i kaszel, a w okolicy brzucha – wzdęcia i zaparcia. Charakteryzuje się też dwoma szczytami zachorowań – w młodym wieku pomiędzy 20 a 30 rokiem życia i po 50 tym roku życia. Większość pacjentów z chłoniakiem Hodgkina udaje się wyleczyć za pomocą chemioterapii.

Autorka: Natalia Tarłowska

Źródła:

Hematologia. Kompendium Grzegorz W. Basak, Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.14.

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.13 https://hematoonkologia.pl/info-o-chorobach/chloniaki